Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Оқ–дәрі немесе қара оқ-дәрі — снарядтар, патрондар жасауда, сондай-ақ қопару, жару жұмыстарында қолданылатын жарылғыш заттек.
Құрамы
Оқ–дәрінің бастапқы және негізгі құрамдастары — күкірт, ағаш көмір және калий нитраты (селитра). Күкірт пен ағаш көмір отын ретінде, ал селитра тотықтырғаш міндетін атқарады. Оқ–дәрі әскрери ісінде снарядтар мен патрондар үшін, құрылыста жарылғыш зат ретінде және пиротехникада қолданылады.
Оқ–дәрі жарылған кездегі температура 427-464 °C–қа дейін барады (801-867 °F). рН 6,0-8,0.ерімейтін материал.
Оқ-дәрі әсері
Оқ–дәрі әсері — ұрыста қолдану кезіндегі оқ-дәрінің шығаратын тиімділігі. Оқ–дәрі әсері — жандырғыш, кумулятивті, жарықшақты, екпінді, фугасты (негізгі оқ-дәрілер), жарықтандырғыш, белгі беруші, кедергі типтес және басқалар (арнайы тағайындалған оқ-дәрілер) болып бөлінеді.
Тарихы
Алғашқы рет оқ-дәрі 9 ғ–да Қытайда шығарылған деп есептеледі. Қытайдан Таяу Шығысқа, Отра Азияға тарап, еӊ соӊынан Еуропаға жеткен. Еуропалықтардыӊ жазбаларындағы оқ-дәрі туралы алғашқы мәлімет 13 ғ. ағылшын философ Роджер Бэконныӊ еӊбектерінде табылған.
XIX ғ–дыӊ ортасына дейін, яғни 500 жылдай, оқ-дәрі адамзаттыӊ ойлап тапқан жалғыз жарылғыш заттегі болып келген. Тек қана 1890-шы жылдары оқ-дәрініӊ орнын жетілген жарылғыш заттар, мысалы, түтінсіз оқ-дәрісініӊ түрлері шыға бастады. Қазіргі таӊда қара оқ-дәрі көбіне пиротехникада, әуесқой аӊшылардыӊ мылтықтарында, әскери ісінде тек қана кейбір ату жарақаттарында қолданылады.
Дереккөздер
- Jai Prakash Agrawal High Energy Materials: Propellants, Explosives and Pyrotechnics — Wiley-VCH, 2010. — P. 69. — ISBN 978-3-527-32610-5.
- David Cressy, Saltpeter: The Mother of Gunpowder (Oxford University Press, 2013)
- Owen Compliance Services. "Black Powder". Material Safety Data Sheet. http://www3.nd.edu/~aiaa/usli/documents/BP%20MSDS.pdf. Retrieved 31 тамыз 2014.
- http://www.history.com/shows/ancient-discoveries/articles/who-built-it-first-2
- http://chemistry.about.com/od/historyofchemistry/a/gunpowder.htm Мұрағатталған 28 сәуірдің 2016 жылы.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ok dәri nemese kara ok dәri snaryadtar patrondar zhasauda sondaj ak koparu zharu zhumystarynda koldanylatyn zharylgysh zattek ҚuramyOk dәrinin bastapky zhәne negizgi kuramdastary kүkirt agash komir zhәne kalij nitraty selitra Kүkirt pen agash komir otyn retinde al selitra totyktyrgash mindetin atkarady Ok dәri әskreri isinde snaryadtar men patrondar үshin kurylysta zharylgysh zat retinde zhәne pirotehnikada koldanylady Ok dәri zharylgan kezdegi temperatura 427 464 C ka dejin barady 801 867 F rN 6 0 8 0 erimejtin material Ok dәri әseriOk dәri әseri urysta koldanu kezindegi ok dәrinin shygaratyn tiimdiligi Ok dәri әseri zhandyrgysh kumulyativti zharykshakty ekpindi fugasty negizgi ok dәriler zharyktandyrgysh belgi berushi kedergi tiptes zhәne baskalar arnajy tagajyndalgan ok dәriler bolyp bolinedi TarihyAlgashky ret ok dәri 9 g da Қytajda shygarylgan dep esepteledi Қytajdan Tayau Shygyska Otra Aziyaga tarap eӊ soӊynan Europaga zhetken Europalyktardyӊ zhazbalaryndagy ok dәri turaly algashky mәlimet 13 g agylshyn filosof Rodzher Bekonnyӊ eӊbekterinde tabylgan XIX g dyӊ ortasyna dejin yagni 500 zhyldaj ok dәri adamzattyӊ ojlap tapkan zhalgyz zharylgysh zattegi bolyp kelgen Tek kana 1890 shy zhyldary ok dәriniӊ ornyn zhetilgen zharylgysh zattar mysaly tүtinsiz ok dәrisiniӊ tүrleri shyga bastady Қazirgi taӊda kara ok dәri kobine pirotehnikada әueskoj aӊshylardyӊ myltyktarynda әskeri isinde tek kana kejbir atu zharakattarynda koldanylady DerekkozderJai Prakash Agrawal High Energy Materials Propellants Explosives and Pyrotechnics Wiley VCH 2010 P 69 ISBN 978 3 527 32610 5 David Cressy Saltpeter The Mother of Gunpowder Oxford University Press 2013 Owen Compliance Services Black Powder Material Safety Data Sheet http www3 nd edu aiaa usli documents BP 20MSDS pdf Retrieved 31 tamyz 2014 http www history com shows ancient discoveries articles who built it first 2 http chemistry about com od historyofchemistry a gunpowder htm Muragattalgan 28 sәuirdin 2016 zhyly