Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қазақтардың шаруалар көтерілісіне қатысуы. 1773-75 жылдардағы Е.Пугачев бастаған шаруалар көтерілісі қазақтарды да қамтыды. Ол жәнінде А.П. Чулошников (1929), М.П. Вяткин (1941-51), Г.И. Семенюк, Е.Бекмаханов, Н. Бекмаханова, А. Нүсіпбеков сияқты тарихшы-ғалымдардың зерттеу еңбектері жарияланған. Әсіресе 40-60 жылдары осы мәселелерді жаппай зерттеу жұмыстары жүргізілді. Қазақтардың Пугачев бастаған шаруалар көтерілісіне қатысуы кездейсоқтық емес. 1773 ж. 20 қыркүйекте Пугачев қазақ жұртына көтерілісшілерге 200 адам беру жөнінде үңдеу тастайды. Сол жылдың қазан айында Досалы сұлтан өзінің ұлы Сейдалы бастаған тама, табын руларының жігіттерінен жасақталған отрядты Пугачевтің қарамағына жібереді. Көп кешікпей бұларға Досалының екінші баласы, кейін сұлтанның өзі келіп қосылады. 1900 ж. Орал қ. архивінде жұмыс істеген орыс жазушысы В.Г.Короленко:
- «Досалы сұлтанның үшінші ұлы — Пугачев көтерілісіне тікелей қатысып, Жайық қамалын алуға атсалысқандардың бірі»
деп жазады. Сонымен қатар қамалын (қаз. Атырау облыстық) алуда да қазақтардың зор үлес қосқанын атап көрсетеді. Орынбор шекарасындағы қамалдар мен форпостарға қазақ жауынгерлерінің дүркін-дүркін шабуылы үдей түсті. Академик В.П. Вяткиннің:
- «Қазақ халқы хан мен сұлтандардың рұқсатынсыз пугачевпгілермен байланыс жасай отырып, шекара желісіне жиі-жиі шабуылдар жасады»
дейді. Башқұрт полковнигі, 1774 ж. Пугачев көтерілісіне қатысқан Б.Қанқаевтің мәлімдемесі бойынша, көтерілісшілер құрамында 10 мың қазақ болған. Пугачевті дарға асқаннан кейін де Кіші жүз қазақтарының патша өкіметіне қарсы қозғалысы тоқтаған жоқ. Үздік-создық созыла келіп, 1775 жылдың аяғында С.Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысқа айналды. Кіші жүз қазақтары Пугачев көтерілісіне қатысу арқылы өзінің үлттық бостандығы үшін күресті.
Дереккөздер
- Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қazaktardyn sharualar koterilisine katysuy 1773 75 zhyldardagy E Pugachev bastagan sharualar koterilisi kazaktardy da kamtydy Ol zhәninde A P Chuloshnikov 1929 M P Vyatkin 1941 51 G I Semenyuk E Bekmahanov N Bekmahanova A Nүsipbekov siyakty tarihshy galymdardyn zertteu enbekteri zhariyalangan Әsirese 40 60 zhyldary osy mәselelerdi zhappaj zertteu zhumystary zhүrgizildi Қazaktardyn Pugachev bastagan sharualar koterilisine katysuy kezdejsoktyk emes 1773 zh 20 kyrkүjekte Pugachev kazak zhurtyna koterilisshilerge 200 adam beru zhoninde үndeu tastajdy Sol zhyldyn kazan ajynda Dosaly sultan ozinin uly Sejdaly bastagan tama tabyn rularynyn zhigitterinen zhasaktalgan otryadty Pugachevtin karamagyna zhiberedi Kop keshikpej bularga Dosalynyn ekinshi balasy kejin sultannyn ozi kelip kosylady 1900 zh Oral k arhivinde zhumys istegen orys zhazushysy V G Korolenko Dosaly sultannyn үshinshi uly Pugachev koterilisine tikelej katysyp Zhajyk kamalyn aluga atsalyskandardyn biri dep zhazady Sonymen katar kamalyn kaz Atyrau oblystyk aluda da kazaktardyn zor үles koskanyn atap korsetedi Orynbor shekarasyndagy kamaldar men forpostarga kazak zhauyngerlerinin dүrkin dүrkin shabuyly үdej tүsti Akademik V P Vyatkinnin Қazak halky han men sultandardyn ruksatynsyz pugachevpgilermen bajlanys zhasaj otyryp shekara zhelisine zhii zhii shabuyldar zhasady dejdi Bashkurt polkovnigi 1774 zh Pugachev koterilisine katyskan B Қankaevtin mәlimdemesi bojynsha koterilisshiler kuramynda 10 myn kazak bolgan Pugachevti darga askannan kejin de Kishi zhүz kazaktarynyn patsha okimetine karsy kozgalysy toktagan zhok Үzdik sozdyk sozyla kelip 1775 zhyldyn ayagynda S Datuly bastagan ult azattyk kozgalyska ajnaldy Kishi zhүz kazaktary Pugachev koterilisine katysu arkyly ozinin үlttyk bostandygy үshin kүresti DerekkozderBatys Қazakstan oblysy Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2002 zhyl ISBN 9965 607 02 8Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet