Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ТРАКТОР (жаңа лат traktor, лат traho – тасымалдаймын, тартамын, сүйретемін) – тіркемелі, аспалы не өздігінен қозғалмайтын (стационар) құралдармен бір агрегатқа біріктіріліп, ауыл шаруашылығы, жол құрылысы, жер қазу, көліктік, т.б. жұмыстарды атқаруға арналған өздігінен қозғалатын машина.
Сипаттама
Ауыл шаруашылығында жалпы мақсаттағы тракторлардан басқа жер жыртатын, бау-бақшалық, батпақта, тауда жүруге арналған, т.б. мамандандырылған тракторлар қолданылады. Өндірістік тракторлар ауыл шаруашылығы тракторларын қажетті жұмысшы жабдықтармен жарақтандыру жолымен модификациялау түрінде орындалады.
Түрлері
Қозғалтқышының түріне қарай трактор «доңғалақты» не «шынжыр табанды» болады. Шынжыр табанды тракторлардың негізгі артықшылықтары – жоғарғы тарту күші, жер қыртысымен жақсы ұстасуы және кез келген жермен жүруі, кемшіліктері – ауыр салмағы мен бастапқы құны, шынжыр табанды қозғалтушының төменгі шыдамдылығы.
- Батпақта журуге арналған трактор — кәсіпорындарға арналған, өте жалпақ шынжыр табанды трактор, ылғалды топырақ жерлерде, мелиориациялау жұмыстар кезінде істейді.
- Тауға арналған трактор — ауылшару ашылығына арналған доңалақты трактор, көлденең жағдайда қаңка орнатуға бейімді жұмыстар аткарады.
- Шынжыр табанды трактор — шынжыр тәрізді козғағышы бар трактор: жерге түсіретін кысымы аз, өткіштігі жақсы болады.
- Доңғалықты трактор — доңғалақ тәрізді козғағышы бар трактор; келіктік жылдамдыгы жоғары және металл сыйымдылығы аз болады.
- Өнеркәсіптік трактор — жер құрғату, жер қазу, ағаш шаруашылығында, кұрылыста және т.б. ауыр жұмыстарды атқаратын трактор; нақты тарту күші 100 ден 250 кН дейін.
- Жалпы өнеркәсіптік трактор — кәсіптік трактор, әр түрлі ауыр жұмыс жасауға (негізінде жер қазу) аспалы бульдозермен топырақ қазып таситын жабдықпен жасақталған.
- Жер өңдеуге арналған трактор — ауылшаруашылык жер өңдеуге арналған трактор; жолдық саңылауы, үлкен із айнымалы және бұрылу радиусы аз болады.
- Баулық трактор — ауыл шаруашылыгында арнайы қолданылатын трактор, аспалы машиналар мен платформаны пайдаланып жұмыс атқаратын нақты тарту күші шағын трактор.
- Жалпы ауылшаруашылық жұмысты атқаратын трактор — ауыр ауылшаруашылық жұмыстарды аткаруға арналған, нақты тарту күші 2-ден 60 кН ға дейінгі трактор.
Тарихы
Бу машинасы орнатылған алғашқы доңғалақты трактор 1830 жылы Франция мен Ұлыбританияда жасалды. Қазақстандағы алғашқы тракторлар 1968 жылдан Павлодар трактор зауытында шығарыла бастады.
Қолданылуы
Ауыл шаруашылық тракторы жер жырту, өңдеу, тұқым себу, егін жинау, т.б. жұмыстарды атқарады. Қуатты ауыл шаруашылық тракторлары тың және тыңайған жерлерді игеру үшін пайдаланылады. Өнеркәсіптік тракторлар ауыл шаруашылық тракторларына қарағанда ірі әрі қуатты етіп жасалады. Ол әр түрлі аспалы (бульдозер күрегі, қар тазалағыш, экскаватор шөміші, т.б.) және тіркемелі (скрепер, грейдер, т.б.) машиналармен бір агрегатқа біріктіріліп, жер қазу, жол құрылысы, мелиоративтік, т.б. жұмыстарды орындайды.
