- Абиссал шөгінділер. Теңіз (мұхит) суының 3-4 км-лік тереңдіктерінде түзілген шөгінділер (тұнбалар).
- Батиал шөгінділер. Мұхит төсеніші мен қайраң аралығындағы аймақтарға тән ьиөгінділер; 200-500 ж-ден 2000-3000 м-те дейінгі тереңдіктер аралығында қалыптасады деп есептелінеді.
- Биогендік шөгінділер. Организмдердің қазба қалдықтары есебінен қалыптасқан шөгінділер.
- Галогендік шөгінділер (тұнбалар). Аса қаныққан сулы ерітінділер (мәселен, көлтүздықтар) қүрамындағы минералдардың нақтылы термодинамикалық жағдайларда тұнбаға түсуі нәтижесінде қалыптасатын шөгінділер (тұнбалар) саяз сулы түзды көлдер, шығанақтар, бөгендep т.с.с. түбінде ыстықта аңызақ климат жағдайында түзіледі; көбінесе хлоридтер мен сульфаттардан тұрады, сирегірек карбонаттар мен бораттар да ұшырасады.
- Түптік шөгінділер. Су алаптары түбінде түзілген барша шөгінділер хақында жиі қолданылатын ауызекі термин.
- Әкті шөгінділер. Құрамының көпшілігі яки кем дегенде 30 %-дан астамы биогендік, хемогендік, сирегірек терригендік кальцит пен түріндегі кальций карбонатынан тұратын иіөгінділер. Кальций карбонатының (СаС03) мөлшері түрғысынан әктілеу (30-50 %), әкті (50-70 %) және өте-мөте әкті (70 %-дан астам) шөгінділер болып үш түрге бөлінеді. Ә.Ш. көбінесе теңіздер мен мүхиттарда, сирегірек көлдерде түзіледі, олар өзінің құрылымы жағынан сан түрлі болуы мүмкін.
- Карбонатты шөгінділер. Құрамының көпшілігі (кем дегенеде 30 %-дан астамы) карбонатты минералдардан (кальциттен, арогониттен, доломиттен т.б.) түратын іиөгінділер; биогендік, хемогендік және терригендік (түйірлі) шөгінділер түрінде ұшырасады. Бұл шөгінділердің басым көпшілігі әкті шөгінділер түрінде кездеседі, тек қана кейбір аңызақ белдемдерде орналасқан көл түптерінде (мысалы, Балқаш көлі) доломитті шөгінділер түрінде түзілуі ықтимал. Құрамының 10-30 %-ы ғана карбонаттардан тұратын шөгінділерді аз-мұз карбонаттанған шөгінділер деп атайды.
- Жағалау шөгінділері. Теңіз жағалауларына жинақталуы нәтижесінде түзілетін шөгінділер; сан түрлі фациялық ерекшеліктерімен, түрлі-түрлі қат-қабатталу пішіндерімен және құрамының негізінен ірі түйірлі (кесекті) болуымен сипатталады.
- Терригендік шөгінділер. Құрылық бетінің мұжылуы нәтижесінде бөлшектенген тау жынысы түйірлері мен кесектерінің түзілімдену алабына әр түрлі тасымалдау агенттері көмегімен (өзен ағындары, жел күші, ауырлық күші, мұздық қозғалысы т.с.с.) жеткізілуі нәтижесінде қалыптасатын шөгінділер; түйірөлшемдік мөлшері жағынан ірі кесекті түрлерінен тозаң шамалас үйық түйіршіктеріне шейінгі аралықтағы мөлшерлердің бәрі де ұшырасады.
- Хемогендік шөгінділер (тұнбалар). Химиялық және нәтижесінде қалыптаса отырып, аса қаныққан ерітінділер есебінен түнбаға түсуі нәтижесінде түзілетін иіөгінділер (тұнбалар).
- Қайраң шөгінділері. Теңіз қайраңының біршама саязсулы аймақтарында, яғни көбінесе 150-200 м, сирегірек 500-600 м терендіктерде түзілетін теңіз шөгінділері.
