Азия департаменті (орыс. Азиатский департамент) — үш департаментінің бірі.
1819 жылы 1 мамырда Сыртқы істер алқасының Азия істері департаментінің орнына құрылды. 1819 жылы 22 сәуірде Сыртқы істер министрлігінің мемлекеттік хатшысы К.В.Нессельрода өзінің ұйғарымында департаменттің мақсатын анықтады, онда департамент «Ресейге бағынатын Азия халықтарының істерінің негізгі тақырып болып табылады, сондай-ақ осы мемлекет саудада және кез келген басқа қарым-қатынаста болғандар». Ресей империясы мен Орта Азия мемлекеттері арасындағы қатынастардың дамуына байланысты Азия департаментінің құрылуымен бір мезгілде шекарасындағы сауда және басқа да істермен айналысатын Азия комитеті де құрылды. Оның құрамына соғыс министрі, сыртқы істер министрі және қаржы министрі кірді.
Басқа екі департамент:
- ішкі қатынастар департаменті (1897 жылдың 2 ақпаннан бастап – Екінші департамент),
- шаруашылық және есеп істері департаменті (1868 жылдың 22 мамырдан бастап – дербес құрам және шаруашылық істері департаменті).
Бастапқыда Азия департаменті шенеуніктер саны өте аз екі бөлімшеден тұрды. Департаменттің әрбір бөлімшесі екі тармаққа бөлінді. Бірінші бөлімше а) түрік істерімен, б) грузин, парсы және тау халықтарының істерімен айналысты. Екінші бөлімшенің мамандануы а) , және ішінара губернияларының көшпелі халықтарының істері, сондай-ақ қазақ тайпаларының істері, б) барлық басқа азиялық халықтардың істері және департамент қызметкерлеріне қатысты істер айналысты.
Азиялық (1897 жылдың 2 ақпаннан бастап – Бірінші) департаментінің құзырында:
- Шығысқа қатысты саяси істер;
- Шығыс үкіметтерімен және Шығыстағы ресейлік дипломатиялық және консулдық агенттермен хат алмасу, Шығыста жүрген Ресей азаматтарының, сол елдердің Ресейде болатын азаматтарының істері және Шығыста жүрген адамдардың Ресейге қарым-қатынасы;
- мемлекеттік мекемелер мен мемлекеттік қызметшілер арасындағы қарым-қатынастар негізінде, сондай-ақ жеке тұлғалардың өтініштері бойынша шығыс тілдерінде жазылған актілер мен құжаттардың аудармалары.
Бұл департаментте мақсаты Шығыстағы орыс миссиялары мен консулдықтарына драгомандарды тәрбиелеу болған шығыс тілдерінің оқу бөлімшесі жетекшілік етті. Сонымен қатар, он адамнан тұратын Бейжің рухани миссиясы Азия департаментіне бағынды. Олардың ішінде Ресейге оралғаннан кейін драгомандардың міндеттерін орындау үшін тибет, , қытай және моңғол тілдерін үйренумен айналысатын төрт-алты зайырлы қызметкер болды. Миссия өкілдері Қытайда он жылға дейін жұмыс істеді, бұл оларға оның мәдениетіне толықтай енуге мүмкіндік берді. Бейжіңге жіберілген әрбір жаңа миссияны сыртқы істер министрлігі уәкілеттік берген пристоп ілесіп жүрді, ол сауда қатынастары, шекара мәселелері және басқа да кейбір мәселелерді ресми түрде талқылауға құқылы болды.
Шығыс тілдерін оқу бөлімшесі
1823 жылы 29 мамырда Ресей императоры I Александр жарлығымен Азия департаментінің қарамағында Шығыс тілдерінің оқу бөлімшесін құрды. Екі аптадан соң, 1823 жылы 15 маусымда бұл мекемеге қатысты тиісті шешім шығарды. Бұған сәйкес, бұл оқу орны Ресей жоғары оқу орындарының шығыс факультеттерінің түлектерінен әрі қарай дипломатиялық қызмет үшін жас мамандарды дайындауы тиіс еді. Оқу курсы болашақ мәмілегерлерге университеттерде қаланған теориялық базамен қатар төселімдік дағдыларды беруді мақсат етті. 1823 жылғы 29 мамырдағы жарлығымен алты студент екі жылдық оқуға жіберіліп, жыл сайын бөлімшенің қажеттіліктеріне 20 мың рубл көлемінде қаржы бөлінді. Оның 3000 сомы профессорлардың жалақысына, 1000 сомы студенттердің шәкіртақысына, 7000 сомы үй-жайды жалдау мен күтіп ұстауға, 1000 сомы кітаптар мен қолжазбаларды сатып алуға бөлінді.
Әртүрлі уақытта оқу бөлімшенің директорлары: (1823-1825), Ф.П.Аделунг (1825-1843), (1843-), болды.
Департамент директорлары
- 19.04.1819—11.05.1837
- 16.04.1841—12.06.1848 (21.12.1837 бастап басқарды)
- 06.12.1848—26.02.1852
- 26.02.1852—20.09.1856
- 02.10.1856—30.08.1861 Егор Петрович Ковалевский (02.06.1856 бастап д. а.)
- 21.08.1861—14.07.1864 (содан соң граф)
- 28.11.1864—02.12.1875
- 02.12.1875—28.03.1882 (директор ретінде басқарды)
- 25.02.1883—12.03.1891
- 12.03.1891—15.01.1897 граф
- 08.02.1897—10.08.1900
- 15.08.1900—1906
- 1906 ж. бастап 1907 ж. шілдеге дейін
- .
Дереккөздер
- Сыртқы істер министрлігінің Азия департаменті // XIX ғасырдың ортасына дейінгі отандық шығыстану тарихы / Г. Ф. Ким, П. М. Шаститко — Мәскеу: «Наука», 1990. — Б. 151. — 435 б. — ISBN 5-02-016933-1.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Aziya departamenti orys Aziatskij departament үsh departamentinin biri 1819 zhyly 1 mamyrda Syrtky ister alkasynyn Aziya isteri departamentinin ornyna kuryldy 1819 zhyly 22 sәuirde Syrtky ister ministrliginin memlekettik hatshysy K V Nesselroda ozinin ujgarymynda departamenttin maksatyn anyktady onda departament Resejge bagynatyn Aziya halyktarynyn isterinin negizgi takyryp bolyp tabylady sondaj ak osy memleket saudada zhәne kez kelgen baska karym katynasta bolgandar Resej imperiyasy men Orta Aziya memleketteri arasyndagy katynastardyn damuyna bajlanysty Aziya departamentinin kuryluymen bir mezgilde shekarasyndagy sauda zhәne baska da istermen ajnalysatyn Aziya komiteti de kuryldy Onyn kuramyna sogys ministri syrtky ister ministri zhәne karzhy ministri kirdi Baska eki departament ishki katynastar departamenti 1897 zhyldyn 2 akpannan bastap Ekinshi departament sharuashylyk zhәne esep isteri departamenti 1868 zhyldyn 22 mamyrdan bastap derbes kuram zhәne sharuashylyk isteri departamenti Bastapkyda Aziya departamenti sheneunikter sany ote az eki bolimsheden turdy Departamenttin әrbir bolimshesi eki tarmakka bolindi Birinshi bolimshe a tүrik isterimen b gruzin parsy zhәne tau halyktarynyn isterimen ajnalysty Ekinshi bolimshenin mamandanuy a zhәne ishinara guberniyalarynyn koshpeli halyktarynyn isteri sondaj ak kazak tajpalarynyn isteri b barlyk baska aziyalyk halyktardyn isteri zhәne departament kyzmetkerlerine katysty ister ajnalysty Aziyalyk 1897 zhyldyn 2 akpannan bastap Birinshi departamentinin kuzyrynda Shygyska katysty sayasi ister Shygys үkimetterimen zhәne Shygystagy resejlik diplomatiyalyk zhәne konsuldyk agenttermen hat almasu Shygysta zhүrgen Resej azamattarynyn sol elderdin Resejde bolatyn azamattarynyn isteri zhәne Shygysta zhүrgen adamdardyn Resejge karym katynasy memlekettik mekemeler men memlekettik kyzmetshiler arasyndagy karym katynastar negizinde sondaj ak zheke tulgalardyn otinishteri bojynsha shygys tilderinde zhazylgan aktiler men kuzhattardyn audarmalary Bul departamentte maksaty Shygystagy orys missiyalary men konsuldyktaryna dragomandardy tәrbieleu bolgan shygys tilderinin oku bolimshesi zhetekshilik etti Sonymen katar on adamnan turatyn Bejzhin ruhani missiyasy Aziya departamentine bagyndy Olardyn ishinde Resejge oralgannan kejin dragomandardyn mindetterin oryndau үshin tibet kytaj zhәne mongol tilderin үjrenumen ajnalysatyn tort alty zajyrly kyzmetker boldy Missiya okilderi Қytajda on zhylga dejin zhumys istedi bul olarga onyn mәdenietine tolyktaj enuge mүmkindik berdi Bejzhinge zhiberilgen әrbir zhana missiyany syrtky ister ministrligi uәkilettik bergen pristop ilesip zhүrdi ol sauda katynastary shekara mәseleleri zhәne baska da kejbir mәselelerdi resmi tүrde talkylauga kukyly boldy Shygys tilderin oku bolimshesi Tolyk makalasy 1823 zhyly 29 mamyrda Resej imperatory I Aleksandr zharlygymen Aziya departamentinin karamagynda Shygys tilderinin oku bolimshesin kurdy Eki aptadan son 1823 zhyly 15 mausymda bul mekemege katysty tiisti sheshim shygardy Bugan sәjkes bul oku orny Resej zhogary oku oryndarynyn shygys fakultetterinin tүlekterinen әri karaj diplomatiyalyk kyzmet үshin zhas mamandardy dajyndauy tiis edi Oku kursy bolashak mәmilegerlerge universitetterde kalangan teoriyalyk bazamen katar toselimdik dagdylardy berudi maksat etti 1823 zhylgy 29 mamyrdagy zharlygymen alty student eki zhyldyk okuga zhiberilip zhyl sajyn bolimshenin kazhettilikterine 20 myn rubl koleminde karzhy bolindi Onyn 3000 somy professorlardyn zhalakysyna 1000 somy studentterdin shәkirtakysyna 7000 somy үj zhajdy zhaldau men kүtip ustauga 1000 somy kitaptar men kolzhazbalardy satyp aluga bolindi Әrtүrli uakytta oku bolimshenin direktorlary 1823 1825 F P Adelung 1825 1843 1843 boldy Departament direktorlary19 04 1819 11 05 1837 16 04 1841 12 06 1848 21 12 1837 bastap baskardy 06 12 1848 26 02 1852 26 02 1852 20 09 1856 02 10 1856 30 08 1861 Egor Petrovich Kovalevskij 02 06 1856 bastap d a 21 08 1861 14 07 1864 sodan son graf 28 11 1864 02 12 1875 02 12 1875 28 03 1882 direktor retinde baskardy 25 02 1883 12 03 1891 12 03 1891 15 01 1897 graf 08 02 1897 10 08 1900 15 08 1900 1906 1906 zh bastap 1907 zh shildege dejin DerekkozderSyrtky ister ministrliginin Aziya departamenti XIX gasyrdyn ortasyna dejingi otandyk shygystanu tarihy G F Kim P M Shastitko Mәskeu Nauka 1990 B 151 435 b ISBN 5 02 016933 1