Ботлихтер (өз аты — буйхади) — Ресейдегі андий халықтарының бірі, Батыс Дағыстанның байырғы халқы. Олар негізінен Дағыстан Республикасының Ботлих ауданында орналасқан. Андий Қойсу өзенінің аңғарындағы Ботлих және Миарсо ауылдарында тұрады. 2020 жылғы халық санағы бойынша саны 3 788 адам.
Ботлихтер | |
буйхади | |
Бүкіл халықтың саны | |
---|---|
3 788 | |
Ең көп таралған аймақтар | |
Тілдері | |
Діні | |
Автоэтнонимі
Кейбір ақпарат берушілер (көпшілігі) «Ботлих» атауы бо - армия, жасақ және лъалхъи - әскерлердің демалыс орны дегенді білдіреді. Басқа халықтық этимология бойынша Ботлих баилъи – жотада, қырда деген сөзден шыққан. Шынында да, ауыл дәл бекініс үшін ең қолайлы жер сайдың шетінде құрылған.
Этнонимі
Ботлих халқының шығу тегіне байланысты мәселеде әртүрлі көзқарастар бар. Тарих ғылымында олардың оңтүстіктегі шығу тегі туралы пікір қалыптасқан (Г.А.Меликишвили, М.И.Дьяконов, М.Г.Абдушелишвили, Г.Л.Хит, Р.М.Магомедов, т.б.). Қазіргі андо-дидо халықтары тобы, олардың пікірінше, Батыс Азиядан қоныс аударған. Олардың қоныс аударуының негізгі жолы болған Шығыс Грузияның (Кахети) топонимикалық материалы да оңтүстік шығу тегі туралы айтады. И.А.Джавахишвили «Тарихтан бұрынғы дәуірде Грузия аумағында, Закавказьеде шешен-дағыстан тайпалары өмір сүрген болуы керек» дейді.
Нәсілі
Олар европеоид нәсілінің балқан-кавказдық тобына жатады.
Тілі
Солтүстік Кавказ отбасының, Нах-Дағыстан тобына жатады. Дегенмен, көбінесе адамдар күнделікті өмірде немесе жұмыста авар немесе орыс тілдерінде қарым-қатынас жасайды. Жазуы орыс кирилл әліпбиі түрінде қолданылады. Орыс жазуына дейін аджам жазуы танымал болған, бірақ белгілі тарихи оқиғаларға байланысты бұл жазу орыс кириллицасына ауыстырылды.
Діні
Ботлихтер негізінен сүнниттік мұсылмандар. Олар сопылық миссионерлердің ықпалымен 16 ғасырда осы дінді қабылдады.
Негізгі қоныстану аймағы және халқы
Көпшілігі Ботлих ауданындағы Ботлих, Миарсо, Анхо және Ашино ауылдарында және Цумадин ауданындағы Батлахатли ауылында тұрады. Көптеген Ботлих мигранттары Хасавюрт, Бабаюрт және Кизилюрт аудандарында тұрады. Ішінара Дағыстан мен Ресейдің қалаларда тұрады: Махачкала, Хасавюрт, Кизилюрт және Буйнакск.
Қазіргі уақытта ботлихтардың санын анықтау өте қиын. Облыстық статистика басқармасының мәліметі бойынша, Ботлихте 11 мыңға жуық тұрғын тұрады (2008 ж.). Ботлих ауылдық кеңесінің материалдары бойынша бұл ауылда 5,5 мыңдай Ботлих тұрғындары бар.
Тарихы
Біздің дәуіріміздің 1 мыңжылдығынан бастап ботлихтер Батыс Дағыстандағы Дидо саяси бірлестігінің құрамына кірді (14-15 ғасырларда ыдырады), оған андо-цез (дидой) тіл тобының этностары кірді. Ботлихтар 16 ғасырда исламданды. Қазіргі Ботлих ауданы аумағында Технуцал ауылдық қауымдар одағының құрылуы 14-15 ғасырларға жатады. 16 ғасырдан бастап ботлихтер Авар хандығының ықпалына түсті. 19 ғасырдың 20-50 жылдарында Дағыстан мен Шешенстанның таулы аймақтарының ұлт-азаттық күресіне белсене қатысты.