Дереккөздер
- Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Abissal shogindiler Teniz muhit suynyn 3 4 km lik terendikterinde tүzilgen shogindiler tunbalar Batial shogindiler Muhit tosenishi men kajran aralygyndagy ajmaktarga tәn iogindiler 200 500 zh den 2000 3000 m te dejingi terendikter aralygynda kalyptasady dep eseptelinedi Biogendik shogindiler Organizmderdin kazba kaldyktary esebinen kalyptaskan shogindiler Galogendik shogindiler tunbalar Asa kanykkan suly eritindiler mәselen koltүzdyktar kүramyndagy mineraldardyn naktyly termodinamikalyk zhagdajlarda tunbaga tүsui nәtizhesinde kalyptasatyn shogindiler tunbalar sayaz suly tүzdy kolder shyganaktar bogendep t s s tүbinde ystykta anyzak klimat zhagdajynda tүziledi kobinese hloridter men sulfattardan turady siregirek karbonattar men borattar da ushyrasady Tүptik shogindiler Su alaptary tүbinde tүzilgen barsha shogindiler hakynda zhii koldanylatyn auyzeki termin Әkti shogindiler Қuramynyn kopshiligi yaki kem degende 30 dan astamy biogendik hemogendik siregirek terrigendik kalcit pen tүrindegi kalcij karbonatynan turatyn iiogindiler Kalcij karbonatynyn SaS03 molsheri tүrgysynan әktileu 30 50 әkti 50 70 zhәne ote mote әkti 70 dan astam shogindiler bolyp үsh tүrge bolinedi Ә Sh kobinese tenizder men mүhittarda siregirek kolderde tүziledi olar ozinin kurylymy zhagynan san tүrli boluy mүmkin Karbonatty shogindiler Қuramynyn kopshiligi kem degenede 30 dan astamy karbonatty mineraldardan kalcitten arogonitten dolomitten t b tүratyn iiogindiler biogendik hemogendik zhәne terrigendik tүjirli shogindiler tүrinde ushyrasady Bul shogindilerdin basym kopshiligi әkti shogindiler tүrinde kezdesedi tek kana kejbir anyzak beldemderde ornalaskan kol tүpterinde mysaly Balkash koli dolomitti shogindiler tүrinde tүzilui yktimal Қuramynyn 10 30 y gana karbonattardan turatyn shogindilerdi az muz karbonattangan shogindiler dep atajdy Zhagalau shogindileri Teniz zhagalaularyna zhinaktaluy nәtizhesinde tүziletin shogindiler san tүrli faciyalyk erekshelikterimen tүrli tүrli kat kabattalu pishinderimen zhәne kuramynyn negizinen iri tүjirli kesekti boluymen sipattalady Terrigendik shogindiler Қurylyk betinin muzhyluy nәtizhesinde bolshektengen tau zhynysy tүjirleri men kesekterinin tүzilimdenu alabyna әr tүrli tasymaldau agentteri komegimen ozen agyndary zhel kүshi auyrlyk kүshi muzdyk kozgalysy t s s zhetkizilui nәtizhesinde kalyptasatyn shogindiler tүjirolshemdik molsheri zhagynan iri kesekti tүrlerinen tozan shamalas үjyk tүjirshikterine shejingi aralyktagy molsherlerdin bәri de ushyrasady Hemogendik shogindiler tunbalar Himiyalyk zhәne nәtizhesinde kalyptasa otyryp asa kanykkan eritindiler esebinen tүnbaga tүsui nәtizhesinde tүziletin iiogindiler tunbalar Қajran shogindileri Teniz kajranynyn birshama sayazsuly ajmaktarynda yagni kobinese 150 200 m siregirek 500 600 m terendikterde tүziletin teniz shogindileri DerekkozderMunaj zhәne gaz geologiyasy tanymdyk zhәne kәsiptik tehnologiyalyk terminderinin tүsindirme sozdigi Anyktamalyk basylym Almaty 2003 ISBN 9965 472 27 0Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz