Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ұйқы – адам мен жануарлардың міндетті . Бұл кезде сыртқы орта тітіркендіргіштеріне ешқандай жауап қайтарылмайды және организмде жүріп жататын физиологиялық процестердің белсенділігі төмендейді. Оның қалыпты (физиология) ұйқы және терең ұйқы түрлері болады. Сөздің қысқаша түсінігі — іс-әрекетке араласпай, түн мезгілінде жатып, дем алудың табиғи тәсілі. «Пырылдап жұрт ұйқыда, мал күйісте, өтпейді жүргінші де қара жолдан» (Бейімбет Жармағамбетұлы Майлин Таңд. шығ.).
Физиология
Ұйықтау кезіндегі барынша айқын физиологиялық өзгерістер бас миында орын алады. Ми ұйқы кезінде, әсіресе, баяу ұйқы кезінде, ояу жүргенге қарағанда әлдеқайда аз энергияны пайдаланады. Белсенділігі төмендеген аумақтарда ми энергияны қысқа мерзімді сақтау және тасымалдау үшін пайдаланылатын молекула аденозинтрифосфаты (АТФ) қорын қалпына келтіреді. Негізгі гормондардың қажетті көлемде шығарылуы орын алады. Тыныш ояу жүру кезінде, ми дене энергиясы пайдаланылуының 20%-ына жауап береді, осылайша бұл төмендеу энергияның жалпы тұтынылуына едәуір әсер етеді.
Ұйқы сенсорлық шекті арттырады. Басқа сөзбен айтқанда, ұйқыдағы адамдар тітіркендіргіштерді қабылдайды, бірақ жалпы алғанда, қатты дыбыстарға және басқа да маңызды сенсорлық оқиғаларға мән бере алады.
Баяу ұйқы кезінде адамдар өсу гормонын бөледі. Барлық ұйқы, тіпті күндізгі ұйқы да пролактин секрециясымен байланысты. Ұйқы кезіндегі өзгерістерді бақылау мен өлшеудің негізгі физиологиялық әдістеріне ми толқындарының электроэнцефалографиясы (ЭЭГ), көз қимылдарының электроокулографиясы (ЭОГ) және қаңқа бұлшықеттері белсенділігінің электромиографиясы (ЭМГ) жатады. Бұл өлшемдерді бір мезгілді жинау полисомнография деп аталады және мамандандырылған ұйқы зертханасында орындалуы мүмкін. Ұйқыны зерттеушілер сонымен қатар жүрек белсенділігін анықтау үшін жеңілдетілген электрокардиографияны (ЭКГ) және қозғалыс қимылдары үшін актиграфияны пайдаланады.
Дереккөздер
- О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
- Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-02459-6
- What Happens When You Sleep?. sleepfoundation.org. Тексерілді, 24 мамыр 2022.
- CONTROL OF SLEEP AND WAKEFULNESS. ncbi.nlm.nih.gov. Тексерілді, 24 мамыр 2022.
- Do all animals sleep?. ncbi.nlm.nih.gov. Тексерілді, 24 мамыр 2022.
- Electroencephalography, polysomnography, amd other sleep recording systems. books.google.by. Тексерілді, 24 мамыр 2022.
Сыртқы сілтемелер
- Malimetter.kz Ұйқы реферат (қазақша)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ұjky adam men zhanuarlardyn mindetti Bul kezde syrtky orta titirkendirgishterine eshkandaj zhauap kajtarylmajdy zhәne organizmde zhүrip zhatatyn fiziologiyalyk procesterdin belsendiligi tomendejdi Onyn kalypty fiziologiya ujky zhәne teren ujky tүrleri bolady Sozdin kyskasha tүsinigi is әreketke aralaspaj tүn mezgilinde zhatyp dem aludyn tabigi tәsili Pyryldap zhurt ujkyda mal kүjiste otpejdi zhүrginshi de kara zholdan Bejimbet Zharmagambetuly Majlin Tand shyg Ұjkydagy balaFiziologiyaҰjyktau kezindegi barynsha ajkyn fiziologiyalyk ozgerister bas miynda oryn alady Mi ujky kezinde әsirese bayau ujky kezinde oyau zhүrgenge karaganda әldekajda az energiyany pajdalanady Belsendiligi tomendegen aumaktarda mi energiyany kyska merzimdi saktau zhәne tasymaldau үshin pajdalanylatyn molekula adenozintrifosfaty ATF koryn kalpyna keltiredi Negizgi gormondardyn kazhetti kolemde shygaryluy oryn alady Tynysh oyau zhүru kezinde mi dene energiyasy pajdalanyluynyn 20 yna zhauap beredi osylajsha bul tomendeu energiyanyn zhalpy tutynyluyna edәuir әser etedi Ұjky sensorlyk shekti arttyrady Baska sozben ajtkanda ujkydagy adamdar titirkendirgishterdi kabyldajdy birak zhalpy alganda katty dybystarga zhәne baska da manyzdy sensorlyk okigalarga mәn bere alady Bayau ujky kezinde adamdar osu gormonyn boledi Barlyk ujky tipti kүndizgi ujky da prolaktin sekreciyasymen bajlanysty Ұjky kezindegi ozgeristerdi bakylau men olsheudin negizgi fiziologiyalyk әdisterine mi tolkyndarynyn elektroencefalografiyasy EEG koz kimyldarynyn elektrookulografiyasy EOG zhәne kanka bulshyketteri belsendiliginin elektromiografiyasy EMG zhatady Bul olshemderdi bir mezgildi zhinau polisomnografiya dep atalady zhәne mamandandyrylgan ujky zerthanasynda oryndaluy mүmkin Ұjkyny zertteushiler sonymen katar zhүrek belsendiligin anyktau үshin zhenildetilgen elektrokardiografiyany EKG zhәne kozgalys kimyldary үshin aktigrafiyany pajdalanady DerekkozderO D Dajyrbekov B E Altynbekov B K Torgauytov U I Kenesariev T S Hajdarova Aurudyn aldyn alu zhәne saktandyru bojynsha oryssha kazaksha terminologiyalyk sozdik Shymkent Ғasyr Sh 2005 zhyl ISBN 9965 752 06 0 Bes zhүz bes soz Almaty Rauan 1994 zhyl ISBN 5 625 02459 6 What Happens When You Sleep sleepfoundation org Tekserildi 24 mamyr 2022 CONTROL OF SLEEP AND WAKEFULNESS ncbi nlm nih gov Tekserildi 24 mamyr 2022 Do all animals sleep ncbi nlm nih gov Tekserildi 24 mamyr 2022 Electroencephalography polysomnography amd other sleep recording systems books google by Tekserildi 24 mamyr 2022 Syrtky siltemelerMalimetter kz Ұjky referat kazaksha