Тектоникалық карта

Тектоникалық карта – жер қыртысының немесе оның жекелеген аудандарының құрылымдық ерекшеліктері мен белгілі геологиялық уақыт шамасындағы даму жолдарын сипаттайтын арнаулы карта. Тектоникалық карта тектоникалық процестердің табиғатын, туындау және көрініс беру ерекшеліктерін танып, білуде маңызды рөл атқарады. Қазақстанда алғашқы тектоникалық карта 1976 жылы жасалған. Тектоникалық картаны жасау үшін геологиялық картадағы шөгінділердің құрамы, құрылымдар пішіндерінің ерекшеліктері, геологиялық қималардың сипаты, геофизикалық зерттеулер мен бұрғылау жұмыстарының деректері ескеріледі. Тектоникалық карталар ірі үш топқа: , және болып жіктеледі. Әр топ қамтыған ауданына қарай және , мазмұнына қарай және болып ажыратылады. Сұлбалық Тектоникалық карта – осьтерінің басты бағыттары мен ірі жарылымдардың созылу бағыттарын кескіндейді. Байырғы Тектоникалық карта – мұндағы құрылымдық пішіндер қиманың абсолюттік белгілері анықталған нақтылы деңгейлік сызықтары немесе кешендер табанының жер бетіне шығу сызықтары, т.б. маңызды рөл атқаратын әр түрлі изосызықтарды графикті тұрғыдан кескіндеу негізінде жасалады. Мұндай тектоникалық карталар кез келген тектоникалық құрылымды тиімді зерттеудің негізі болып саналатын тектоникалық аудандастыру шараларын орындауға мүмкіндік береді. Арнаулы Тектоникалық карта тектоника ғылымының жекеленген мәселелерін шешуге көмектеседі. Оған геологиялық формациялар картасы, қатпарлану дәуірлері мен фазаларының картасы, қатпарлық типтер картасы, т.б. жатады. Тектоникалық карталардың масштабтары: құрлықтар мен ірі мемлекеттер үшін – 1:1000000 – 1:2500000, жеке үшін – 1:2500000 – 1:500000 болып келеді.

Сілтемелер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том