Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қалпына келтіру, реставрация (лат. Restauratіo) – ескірген, тозған, бастапқы сынын жоғалтқан архитектура ескерткіштерді, материалдық мәдениет мұраларын алғашқы өңіне келтіру, жаңартып, жөндеу.
Тарих және мәдениет ескерткіштерін, музейлік көркем құнды заттарды, көркемөнер туындыларын, халықтың дәстүрлі қолданбалы өнерінің бұйымдарын, ежелгі қолжазбалар мен кітаптарды қалпына келтіру әлемде ертеден қолданылған. Еуропада қайта өркендеу дәуірі кезінде қалпына келтіру жұмыстары жүргенін деректер мәлімдейді. Қазақстандағы қалпына келтіру жұмыстары 18 – 19 ғасырларда тек жөндеу, ал 19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың бас кезіне қарай нысандарды жаңғырту, өңдеу дәрежесінде болды. Қазіргі қалпына келтіру теориясы мен тәсілі негізінен үшке: консервациялық (ескерткішке нұқсан келтірмей қалпына келтіру), аналитикалық және синтетикалық әдістерге құрылған.
Қазақстанда Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде қалпына келтірудің ғылыми және тәжірибелік шаралары (Б.Н. Засыпкин, Г.И. Пацевич) қолданылған 1937 – 1941 жылдардан бері ресми түрде қалпына келтіру істері басталды деп саналады. Оған дейінгі осы ескерткіште жасалған (1866 – 1887, 1906 – 1907 жылдары) жергілікті жөндеу істері сәтсіз аяқталған болатын. 1966 жылы Республикалық ғылым-қалпына келтіру өндірістік шеберханасы (кейін Республикалық ғылым-қалпына келтіру және жөндеу бірлестігі) ұйымдастырылды. Оның жанында 1970 жылы жобалау және есеп-қисап жасау тобы (кейін Республикалық жобалау – қалпына келтіру ғылыми-зерттеу институты “Казпроектреставрация”) құрылды. Абду-л-Әзиз баб күмбезі, Қызыр пайғамбар мұнарасы, Қарашаш ана (17 ғасыр), Ибраhим Ата күмбезі (18 ғасыр), Жаркент мешіті, т.б. қалпына келтіруден өтті. Бірқатар ескерткіштер (Арыстанбаб, Бабажы-қатын кесенесі, т.б.) консервацияланды.
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998, ISBN 5-89800-123-9
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Restoration |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қalpyna keltiru restavraciya lat Restauratio eskirgen tozgan bastapky synyn zhogaltkan arhitektura eskertkishterdi materialdyk mәdeniet muralaryn algashky onine keltiru zhanartyp zhondeu Tarih zhәne mәdeniet eskertkishterin muzejlik korkem kundy zattardy korkemoner tuyndylaryn halyktyn dәstүrli koldanbaly onerinin bujymdaryn ezhelgi kolzhazbalar men kitaptardy kalpyna keltiru әlemde erteden koldanylgan Europada kajta orkendeu dәuiri kezinde kalpyna keltiru zhumystary zhүrgenin derekter mәlimdejdi Қazakstandagy kalpyna keltiru zhumystary 18 19 gasyrlarda tek zhondeu al 19 gasyrdyn sony men 20 gasyrdyn bas kezine karaj nysandardy zhangyrtu ondeu dәrezhesinde boldy Қazirgi kalpyna keltiru teoriyasy men tәsili negizinen үshke konservaciyalyk eskertkishke nuksan keltirmej kalpyna keltiru analitikalyk zhәne sintetikalyk әdisterge kurylgan Қazakstanda Қozha Ahmet Yasaui kesenesinde kalpyna keltirudin gylymi zhәne tәzhiribelik sharalary B N Zasypkin G I Pacevich koldanylgan 1937 1941 zhyldardan beri resmi tүrde kalpyna keltiru isteri bastaldy dep sanalady Ogan dejingi osy eskertkishte zhasalgan 1866 1887 1906 1907 zhyldary zhergilikti zhondeu isteri sәtsiz ayaktalgan bolatyn 1966 zhyly Respublikalyk gylym kalpyna keltiru ondiristik sheberhanasy kejin Respublikalyk gylym kalpyna keltiru zhәne zhondeu birlestigi ujymdastyryldy Onyn zhanynda 1970 zhyly zhobalau zhәne esep kisap zhasau toby kejin Respublikalyk zhobalau kalpyna keltiru gylymi zertteu instituty Kazproektrestavraciya kuryldy Abdu l Әziz bab kүmbezi Қyzyr pajgambar munarasy Қarashash ana 17 gasyr Ibrahim Ata kүmbezi 18 gasyr Zharkent meshiti t b kalpyna keltiruden otti Birkatar eskertkishter Arystanbab Babazhy katyn kesenesi t b konservaciyalandy Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 Қazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Restoration