Кавказ соғысы аяқталғаннан кейін Ботлих Батыс Дағыстанның экономикалық және мәдени орталығына айналды. 1861 жылы Терек өңірінен Дағыстан облысына Ункратль, Чамалал, Технуцал, Андия, Гумбет қоғамдары көшіріліп, орталығы Ботлихте Андий округі құрылды. 1891 жылы ауылда Таулы Дағыстандағы алғашқы зайырлы мектеп ашылды. Бұл жергілікті кадрларды дайындауда үлкен рөл атқарды.
1921 жылы олар Дағыстан Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасының, 1991 жылдан Дағыстан Республикасының құрамына енді.
Кәсібі
Ботлих халқының жерлері құнарлылығымен ерекшеленеді. Оның климаты жұмсақ және салыстырмалы түрде суы мол. Тәжірибелі бағбан болған ботлихтар өріктің он бір түрі, алмұрттың осыншама түрі, алманың тоғыз түрі, шабдалы, шие, шие, інжір, құрма өсірді. Ботлих халқы алма мен алмұрттың кейбір сорттарын емдік мақсатта да пайдаланған. Ежелгі пайдалы дақыл жаңғақ болды. Ботлих халқы жүзімнің тоғыз түрін білген. XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап бақша дақылдарынан пияз, сарымсақ, асқабақ, қауын, қарбыз және қырыққабат, қызанақ, картоп, қияр, бұршақ дақылдарын өсірді.
Ботлих халқы бақ және бақша өсірумен қатар дәнді дақылдар да өсірді. Негізгілері бидай, арпа, жүгері, қара бидай, сұлы, одан кейін кендір және зығыр болды. Көптеген тау террассалары мол өнім берді, қазір олар қараусыз қалған олар ауылдың айналасындағы таулардың тік беткейлеріндегі орасан зор аумақтарды алып жатыр. Мал шаруашылығы, шаруашылықтың дәстүрлі саласы болғанымен, қосалқы рөл атқарды.
Тұрмыстық қолөнерге жүн иіру және тоқу (кілем, мата, т.б.), жүннен киіз басу, тері өңдеу, бас киімдер мен аяқ киімдер жасау болды.
Ботлих халқының шаруашылық өмірінде сауданың маңызы зор болды. Оларда кәсіпқой саудагерлер болды. Закавказье елдерімен ғана емес, Парсымен де жанды сауда байланыстары болды.
Тұрмыс салты
Ботлихте байлар да, кедейлер де болды. Байлықтың жіктелуі болды. Сонымен бірге қалыптасқан қоғам мүшелері арасындағы қарым-қатынастарды реттейтін халық үкіметі барлық қауым мүшелерінің мүдделерін бірдей қорғады, ол Ботлих халқының әдет-ғұрып құқығында көрініс тапты. Феодалдық формация элементтері (жеке меншік, ұсақ шаруалар, қолөнер өндірісі, табиғи шаруашылықтың үстемдігі), сонымен қатар капиталистік өндіріс тәсілінің элементтері (рента, жалдамалы еңбекті пайдалану, тауар-ақша қатынастары) пайда болды және дамыды. Қоғамдағы негізгі экономикалық және әлеуметтік бірлік орташа отбасы болды (орта есеппен төрт адам).
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары. Ауылдар ықшам, тығыз салынған, көшелері қисық, үйлердің араларынан өтетін көшелер бар. Ауылдар аумақтық принциптері бойынша кварталдарға бөлінеді. Тұрғындар 7-8 тухумға (туысқан топтар) бөлінді. Ең биік орындарға "шеба" күзет мұнаралары орналастырылды (саны 6-8).
Тұрғын үйлер төртбұрышты, тікбұрышты және Г-тәрізді. Ең көп таралған түрлері - екі қабатты бір, екі, үш бөлмелі тас, төбесі тегіс, екінші қабатта қонақ бөлмелері және төменде мал мен шаруашылық құрал-жабдықтарына арналған үй-жайлар. Ағаш конструкциялар оюлармен безендірілген. Қабырғалардың кірпішінде геометриялық ою-өрнектер, жануарлар бейнеленген жалпақ тастар бар.
Дәстүрлі киімдері. Ұлттық киім авар-андо-цез тобындағы басқа халықтардың киіміне ұқсас. Ерлерге арналған костюмдер жиынтығына туника тәрізді көйлек, шалбар, бешмет, черкес пальто, қой терісінен тігілген тон, бурка, папаха кірді. Аяқ киімдері жартылай етік түріндегі шикі былғарыдан жасалған шарғылар, киізден жасалған жылы етік, ағаш аяқ киім, тақасы бар және тақасы жоқ жеңіл жазғы аяқ киім.
Әйелдер көйлек, шалбар, белдік көйлек, бас киім (киаштиа), тоқыма және орамал киген. Мереке күндері ауқатты әйелдер жейделерінің үстіне жеңдері шынтақтан білекке дейін кесілген жібек көйлек - хабало (қабалай) киген. Әйелдердің аяқ киімі ерлердікімен бірдей болды. XIX ғасырдың аяғында фабрикадан жасалған аяқ киім Ботлихке ене бастады. Киім тігуге қажетті материалдар отандық және импорттық маталар болды. Ботлихтер арасында киім әшекейлері кең тараған жоқ.
Дәстүрлі тағамдары. Ботлих халқының дәстүрлі тағамы егіншілік пен мал шаруашылығы өнімдерінен жасалған тағамдардан тұрды. Асхана бақша және жаңғақ дақылдарымен, кейбір көкөніс дақылдарымен және картоппен толықтырылды. Жабайы шөптер қамырдан жасалған тағамдарға дәмдеуіштер мен салма ретінде кеңінен қолданылды. Ботлих халқының ең танымал тағамы хинкал болды. Сүзбе салмасы бар пирогтар, тұшпара, құймақ кеңінен қолданылады. Етті жаңа піскен, кептірілген (қайнатылған, қуырылған) күйінде жеді. Ең танымал сүт өнімдері қышқыл сүт, сарысу, сары май, ірімшік, сүзбе. Нан көбінесе ашытқысыз, сарысумен араластырылған. Ботлихтар үшін негізгі сусындар қышқыл сүт, айран және жүзім шарабы болды.
Фольклоры. Дәстүрлі фольклордың жанрлары сан алуан: ертегілер, аңыздар, тарихи-этногенетикалық аңыздар, мифтер, ертегілер, тұрмыстық әңгімелер, шағын ертегілер, әзілдер, әндер, мақал-мәтелдер, нақыл сөздер, жұмбақтар, балалар ауыз әдебиеті, музыкалық фольклор. Ботлих халқының ауыз әдебиеті екі тілді (ботлих және авар тілдерінде).
Ботлих халқының қазіргі жағдайы
Қазіргі кезде ботлих халқының географиялық таралуында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ. Кішігірім өзгерістер Ресей Федерациясының қалалары мен басқа республикаларына көшумен байланысты байқалды. Отбасылық өмір саласында, ботлих халқының рухани мәдениетінде дәстүрлі белгілер сақталуда. Қазіргі ботлихтер аварлармен, қаратиндермен, анийлермен, орыстармен, татарлармен, құмықтармен т.б. мен қатар өмір сүріп жатыр.
Ботлих халқының білім деңгейі айтарлықтай жоғары. Олар республиканың барлық дерлік жоғары оқу орындарында жұмыс істейді. Ботлих тұрғындарының арасында еңбек сіңірген әскери және мемлекет қайраткерлері бар. Көптеген басшылық қызметтерді ботлих әйелдері атқарады.
Танымал адамдары
- Хизри Амирханович Амирханов - кеңестік және ресейлік археолог, Ботлихта туған.
- Зайнаб Шахрудиновна Магомаева - кеңестік, дағыстандық дәрігер-терапевт. КСРО Халық дәрігері (1981).
Бейнетаспалар
- https://yandex.kz/video/preview/17785663518016782748 Ботлихцы | 9 выпуск 2 сезон
- https://yandex.kz/video/preview/9448176057590245578 Культура народа ботлихцы | Национальность.ru | Дзен
- https://yandex.kz/video/preview/5554853455880703297 Факты о народе ботлихцы
- https://yandex.kz/video/preview/13767915897390902422 В чем уникальность народа ботлихцы
Дереккөздер
- Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2802224?ysclid=lrko1wwsf3982976221
- БОТЛИХЦЫ https://nazaccent.ru/nations/botlihtsy/
- Коренные народы России на букву Б http://iamruss.ru/rus-narody-bukva-b/
- Ботлихцы (народ) https://www.istmira.com/drugoe-razlichnye-temy/14769-botlihcy-narod.html
- Ботлихцы регион проживания, ботлихцы картинки https://stikss.ru/55de79b/%D0%91%D0%BE%D1%82%D0%BB%D0%B8%D1%85%D1%86%D1%8B(қолжетпейтін сілтеме)
- Ботлихцы — народ Дагестана https://dzen.ru/a/X47ukzOoVjvq4sDp
- Народы и культуры Ботлихцы https://travel-journal.ru/ethno/28/483/(қолжетпейтін сілтеме)
- Многонациональная Россия Ботлихцы https://fondnv.ru/mnogonatsionalnaya-rossiya/botlikhtsy/?ysclid=lrlnhovsr3488752747
- народы мира / Ботлихцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=BOTL
- Национальные костюмы ботлихцев https://costumer.narod.ru/text/kavkaz/dagestan/botlihskiy.htm
- Ботлихцы (историко-этнографический очерк). http://www.etnosy.ru/node/636
- Ботлихцы https://wordsimilarity.com/ru/%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%BB%D0%B8%D1%85%D1%86%D1%8B(қолжетпейтін сілтеме)
- Ботлихтер https://libr.link/sovetskoy-rossii-istoriya/botlihtsyi-50182.html
- Амирханов Хизри Амирханович https://archaeolog.ru/ru/staff/amirkhanov-khizri-amirkhanovich
- Зайнаб Шахрудиновна Магомаева https://stavkvantorium.ru/3ee7ad5129/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%97%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B1_%D0%A8%D0%B0%D1%85%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Botlihter oz aty bujhadi Resejdegi andij halyktarynyn biri Batys Dagystannyn bajyrgy halky Olar negizinen Dagystan Respublikasynyn Botlih audanynda ornalaskan Andij Қojsu ozeninin angaryndagy Botlih zhәne Miarso auyldarynda turady 2020 zhylgy halyk sanagy bojynsha sany 3 788 adam BotlihterbujhadiBүkil halyktyn sany3 788En kop taralgan ajmaktar ResejTilderi avar tili orys tiliDinisunnizmAvtoetnonimiKejbir akparat berushiler kopshiligi Botlih atauy bo armiya zhasak zhәne lalhi әskerlerdin demalys orny degendi bildiredi Baska halyktyk etimologiya bojynsha Botlih baili zhotada kyrda degen sozden shykkan Shynynda da auyl dәl bekinis үshin en kolajly zher sajdyn shetinde kurylgan EtnonimiBotlih halkynyn shygu tegine bajlanysty mәselede әrtүrli kozkarastar bar Tarih gylymynda olardyn ontүstiktegi shygu tegi turaly pikir kalyptaskan G A Melikishvili M I Dyakonov M G Abdushelishvili G L Hit R M Magomedov t b Қazirgi ando dido halyktary toby olardyn pikirinshe Batys Aziyadan konys audargan Olardyn konys audaruynyn negizgi zholy bolgan Shygys Gruziyanyn Kaheti toponimikalyk materialy da ontүstik shygu tegi turaly ajtady I A Dzhavahishvili Tarihtan buryngy dәuirde Gruziya aumagynda Zakavkazede sheshen dagystan tajpalary omir sүrgen boluy kerek dejdi NәsiliOlar evropeoid nәsilinin balkan kavkazdyk tobyna zhatady TiliSoltүstik Kavkaz otbasynyn Nah Dagystan tobyna zhatady Degenmen kobinese adamdar kүndelikti omirde nemese zhumysta avar nemese orys tilderinde karym katynas zhasajdy Zhazuy orys kirill әlipbii tүrinde koldanylady Orys zhazuyna dejin adzham zhazuy tanymal bolgan birak belgili tarihi okigalarga bajlanysty bul zhazu orys kirillicasyna auystyryldy DiniBotlihter negizinen sүnnittik musylmandar Olar sopylyk missionerlerdin ykpalymen 16 gasyrda osy dindi kabyldady Negizgi konystanu ajmagy zhәne halkyKopshiligi Botlih audanyndagy Botlih Miarso Anho zhәne Ashino auyldarynda zhәne Cumadin audanyndagy Batlahatli auylynda turady Koptegen Botlih migranttary Hasavyurt Babayurt zhәne Kizilyurt audandarynda turady Ishinara Dagystan men Resejdin kalalarda turady Mahachkala Hasavyurt Kizilyurt zhәne Bujnaksk Қazirgi uakytta botlihtardyn sanyn anyktau ote kiyn Oblystyk statistika baskarmasynyn mәlimeti bojynsha Botlihte 11 mynga zhuyk turgyn turady 2008 zh Botlih auyldyk kenesinin materialdary bojynsha bul auylda 5 5 myndaj Botlih turgyndary bar TarihyBizdin dәuirimizdin 1 mynzhyldygynan bastap botlihter Batys Dagystandagy Dido sayasi birlestiginin kuramyna kirdi 14 15 gasyrlarda ydyrady ogan ando cez didoj til tobynyn etnostary kirdi Botlihtar 16 gasyrda islamdandy Қazirgi Botlih audany aumagynda Tehnucal auyldyk kauymdar odagynyn kuryluy 14 15 gasyrlarga zhatady 16 gasyrdan bastap botlihter Avar handygynyn ykpalyna tүsti 19 gasyrdyn 20 50 zhyldarynda Dagystan men Sheshenstannyn tauly ajmaktarynyn ult azattyk kүresine belsene katysty Kavkaz sogysy ayaktalgannan kejin Botlih Batys Dagystannyn ekonomikalyk zhәne mәdeni ortalygyna ajnaldy 1861 zhyly Terek onirinen Dagystan oblysyna Unkratl Chamalal Tehnucal Andiya Gumbet kogamdary koshirilip ortalygy Botlihte Andij okrugi kuryldy 1891 zhyly auylda Tauly Dagystandagy algashky zajyrly mektep ashyldy Bul zhergilikti kadrlardy dajyndauda үlken rol atkardy 1921 zhyly olar Dagystan Avtonomiyaly Kenestik Socialistik Respublikasynyn 1991 zhyldan Dagystan Respublikasynyn kuramyna endi KәsibiBotlih halkynyn zherleri kunarlylygymen erekshelenedi Onyn klimaty zhumsak zhәne salystyrmaly tүrde suy mol Tәzhiribeli bagban bolgan botlihtar oriktin on bir tүri almurttyn osynshama tүri almanyn togyz tүri shabdaly shie shie inzhir kurma osirdi Botlih halky alma men almurttyn kejbir sorttaryn emdik maksatta da pajdalangan Ezhelgi pajdaly dakyl zhangak boldy Botlih halky zhүzimnin togyz tүrin bilgen XIX gasyrdyn ekinshi zhartysynan bastap baksha dakyldarynan piyaz sarymsak askabak kauyn karbyz zhәne kyrykkabat kyzanak kartop kiyar burshak dakyldaryn osirdi Botlih halky bak zhәne baksha osirumen katar dәndi dakyldar da osirdi Negizgileri bidaj arpa zhүgeri kara bidaj suly odan kejin kendir zhәne zygyr boldy Koptegen tau terrassalary mol onim berdi kazir olar karausyz kalgan olar auyldyn ajnalasyndagy taulardyn tik betkejlerindegi orasan zor aumaktardy alyp zhatyr Mal sharuashylygy sharuashylyktyn dәstүrli salasy bolganymen kosalky rol atkardy Turmystyk kolonerge zhүn iiru zhәne toku kilem mata t b zhүnnen kiiz basu teri ondeu bas kiimder men ayak kiimder zhasau boldy Botlih halkynyn sharuashylyk omirinde saudanyn manyzy zor boldy Olarda kәsipkoj saudagerler boldy Zakavkaze elderimen gana emes Parsymen de zhandy sauda bajlanystary boldy Turmys saltyBotlihte bajlar da kedejler de boldy Bajlyktyn zhiktelui boldy Sonymen birge kalyptaskan kogam mүsheleri arasyndagy karym katynastardy rettejtin halyk үkimeti barlyk kauym mүshelerinin mүddelerin birdej korgady ol Botlih halkynyn әdet guryp kukygynda korinis tapty Feodaldyk formaciya elementteri zheke menshik usak sharualar koloner ondirisi tabigi sharuashylyktyn үstemdigi sonymen katar kapitalistik ondiris tәsilinin elementteri renta zhaldamaly enbekti pajdalanu tauar aksha katynastary pajda boldy zhәne damydy Қogamdagy negizgi ekonomikalyk zhәne әleumettik birlik ortasha otbasy boldy orta eseppen tort adam Eldi mekenderi men dәstүrli baspanalary Auyldar yksham tygyz salyngan kosheleri kisyk үjlerdin aralarynan otetin kosheler bar Auyldar aumaktyk principteri bojynsha kvartaldarga bolinedi Turgyndar 7 8 tuhumga tuyskan toptar bolindi En biik oryndarga sheba kүzet munaralary ornalastyryldy sany 6 8 Turgyn үjler tortburyshty tikburyshty zhәne G tәrizdi En kop taralgan tүrleri eki kabatty bir eki үsh bolmeli tas tobesi tegis ekinshi kabatta konak bolmeleri zhәne tomende mal men sharuashylyk kural zhabdyktaryna arnalgan үj zhajlar Agash konstrukciyalar oyularmen bezendirilgen Қabyrgalardyn kirpishinde geometriyalyk oyu ornekter zhanuarlar bejnelengen zhalpak tastar bar Dәstүrli kiimderi Ұlttyk kiim avar ando cez tobyndagy baska halyktardyn kiimine uksas Erlerge arnalgan kostyumder zhiyntygyna tunika tәrizdi kojlek shalbar beshmet cherkes palto koj terisinen tigilgen ton burka papaha kirdi Ayak kiimderi zhartylaj etik tүrindegi shiki bylgarydan zhasalgan shargylar kiizden zhasalgan zhyly etik agash ayak kiim takasy bar zhәne takasy zhok zhenil zhazgy ayak kiim Әjelder kojlek shalbar beldik kojlek bas kiim kiashtia tokyma zhәne oramal kigen Mereke kүnderi aukatty әjelder zhejdelerinin үstine zhenderi shyntaktan bilekke dejin kesilgen zhibek kojlek habalo kabalaj kigen Әjelderdin ayak kiimi erlerdikimen birdej boldy XIX gasyrdyn ayagynda fabrikadan zhasalgan ayak kiim Botlihke ene bastady Kiim tiguge kazhetti materialdar otandyk zhәne importtyk matalar boldy Botlihter arasynda kiim әshekejleri ken taragan zhok Dәstүrli tagamdary Botlih halkynyn dәstүrli tagamy eginshilik pen mal sharuashylygy onimderinen zhasalgan tagamdardan turdy Ashana baksha zhәne zhangak dakyldarymen kejbir kokonis dakyldarymen zhәne kartoppen tolyktyryldy Zhabajy shopter kamyrdan zhasalgan tagamdarga dәmdeuishter men salma retinde keninen koldanyldy Botlih halkynyn en tanymal tagamy hinkal boldy Sүzbe salmasy bar pirogtar tushpara kujmak keninen koldanylady Etti zhana pisken keptirilgen kajnatylgan kuyrylgan kүjinde zhedi En tanymal sүt onimderi kyshkyl sүt sarysu sary maj irimshik sүzbe Nan kobinese ashytkysyz sarysumen aralastyrylgan Botlihtar үshin negizgi susyndar kyshkyl sүt ajran zhәne zhүzim sharaby boldy Folklory Dәstүrli folklordyn zhanrlary san aluan ertegiler anyzdar tarihi etnogenetikalyk anyzdar mifter ertegiler turmystyk әngimeler shagyn ertegiler әzilder әnder makal mәtelder nakyl sozder zhumbaktar balalar auyz әdebieti muzykalyk folklor Botlih halkynyn auyz әdebieti eki tildi botlih zhәne avar tilderinde Botlih halkynyn kazirgi zhagdajyҚazirgi kezde botlih halkynyn geografiyalyk taraluynda ajtarlyktaj ozgerister bolgan zhok Kishigirim ozgerister Resej Federaciyasynyn kalalary men baska respublikalaryna koshumen bajlanysty bajkaldy Otbasylyk omir salasynda botlih halkynyn ruhani mәdenietinde dәstүrli belgiler saktaluda Қazirgi botlihter avarlarmen karatindermen anijlermen orystarmen tatarlarmen kumyktarmen t b men katar omir sүrip zhatyr Botlih halkynyn bilim dengeji ajtarlyktaj zhogary Olar respublikanyn barlyk derlik zhogary oku oryndarynda zhumys istejdi Botlih turgyndarynyn arasynda enbek sinirgen әskeri zhәne memleket kajratkerleri bar Koptegen basshylyk kyzmetterdi botlih әjelderi atkarady Tanymal adamdaryHizri Amirhanovich Amirhanov kenestik zhәne resejlik arheolog Botlihta tugan Zajnab Shahrudinovna Magomaeva kenestik dagystandyk dәriger terapevt KSRO Halyk dәrigeri 1981 Bejnetaspalarhttps yandex kz video preview 17785663518016782748 Botlihcy 9 vypusk 2 sezon https yandex kz video preview 9448176057590245578 Kultura naroda botlihcy Nacionalnost ru Dzen https yandex kz video preview 5554853455880703297 Fakty o narode botlihcy https yandex kz video preview 13767915897390902422 V chem unikalnost naroda botlihcyDerekkozderBolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 https old bigenc ru ethnology text 2802224 ysclid lrko1wwsf3982976221 BOTLIHCY https nazaccent ru nations botlihtsy Korennye narody Rossii na bukvu B http iamruss ru rus narody bukva b Botlihcy narod https www istmira com drugoe razlichnye temy 14769 botlihcy narod html Botlihcy region prozhivaniya botlihcy kartinki https stikss ru 55de79b D0 91 D0 BE D1 82 D0 BB D0 B8 D1 85 D1 86 D1 8B kolzhetpejtin silteme Botlihcy narod Dagestana https dzen ru a X47ukzOoVjvq4sDp Narody i kultury Botlihcy https travel journal ru ethno 28 483 kolzhetpejtin silteme Mnogonacionalnaya Rossiya Botlihcy https fondnv ru mnogonatsionalnaya rossiya botlikhtsy ysclid lrlnhovsr3488752747 narody mira Botlihcy http www etnolog ru people php id BOTL Nacionalnye kostyumy botlihcev https costumer narod ru text kavkaz dagestan botlihskiy htm Botlihcy istoriko etnograficheskij ocherk http www etnosy ru node 636 Botlihcy https wordsimilarity com ru D0 B1 D0 BE D1 82 D0 BB D0 B8 D1 85 D1 86 D1 8B kolzhetpejtin silteme Botlihter https libr link sovetskoy rossii istoriya botlihtsyi 50182 html Amirhanov Hizri Amirhanovich https archaeolog ru ru staff amirkhanov khizri amirkhanovich Zajnab Shahrudinovna Magomaeva https stavkvantorium ru 3ee7ad5129 D0 9C D0 B0 D0 B3 D0 BE D0 BC D0 B0 D0 B5 D0 B2 D0 B0 D0 97 D0 B0 D0 B9 D0 BD D0 B0 D0 B1 D0 A8 D0 B0 D1 85 D1 80 D1 83 D0 B4 D0 B8 D0 BD D0 BE D0 B2 D0 BD D0 B0