Симуляция гипотезасы (ағылш. simulation hypothesis) — болмыс табиғатына қатысты біртүрлі көзқарас болып, ол барша болмыс атаулы жасанды симуляция (ағылш. artificial simulation), мысалы, компьютерлік симуляция деп тұжырымдайды. Кейбір нұсқалар симуляциялы шындықтың технологиялық дамуын алға тартып, симуляцияның "шынайы" екеніне сендіргісі келеді.
Симуляция гипотезасы философия тарихындағы түрлі скептикалық сценарийлерге ұқсайды. Гипотезаны қазіргі түрінде танымал етті. Мұндай гипотеза адамның барлық түйсіну тәжірибелеріне сай келеді деген ұстаным философиялық скептицизмнің маңызды эпистемологиялық нәтижесі. Бұл гипотезаның түрлі нұсқалары ғылыми фантастиканың да ерекшелігі, ол көптеген әңгімелер мен кинолардың маңызды сюжеттік элементіне айналған. Бостром ұсынған гипотеза даулы болып келеді, мысалы, теоретик-физик Сабина Хоссенфельдермен оны псевдоғылым деп атаса, космолог Джордж Ф.Р. Эллиспен: бұл гипотеза "техникалық тұрғыдан мүлде іске аспайды", бұл бейне "бас кейіпкердің ғылыми фантастиканы ғылыммен шатастырғанына ұқсайды. Түнгі пікірталас өміршең теория бола алмайды," - деп мәлімдеген болатын. Симуляция гипотезасына негізделген ірі жорамал "Жер шары бір топ симуляциялаудың ең соңғысы болуы мүмкін" деген идея.
Гипотезаның қайнары
"Шындық дегеніміз иллюзия" деген тезистің ұзақ философиялық және ғылыми тарихы бар. Бұл тамырын антикалық дәуірден бастауға болады. Мысалы, ""метафорасында қытай философы Чжуан-цзы бірде түсінде көбелекке айналып кетеді. Ол оянған соң "тегі Чжуан-цзы көбелекке айналды ма, әлде көбелек Чжуан-цзыға айналды ма?" - деп таңырқайды.
Үндістанның "заттар бізге бар болып көрінеді, бірақ олардың барлығы олардың көрінгенімен бір емес" деген иллюзия ережесі сипатталады.
Ал Ежелгі грек философиясында пен бар нәрселерді сахналық сызбаға ұқсатып, оларды ұйқыда, немесе жынданған кезде көрген әсерлер секілді деп есептеді.
Ацтектердің философиялық мәтіндері әлемді (Teotl) сызған сурет, немесе жазған кітап деп тұжырымдайды.
Философиядағы Симуляция гипотезасы
Ник Бостромның алғышарты:
Көптеген ғылыми-фантастикалық жұмыстар, сондай-ақ байыпты технологтар мен кейбір болжамдары болашақта орасан зор есептеу қуатының қол жетімді болатынын болжайды. Бір сәт бұл болжамдар дұрыс деп санайық. Кейінгі ұрпақтар өздерінің аса қуатты компьютерлерімен жасай алатын нәрселерінің бірі - олардың ата-бабаларының, немесе олардың ата-бабалары секілді кісілердің егжей-тегжейлі симуляциясы. Олардың компьютерлері соншалықты қуатты болатындықтан, олар осындай көптеген симуляцияларды орындай алады. Егер симуляция нәзік бөліктерге дейін шебер жасалса, незіделген дұрыс болса, онда бұл симуляциялы адамдар саналы бола алады. Сөйтіп адамдардың басым көпшілігі табиғи текті нәсілге емес, түпнұсқа нәсілдің озық ұрпақтары симулаяциалап еліктеген адамдар болады. |
Ник Бостромның ойқорытындысы:
Егер бұл солай болса, ендеше біз түпнұсқа биологиялық емес, симуляциалы зердедеміз деп пайымды ойлауымызға жеткілікті негізіміз болады. Сондықтан, егер біз қазір компьютерлік симуляцияда өмір сүріп жатырмыз деп ойламасақ, онда біздің болашақ ұрпағымыз біздің ата-бабаларымыздың көптеген симуляциясын жасаған (жасай алған) дегенге сенуге құқығымыз болмайды. |
— Ник Бостром, Сіз компьютерлік симуляцияда жасап жатсыз ба?, 2003
Дереккөздер
- Hossenfelder, Sabine The Simulation Hypothesis is Pseudoscience (February 13, 2021).
- Ellis, George The multiverse: conjecture, proof, and science (2012).
- Grabianowski, Ed You're living in a computer simulation, and math proves it (7 May 2011).
- Lochtefeld James G. The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M — The Rosen Publishing Group, 2002. — P. 433. — ISBN 9780823931798.
- Against the Logicians 1.88
- Maffie, James Aztec Philosophy.
- Bostrom, Nick (2003). "Are You Living in a Computer Simulation?". Philosophical Quarterly 53 (211): 243–255. :10.1111/1467-9213.00309. http://simulation-argument.com/simulation.html.
Жалғасты оқу
- "Симуляцияда өмір сүріп жатырмыз ба?" BBC Focus magazine, March 2013, pages 43–45. Interview with physicist Silas Beane of the University of Bonn discussing a proposed test for simulated reality evidence. Three pages, three photos, including one of Beane and a computer-generated scene from the film The Matrix. Publisher: Immediate Media Company, Bristol, UK.
- "Біз матрикстеміз бе?" by Zeeya Merali, Discover (журнал), December 2013, pages 24–25. субтақырыбы: "Біздің алып компьютерлік симуляция бөлігі екенімізді анықтау үшін физикатер сынақтар ұсынды."
- Conitzer, Vincent. Арғы факттердегі жұмбақ. Open access version of article in Erkenntnis.
- Lev, Gid'on. Матрикстегі өмір. Haaretz Magazine, April 25, 2019, page 6.
- Tom Campbell, Houman Owhadi, Joe Sauvageau, David Watkinson: Симуляция теориясын тексеру. ArXiv 1703.00058.
- Virk, Rizwan. Симуляция гипотезасы: неге АІ, Квантты физика, шығыс мистикасы түгелдей біздің видео ойында екенімізді айтады - осы мәселе туралы MIT компьютер ғалымының көрсетері.
Сыртқы сілтемелер
- Симуляцияда өмір сүріп жатырмыз ба? Симуляция аргументі сайты.
- Планк деңгейіндегі симуляциялық ғаламды программалау техникалары Мұрағатталған 6 маусымның 2019 жылы.
- Біздің ғалам алып нейрон желісі: өйткені
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Simulyaciya gipotezasy agylsh simulation hypothesis bolmys tabigatyna katysty birtүrli kozkaras bolyp ol barsha bolmys atauly zhasandy simulyaciya agylsh artificial simulation mysaly kompyuterlik simulyaciya dep tuzhyrymdajdy Kejbir nuskalar simulyaciyaly shyndyktyn tehnologiyalyk damuyn alga tartyp simulyaciyanyn shynajy ekenine sendirgisi keledi Matrica filmindegi bir keskin source source source source source source source Zattyn asa nәzik үlgisin molekula dengejine dejin simulyaciyalau Simulyaciya gipotezasy filosofiya tarihyndagy tүrli skeptikalyk scenarijlerge uksajdy Gipotezany kazirgi tүrinde tanymal etti Mundaj gipoteza adamnyn barlyk tүjsinu tәzhiribelerine saj keledi degen ustanym filosofiyalyk skepticizmnin manyzdy epistemologiyalyk nәtizhesi Bul gipotezanyn tүrli nuskalary gylymi fantastikanyn da ereksheligi ol koptegen әngimeler men kinolardyn manyzdy syuzhettik elementine ajnalgan Bostrom usyngan gipoteza dauly bolyp keledi mysaly teoretik fizik Sabina Hossenfeldermen ony psevdogylym dep atasa kosmolog Dzhordzh F R Ellispen bul gipoteza tehnikalyk turgydan mүlde iske aspajdy bul bejne bas kejipkerdin gylymi fantastikany gylymmen shatastyrganyna uksajdy Tүngi pikirtalas omirshen teoriya bola almajdy dep mәlimdegen bolatyn Simulyaciya gipotezasyna negizdelgen iri zhoramal Zher shary bir top simulyaciyalaudyn en songysy boluy mүmkin degen ideya Gipotezanyn kajnary Shyndyk degenimiz illyuziya degen tezistin uzak filosofiyalyk zhәne gylymi tarihy bar Bul tamyryn antikalyk dәuirden bastauga bolady Mysaly metaforasynda kytaj filosofy Chzhuan czy birde tүsinde kobelekke ajnalyp ketedi Ol oyangan son tegi Chzhuan czy kobelekke ajnaldy ma әlde kobelek Chzhuan czyga ajnaldy ma dep tanyrkajdy Үndistannyn zattar bizge bar bolyp korinedi birak olardyn barlygy olardyn koringenimen bir emes degen illyuziya erezhesi sipattalady Al Ezhelgi grek filosofiyasynda pen bar nәrselerdi sahnalyk syzbaga uksatyp olardy ujkyda nemese zhyndangan kezde korgen әserler sekildi dep eseptedi Actekterdin filosofiyalyk mәtinderi әlemdi Teotl syzgan suret nemese zhazgan kitap dep tuzhyrymdajdy Filosofiyadagy Simulyaciya gipotezasyNik Bostrom 2014zh Nik Bostromnyn algysharty Koptegen gylymi fantastikalyk zhumystar sondaj ak bajypty tehnologtar men kejbir bolzhamdary bolashakta orasan zor esepteu kuatynyn kol zhetimdi bolatynyn bolzhajdy Bir sәt bul bolzhamdar durys dep sanajyk Kejingi urpaktar ozderinin asa kuatty kompyuterlerimen zhasaj alatyn nәrselerinin biri olardyn ata babalarynyn nemese olardyn ata babalary sekildi kisilerdin egzhej tegzhejli simulyaciyasy Olardyn kompyuterleri sonshalykty kuatty bolatyndyktan olar osyndaj koptegen simulyaciyalardy oryndaj alady Eger simulyaciya nәzik bolikterge dejin sheber zhasalsa nezidelgen durys bolsa onda bul simulyaciyaly adamdar sanaly bola alady Sojtip adamdardyn basym kopshiligi tabigi tekti nәsilge emes tүpnuska nәsildin ozyk urpaktary simulayacialap eliktegen adamdar bolady Nik Bostromnyn ojkorytyndysy Eger bul solaj bolsa endeshe biz tүpnuska biologiyalyk emes simulyacialy zerdedemiz dep pajymdy ojlauymyzga zhetkilikti negizimiz bolady Sondyktan eger biz kazir kompyuterlik simulyaciyada omir sүrip zhatyrmyz dep ojlamasak onda bizdin bolashak urpagymyz bizdin ata babalarymyzdyn koptegen simulyaciyasyn zhasagan zhasaj algan degenge senuge kukygymyz bolmajdy Nik Bostrom Siz kompyuterlik simulyaciyada zhasap zhatsyz ba 2003DerekkozderHossenfelder Sabine The Simulation Hypothesis is Pseudoscience February 13 2021 Ellis George The multiverse conjecture proof and science 2012 Grabianowski Ed You re living in a computer simulation and math proves it 7 May 2011 Lochtefeld James G The Illustrated Encyclopedia of Hinduism A M The Rosen Publishing Group 2002 P 433 ISBN 9780823931798 Against the Logicians 1 88 Maffie James Aztec Philosophy Bostrom Nick 2003 Are You Living in a Computer Simulation Philosophical Quarterly 53 211 243 255 10 1111 1467 9213 00309 http simulation argument com simulation html Zhalgasty oku Simulyaciyada omir sүrip zhatyrmyz ba BBC Focus magazine March 2013 pages 43 45 Interview with physicist Silas Beane of the University of Bonn discussing a proposed test for simulated reality evidence Three pages three photos including one of Beane and a computer generated scene from the film The Matrix Publisher Immediate Media Company Bristol UK Biz matrikstemiz be by Zeeya Merali Discover zhurnal December 2013 pages 24 25 subtakyryby Bizdin alyp kompyuterlik simulyaciya boligi ekenimizdi anyktau үshin fizikater synaktar usyndy Conitzer Vincent Argy faktterdegi zhumbak Open access version of article in Erkenntnis Lev Gid on Matrikstegi omir Haaretz Magazine April 25 2019 page 6 Tom Campbell Houman Owhadi Joe Sauvageau David Watkinson Simulyaciya teoriyasyn tekseru ArXiv 1703 00058 Virk Rizwan Simulyaciya gipotezasy nege AI Kvantty fizika shygys mistikasy tүgeldej bizdin video ojynda ekenimizdi ajtady osy mәsele turaly MIT kompyuter galymynyn korseteri Syrtky siltemelerSimulyaciyada omir sүrip zhatyrmyz ba Simulyaciya argumenti sajty Plank dengejindegi simulyaciyalyk galamdy programmalau tehnikalary Muragattalgan 6 mausymnyn 2019 zhyly Bizdin galam alyp nejron zhelisi ojtkeni