Кебір Жәми мешіті қырымтат Kebir Cami Кебир Джами Ақмешіт қаласында орналасқан Қырымның басты жұма мешіті Мүфти мен Қыры

Кебір Жәми мешіті (қырымтат. Kebir Cami, Кебир Джами) — Ақмешіт қаласында орналасқан Қырымның басты жұма мешіті. Мүфти мен Қырым мұсылмандары діни басқармасының резиденциясы.

Кебір Жәми
(қырымтат. Kebir Cami, Кебир Джами)

Ел	Украина
Қала	Ақмешіт
Иесі	Қырым мұсылмандары діни басқармасы
Мешіт түрі	жұма мешіті
Сәулет стилі	Осман сәулеті
Құрылыстың бастамашысы	Меңлі Герей хан
Алғашқы деректер	XVI ғ.
Құрылысы аяқталды	1508
Қазіргі жағдайы	қолданыста
Мұнаралар саны	1
Қолданылған материал	ағаш, кірпіш
Кебір Жәми Ортаққорда

Тарихы

Кебир Джами мешіті - Симферопольдің ең көне ғимараты. Бұл сәулет ескерткішінің қасбеті қабырғаларының түсімен өзінің алғашқы атауын Ақ мешіт деп алған. Осы күнге дейін сақталған ғимараттың кіреберісіндегі жазба бойынша, мешітті Хаджи Абдурахим-Бек 1508 жылы салған.

Кебир-Джами мешіті Қырым түбегінің астанасы Акмесджитте пайда болды. 16-шы ғасырдың алғашқы жылдарында, қажы Абдурахим Бек өзін ғасырлар бойы мәңгі қалдыру үшін ақ мешіт салуға шешім қабылдады (қала содан бері Ақмесжит - «Ақ мешіт» деп аталды).

Тарихи дереккөздерден 18 ғасырдың басында мешіт өртеніп кеткені белгілі, бірақ 1772 жылы ол қалпына келтіріліп, кеңейтілді. 1907 жылы ғибадатхана толығымен жөнделді. 1920 жылдары мешітті большевиктер жауып тастап басқа мақсатта пайдаланды (кітап түптеу шеберханасы). Қалпына келтіру жұмыстарының нәтижесінде 1993-1994 жж. Ақ мешіттің тарихи орнында қазіргі Кебир Джами мешіті пайда болды. Ол жаңа құрылыс элементтерін (күмбез, қалпына келтірілген мұнара) және ескі ғимараттың фрагменттерін біріктірді – атап айтқанда, қалпына келтірушілер михраб қабырғасының алғашқы ежелгі кірпішін сақтап қалды.Қырым татарлары ұзақ уақытқа жер аударылып отанына қайта оралғаннан кейін, мешіт мұсылман қауымына берілді.

Архитектурасы

Кешен сонымен қатар Қырым татарларының кітапханасы мен медреседен тұрады. Негізгі ғимарат - төбесі тақтайшалармен жабылған шатырлы биік емес құрылыс. Оның силуэтінің сызықтары ежелгі кездегідей өте қарапайым. Өлшемдері де бұрынғыша өзгеріссіз қалған -7-ден 7 метрге дейін. Жоғарғы жағында әктастан жасалған мұнарасы көтеріледі. Ол дәстүрлі конус тәрізді жарты аймен жабылған. Интерьерді безендіру әсерлі, көптеген жасыл реңдермен безендірілген. Қалпына келтірілгеннен кейін мешіттің сыртқы түрі іс жүзінде өзгерген жоқ - қарапайым сәулет, тақтайшасы бар ағаш шатыр, саз балшыққа ерітіндісіне араластырылғын кірпіш қабырға қалпында қалды.

Дереккөздер

https://tonkosti.ru/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%D0%9A%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D1%80-%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B8 Мечеть Кебир-Джами
https://zen.yandex.ru/media/korennaya_krymchanka/kebirdjami-stareishee-zdanie-simferopolia-603cd722a3c2fb4774233593 Кебир-Джами - старейшее здание Симферополя
https://qmdi.org/mechet-kebir-dzhami-v-simferopole/ Мечеть Кебир-Джами в Симферополе
https://crimeaz.ru/kultovye-dostoprimechatelnosti/469-mechet-kebir-dzhami.html Мұрағатталған 14 шілденің 2021 жылы. Мечеть Кебир-Джами
https://krymania.ru/mechet-kebir-dzhami-simferopol/ Кебир-Джами — старая мечеть в городе Симферополь
http://uamuseum.com/v1006-Mechet_-Kebir-Dzhami.html Мұрағатталған 14 шілденің 2021 жылы. Мечеть Кебир-Джами

[1] ttps://tonkosti.ru/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%D0%9A%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D1%80-%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B8 Мечеть Кебир-Джами

[2] ttps://zen.yandex.ru/media/korennaya_krymchanka/kebirdjami-stareishee-zdanie-simferopolia-603cd722a3c2fb4774233593 Кебир-Джами - старейшее здание Симферополя

[3] ttps://qmdi.org/mechet-kebir-dzhami-v-simferopole/ Мечеть Кебир-Джами в Симферополе

[4] ttps://crimeaz.ru/kultovye-dostoprimechatelnosti/469-mechet-kebir-dzhami.html Мұрағатталған 14 шілденің 2021 жылы. Мечеть Кебир-Джами

[5] ttps://krymania.ru/mechet-kebir-dzhami-simferopol/ Кебир-Джами — старая мечеть в городе Симферополь

[6] ttp://uamuseum.com/v1006-Mechet_-Kebir-Dzhami.html Мұрағатталған 14 шілденің 2021 жылы. Мечеть Кебир-Джами