Үйінді

Үйінді — жер бетінде арнайы бөлінген орынға бос тау жыныстарынан, есептен тыс кедей кендерден және өндіріс қалдықтарынан жасалған үйме. Үйіндінің жасанды және су шайып әкелген түрлері болады. Кенді ашық әдіспен өндіру кезінде Үйінділерді кеніштің қазып алынған кеңістігінде және болашақ кеніштің сұлбасынан тысқары қашықтықта тұрғызады. Ал жер асты әдістері барысында Үйінді жақын жерге немесе өндіріс алаңының шеңберінде жасалады (террикон). Жұмсақ және беріктігі орташа тау жыныстарынан жасалған Үйінділердің биіктігі 30 м, ал қатты тау жыныстары Үйіндінің биіктігі 60 метрге, кейде (тау бөктері, шатқалда) 300 метрге жетеді. Үйіндінің пішіні конус, сектор, жайпақ жота тәрізді болып келеді. Үйінді жасағанда ең алдымен оның ұзына бойына алғашқы жал (биіктігі 10 — 15 м) үйіледі. Ол үшін экскаватор, скип, абзетцер, драглайн, мех. күрек, конвейер, бульдозер, т.б. техникалар қолданылады. Қазақстан аумағында тау-кен және металлургия қалдықтарынан 60 мың га жерді алып жатқан 26 млрд. т Үйінді жиналып, қоршаған ортаны ластауда. Жерді қалпына келтіру мақсатында Үйінділердің бетіне ағаш немесе әр түрлі шөптер егіліп, рекультивацияланады, кейіннен а. ш-на пайдаланылады. Кейбір жағдайда Үйінді үстіне құнарлы топырақ төгіледі.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы" 9 том