Фумаролдар

Фумаролдар — вулкандар беткейлерінің жарықтарынан шығатын температурасы жүздеген градусқа тең газдар. Олардың құрамында хлорлы сутегі, күкірт газы, азот, аздап кемір қышңыл газы, су булары болады. Уақыт өткен сайын фумарольдар температурасы төмендеп, газдар құрамы өзгереді де, олар сольфаторларға жақындайды. Аса ыстық фумарольдар атңылау орталығына жақын орналасады да, ал орталықтан алыстаған сайын сольфаторларға ұқсастығы арта береді.

Фумаролдар (итал. fumare — түтіндеу) — жанартау бетіндегі немесе пирокласты материалдар мен лава ағымдары арасындағы жарықтар мен кұбыр тұрқылас тесіктерден шапшыған ыстык жанартау газдары мен булар бұрқағы. Фумаролда әррекет орнына, атқылаған газ құрамы мен Фумаролдар температурасына карай бірнеше түрге бөлінеді. Әрекет орнына қарай үш түрге бөлінеді: 1) лава көлдері, жанартау тостағаны не оның түпкі жазықтығы мен жақтаулары өңірінде орналасқан Фумаролдар; 2) жанартау баурайларыңда орналаскан жарықтар мен тесіктер арқылы атқылаған Фумаролдар; 3) лава ағымдары мен жанартаудың ыстық атындылары өңіріне орналасқан Фумаролдар. Фуморол газының құрамына орай олар галитті, қышқыл, сілтілі-мұсатырлы, күкіртсутекті яки күкіртті (сольфатарлар), көмірқышқылды және су буын ғана атқылайтын Фумаролдар болып бөлінеді.

Дереккөздер

1. Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.
2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология/Жалпы редакциясын басқарған — түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайышов — Алматы: "Мектеп" баспасы" ЖАҚ , 2003. — 248 бет. ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2