Құрылымы
Трактордың механизмдері мен жабдықтарына:
- күштік қондырғы,
- күштік беріліс,
- жүрістік бөлік,
- қаңқасы,
- басқару механизмі,
- кабина
- электр жабдықтары жатады.
«Күштік қондырғы» трактор құрылғыларының жұмысын қамтамасыз ететін қозғалтқыш түрінде болады. Тракторға жылу қозғалтқышы (бу және іштен жанатын) мен электр қозғалтқышы пайдаланылады. «Күштік беріліске» ілінісу тетігі, жалғастырғыш муфта, беріліс қорабы, басты және ақырғы беріліс жатады. Доңғалақты трактордың «жүрістік бөлігі» аспадан, осьтен және пневматик. шиналы доңғалақтан, ал шынжыр табанды трактордың жүрістік бөлігі аспа, шынжыр тізбегі, жетекші доңғалақ, т.б. тұрады. Трактор «қаңқасы» әдетте әр түрлі құрылымды рама түрінде жасалады. Трактордың «басқару механизмі» рульдік басқару құрылғысы мен тежеуіштен (таспалы не дискілі) құралады. Трактор «кабинасы» тракторшының жұмысына қолайлы жағдай жасау мақсатында жасалады. Трактордың «электрлік жабдықтары» ток көзінен (аккумулятор батареясы мен генератор), қозғалтқышты от алдыру, жолды жарықтандыру, кабинаны желдету, дыбыс және жарық сигналының аспаптарынан құралады. Трактордың пайдалану кезіндегі негізгі сипаттамаларына оның техника-экономикалық, техехникалық және агротехникалық көрсеткіштері жатады.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
TRAKTOR zhana lat traktor lat traho tasymaldajmyn tartamyn sүjretemin tirkemeli aspaly ne ozdiginen kozgalmajtyn stacionar kuraldarmen bir agregatka biriktirilip auyl sharuashylygy zhol kurylysy zher kazu koliktik t b zhumystardy atkaruga arnalgan ozdiginen kozgalatyn mashina Den Elbon ozinin Ivel Agricultural Motor prototipimen Foto Soltүstik Bedfordshir gazetinen 23 kantar 1903 zh KSRO nyn algashky shynzhyr tabandy traktory Kommunar Bejbitshilik traktory 1920 zhyldaryKalorizatorlyk kozgaltkyshy bar dongalakty traktor 1948 GermaniyaTraktor T 130 Sunkar tauy SipattamaAuyl sharuashylygynda zhalpy maksattagy traktorlardan baska zher zhyrtatyn bau bakshalyk batpakta tauda zhүruge arnalgan t b mamandandyrylgan traktorlar koldanylady Өndiristik traktorlar auyl sharuashylygy traktorlaryn kazhetti zhumysshy zhabdyktarmen zharaktandyru zholymen modifikaciyalau tүrinde oryndalady TүrleriҚozgaltkyshynyn tүrine karaj traktor dongalakty ne shynzhyr tabandy bolady Shynzhyr tabandy traktorlardyn negizgi artykshylyktary zhogargy tartu kүshi zher kyrtysymen zhaksy ustasuy zhәne kez kelgen zhermen zhүrui kemshilikteri auyr salmagy men bastapky kuny shynzhyr tabandy kozgaltushynyn tomengi shydamdylygy Batpakta zhuruge arnalgan traktor kәsiporyndarga arnalgan ote zhalpak shynzhyr tabandy traktor ylgaldy topyrak zherlerde melioriaciyalau zhumystar kezinde istejdi Tauga arnalgan traktor auylsharu ashylygyna arnalgan donalakty traktor koldenen zhagdajda kanka ornatuga bejimdi zhumystar atkarady Shynzhyr tabandy traktor shynzhyr tәrizdi kozgagyshy bar traktor zherge tүsiretin kysymy az otkishtigi zhaksy bolady Dongalykty traktor dongalak tәrizdi kozgagyshy bar traktor keliktik zhyldamdygy zhogary zhәne metall syjymdylygy az bolady Өnerkәsiptik traktor zher kurgatu zher kazu agash sharuashylygynda kurylysta zhәne t b auyr zhumystardy atkaratyn traktor nakty tartu kүshi 100 den 250 kN dejin Zhalpy onerkәsiptik traktor kәsiptik traktor әr tүrli auyr zhumys zhasauga negizinde zher kazu aspaly buldozermen topyrak kazyp tasityn zhabdykpen zhasaktalgan Zher ondeuge arnalgan traktor auylsharuashylyk zher ondeuge arnalgan traktor zholdyk sanylauy үlken iz ajnymaly zhәne burylu radiusy az bolady Baulyk traktor auyl sharuashylygynda arnajy koldanylatyn traktor aspaly mashinalar men platformany pajdalanyp zhumys atkaratyn nakty tartu kүshi shagyn traktor Zhalpy auylsharuashylyk zhumysty atkaratyn traktor auyr auylsharuashylyk zhumystardy atkaruga arnalgan nakty tartu kүshi 2 den 60 kN ga dejingi traktor TarihyBu mashinasy ornatylgan algashky dongalakty traktor 1830 zhyly Franciya men Ұlybritaniyada zhasaldy Қazakstandagy algashky traktorlar 1968 zhyldan Pavlodar traktor zauytynda shygaryla bastady ҚoldanyluyAuyl sharuashylyk traktory zher zhyrtu ondeu tukym sebu egin zhinau t b zhumystardy atkarady Қuatty auyl sharuashylyk traktorlary tyn zhәne tynajgan zherlerdi igeru үshin pajdalanylady Өnerkәsiptik traktorlar auyl sharuashylyk traktorlaryna karaganda iri әri kuatty etip zhasalady Ol әr tүrli aspaly buldozer kүregi kar tazalagysh ekskavator shomishi t b zhәne tirkemeli skreper grejder t b mashinalarmen bir agregatka biriktirilip zher kazu zhol kurylysy meliorativtik t b zhumystardy oryndajdy ҚurylymyTraktordyn mehanizmderi men zhabdyktaryna kүshtik kondyrgy kүshtik berilis zhүristik bolik kankasy baskaru mehanizmi kabina elektr zhabdyktary zhatady Kүshtik kondyrgy traktor kurylgylarynyn zhumysyn kamtamasyz etetin kozgaltkysh tүrinde bolady Traktorga zhylu kozgaltkyshy bu zhәne ishten zhanatyn men elektr kozgaltkyshy pajdalanylady Kүshtik beriliske ilinisu tetigi zhalgastyrgysh mufta berilis koraby basty zhәne akyrgy berilis zhatady Dongalakty traktordyn zhүristik boligi aspadan osten zhәne pnevmatik shinaly dongalaktan al shynzhyr tabandy traktordyn zhүristik boligi aspa shynzhyr tizbegi zhetekshi dongalak t b turady Traktor kankasy әdette әr tүrli kurylymdy rama tүrinde zhasalady Traktordyn baskaru mehanizmi ruldik baskaru kurylgysy men tezheuishten taspaly ne diskili kuralady Traktor kabinasy traktorshynyn zhumysyna kolajly zhagdaj zhasau maksatynda zhasalady Traktordyn elektrlik zhabdyktary tok kozinen akkumulyator batareyasy men generator kozgaltkyshty ot aldyru zholdy zharyktandyru kabinany zheldetu dybys zhәne zharyk signalynyn aspaptarynan kuralady Traktordyn pajdalanu kezindegi negizgi sipattamalaryna onyn tehnika ekonomikalyk tehehnikalyk zhәne agrotehnikalyk korsetkishteri zhatady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Fizika Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar S Torajgyrov atyndagy Pavlodar memlekettik universiteti 2006 ISBN 9965 808 88 0 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet