Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Абат-Байтақ — зират, Батыс Қазақстандағы діни-жерлеу кешені. Сонымен қатар, Қазақстанның Ақтөбе облысы, Қобда ауданының Талдысай аулынан 12 шақырым жерде орналасқан тап осы зират аумағындағы кесене.
Сипаттамасы
Зират сәулетті – жоспарлық және көркем өнер шешімімен ерекшеленетін әртүрлі мемориалдық құрылыстардан тұрады. Зираттың ортасында 9,52×9,8 м көлемді, екі бөліктен тұратын 11 – қырлы дағыра мен конустық күмбезді Абат – Байтақ кесенесі орналасқан. Кесене күйдірілген кірпіштен салынған. Ішкі қаланған қабаттарда қаттама кірпіш қолданылған. Кесенеге жақын жерде XVIII ғасырда Абат – Байтақ кесенесіне ұқсас шитті күйдірілмеген кірпіштен салынған басқа кесене орналасқан. Халық арасында оны «Қыз моласы» немесе «Әулие Қыз» деп атайды.
Кесенеден батысқа қарай қашаулы стелалы тастармен өрнектелген, XVIII-XX ғасырларға салынған 200 құлпытастар орналасқан. Құлпытастар композияциялық және сәндік шешімдердің әр түрлілігімен ерекшеленеді. Осы ретте 1848 жылы салынған құлпытас қашау шеберлігімен таң қалдырады. Кейбір көлемді – сәндік элементтер ағашты ою әдісімен жасалған.1893 жылы әйгілі құмдауыт блоктерінен ойып салынған құлпытас сирек кездесетін түрге жатады. Абат – Байтақ ескерткішінде қазақ тілінде арабша графикалық құлпытас жазуы мен тамға ойып жазылған.
Зерттеу мен қорғау
Абат – Байтақ кесенесі туралы алғаш рет XVIII ғасырда подпоручия және инженер Ригельман айтқан болатын. Оның деректерінде және тарихшы П.И.Рычковтың деректерінде кесене «Байтан» деп аталынған. Толық түрде ескерткіш Я.Я.Полферовтың Орынбор ғылыми архивті комиссиясының мүшелерімен және ғалым Жозеф Кастаньемен суреттелген.
Кейінгі уақытта ескерткіш біржола қиратылып, ғылыми зерттеулер үшін мәнгі жоғалған қайіпте болды. Тек 1980 жылдарының бас жағында Қазақстанның Мәдениет Министрінің экспедициясы аясында археолог Серік Әжіғалиев іс жүзінде оны қайтадан ашты.
1982 жылы зират мемлекеттік маңызы бар тарих пен мәдениет ескерткіштерінің қатарына енгізілді және мемлекет оны өз қорғауына алды.
Зерттеулерден кейін Абат – Байтақ кесенесін қайта жаңғырту жұмыстары басталды. Ол үшін «Мәдени мұра» бағдарламасы бойынша мемлекеттік бюджеттен 30 миллион теңге және кірпіштерді күйдіру пешін салу үшін жергілікті бюджеттен 3,5 миллион теңге бөлінді. Кесенені толық қалау үшін ұсталарға 32 мың кірпіш тағайындау қажет болды.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Abat Bajtak zirat Batys Қazakstandagy dini zherleu kesheni Sonymen katar Қazakstannyn Aktobe oblysy Қobda audanynyn Taldysaj aulynan 12 shakyrym zherde ornalaskan tap osy zirat aumagyndagy kesene Abat Bajtak korymyAbat Bajtak korymyndagy kulpytastarSipattamasyZirat sәuletti zhosparlyk zhәne korkem oner sheshimimen erekshelenetin әrtүrli memorialdyk kurylystardan turady Zirattyn ortasynda 9 52 9 8 m kolemdi eki bolikten turatyn 11 kyrly dagyra men konustyk kүmbezdi Abat Bajtak kesenesi ornalaskan Kesene kүjdirilgen kirpishten salyngan Ishki kalangan kabattarda kattama kirpish koldanylgan Kesenege zhakyn zherde XVIII gasyrda Abat Bajtak kesenesine uksas shitti kүjdirilmegen kirpishten salyngan baska kesene ornalaskan Halyk arasynda ony Қyz molasy nemese Әulie Қyz dep atajdy Keseneden batyska karaj kashauly stelaly tastarmen ornektelgen XVIII XX gasyrlarga salyngan 200 kulpytastar ornalaskan Қulpytastar kompoziyaciyalyk zhәne sәndik sheshimderdin әr tүrliligimen erekshelenedi Osy rette 1848 zhyly salyngan kulpytas kashau sheberligimen tan kaldyrady Kejbir kolemdi sәndik elementter agashty oyu әdisimen zhasalgan 1893 zhyly әjgili kumdauyt blokterinen ojyp salyngan kulpytas sirek kezdesetin tүrge zhatady Abat Bajtak eskertkishinde kazak tilinde arabsha grafikalyk kulpytas zhazuy men tamga ojyp zhazylgan Zertteu men korgauAbat Bajtak kesenesi turaly algash ret XVIII gasyrda podporuchiya zhәne inzhener Rigelman ajtkan bolatyn Onyn derekterinde zhәne tarihshy P I Rychkovtyn derekterinde kesene Bajtan dep atalyngan Tolyk tүrde eskertkish Ya Ya Polferovtyn Orynbor gylymi arhivti komissiyasynyn mүshelerimen zhәne galym Zhozef Kastanemen surettelgen Kejingi uakytta eskertkish birzhola kiratylyp gylymi zertteuler үshin mәngi zhogalgan kajipte boldy Tek 1980 zhyldarynyn bas zhagynda Қazakstannyn Mәdeniet Ministrinin ekspediciyasy ayasynda arheolog Serik Әzhigaliev is zhүzinde ony kajtadan ashty 1982 zhyly zirat memlekettik manyzy bar tarih pen mәdeniet eskertkishterinin kataryna engizildi zhәne memleket ony oz korgauyna aldy Zertteulerden kejin Abat Bajtak kesenesin kajta zhangyrtu zhumystary bastaldy Ol үshin Mәdeni mura bagdarlamasy bojynsha memlekettik byudzhetten 30 million tenge zhәne kirpishterdi kүjdiru peshin salu үshin zhergilikti byudzhetten 3 5 million tenge bolindi Keseneni tolyk kalau үshin ustalarga 32 myn kirpish tagajyndau kazhet boldy