Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Пластмассалар, пластикалық материалдар — құрамында бұйымдарды дайындау кезінде созылғыштық немесе жоғары иілгіштік, пайдалану барысында шыны тәріздес немесе кристалдық қалпын сақтайтын полимер бар материалдар. Пластмассалар шыны тәрізді немесе кристалды, созылғыштық қасиеті жоғары, атмосфера әсеріне тұрақты, мех. жағынан берік болады. Пластмассалардың кез келгенінің (шайыр мен қарамай негізді Пластмассаларды қоспағанда) түп негізін полимерлер құрайды. Мысалы, фенол-фармальдегидті Пластмассалар, поливинилхлоридті Пластмассалар, т. б. аталуы да Пластмассаларға байланысты алынған. Полимерлерден басқа Пластмассалардың құрамына пластификаторлар, , , бояғыш заттар енеді. Макромолекуласы сызықтық, тармақталған немесе торланған құрылымды болады. Пластмассалар гомогенді (бір фазалы) немесе гетерогенді (көп фазалы) материалдар болуы мүмкін. Гомогенді Пластмассаларда полимер материалдың қасиетін анықтаса, гетерогенді Пластмассаларда полимер байланыстырғыш қызметін атқарады, қалған құрам бөліктері өз бетінше жеке фазалар түзеді.
Пластмассалар 4 топқа бөлінеді:
- полимерлену өнімдері Пластмассалар (полиэтилен, полистирол, т.б.) негізіндегі Пластмассалар;
- поликонденсациялану (полиамидтер, полиэфирлер, т.б.) негізіндегі Пластмассалар;
- хим. модификацияланған табиғи полимерлер негізіндегі Пластмассалар (протеин, целлюлоза, );
- табиғи және мұнай асфальттары мен шайыр негізіндегі Пластмассалар Сонымен қатар термопластик. және термореактивті Пластмассалар болады.
Термопластикалық Пластмассалар қыздырғанда пластикалық күйге химиялық өзгеріссіз өтеді. Оларды бірнеше қайтара қыздырып, әр түрлі пішінге келтіруге болады. Термореактивті Пластмассалар жылу әсерінен алғашқы кезде пластикалық, одан әрі қыздырғанда химиялық өзгеріске ұшырайды. Оларды алу үшін құрылысы торланған қосылыстарға тез өтетін полимерлер (эпоксид, анилин, фенол-альдегид, т.б.) қолданылады. Пластмассалардың бұл түрінен жасалған бұйымдар шыны тәрізді, сол қалпын терм. деструкция басталғанға дейін сақтайды. Олар 100 — 500oС аралығындағы температурада өзгеріске ұшырамайды. Пластмассалар электртехника, машина жасау, құрылыс өнеркәсіптерінде, ауыл шаруашылығында, медицинада кеңінен қолданылады. Пластмассалар өндіру зауыттары Қазақстанда Маңғыстау,Атырау облыстарында бар.
Қолданысы
Пластмасса негізгі қолданылу саласына қарай бірнеше топқа бөліп қарастыруға болады:
- Конструкциялық
- Электр және радио техникалық
- Антикоррозиялық және бүлдіргіш орталарға тұрақтылық
- Дыбыс және жылу оқшаулағыштар
Әр алуан материлдардың жақсы қасиеттері пластмассаладран табылады. Сондықтан техникалық көптеген мәселелерді шешкенде, пластмассалар ең керекті, тіпті баламасы жоқ материал болып саналады. Мысалы, болатты алатын болсақ, ол өте берік, бірақ меншікті салмағы ауыр, мөлдір емес, электрден қорғай алмайды. Ағашты алсақ, ол жеңіл, бірақ берік емес, шіритін материал. Ал пластмассалар осы күрделі талаптардың барлығына жауап бере алады. Олардың арасынан берік те жеңіл. мөлдір және сынбайтын, электрден қорғағыш қасиеттері жоғары және басқа да сапалы қасиеттері бар түрлері кездеседі. Мысалы, химиялық төзімділігі алтын мен платинадан жоғары, үйкеліс коэффициенті өте төмен немесе өте жоғары, тағы басқа материалдар да бар.
Дереккөздер
- Химия: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. – 352 бет, суретті. ISBN 9965-36-092-8
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Plastmassalar plastikalyk materialdar kuramynda bujymdardy dajyndau kezinde sozylgyshtyk nemese zhogary iilgishtik pajdalanu barysynda shyny tәrizdes nemese kristaldyk kalpyn saktajtyn polimer bar materialdar Plastmassalar shyny tәrizdi nemese kristaldy sozylgyshtyk kasieti zhogary atmosfera әserine turakty meh zhagynan berik bolady Plastmassalardyn kez kelgeninin shajyr men karamaj negizdi Plastmassalardy kospaganda tүp negizin polimerler kurajdy Mysaly fenol farmaldegidti Plastmassalar polivinilhloridti Plastmassalar t b ataluy da Plastmassalarga bajlanysty alyngan Polimerlerden baska Plastmassalardyn kuramyna plastifikatorlar boyagysh zattar enedi Makromolekulasy syzyktyk tarmaktalgan nemese torlangan kurylymdy bolady Plastmassalar gomogendi bir fazaly nemese geterogendi kop fazaly materialdar boluy mүmkin Gomogendi Plastmassalarda polimer materialdyn kasietin anyktasa geterogendi Plastmassalarda polimer bajlanystyrgysh kyzmetin atkarady kalgan kuram bolikteri oz betinshe zheke fazalar tүzedi Plastmassalar 4 topka bolinedi polimerlenu onimderi Plastmassalar polietilen polistirol t b negizindegi Plastmassalar polikondensaciyalanu poliamidter poliefirler t b negizindegi Plastmassalar him modifikaciyalangan tabigi polimerler negizindegi Plastmassalar protein cellyuloza tabigi zhәne munaj asfalttary men shajyr negizindegi Plastmassalar Sonymen katar termoplastik zhәne termoreaktivti Plastmassalar bolady Termoplastikalyk Plastmassalar kyzdyrganda plastikalyk kүjge himiyalyk ozgerissiz otedi Olardy birneshe kajtara kyzdyryp әr tүrli pishinge keltiruge bolady Termoreaktivti Plastmassalar zhylu әserinen algashky kezde plastikalyk odan әri kyzdyrganda himiyalyk ozgeriske ushyrajdy Olardy alu үshin kurylysy torlangan kosylystarga tez otetin polimerler epoksid anilin fenol aldegid t b koldanylady Plastmassalardyn bul tүrinen zhasalgan bujymdar shyny tәrizdi sol kalpyn term destrukciya bastalganga dejin saktajdy Olar 100 500oS aralygyndagy temperaturada ozgeriske ushyramajdy Plastmassalar elektrtehnika mashina zhasau kurylys onerkәsipterinde auyl sharuashylygynda medicinada keninen koldanylady Plastmassalar ondiru zauyttary Қazakstanda Mangystau Atyrau oblystarynda bar ҚoldanysyPlastmassa negizgi koldanylu salasyna karaj birneshe topka bolip karastyruga bolady Konstrukciyalyk Elektr zhәne radio tehnikalyk Antikorroziyalyk zhәne bүldirgish ortalarga turaktylyk Dybys zhәne zhylu okshaulagyshtar Әr aluan materildardyn zhaksy kasietteri plastmassaladran tabylady Sondyktan tehnikalyk koptegen mәselelerdi sheshkende plastmassalar en kerekti tipti balamasy zhok material bolyp sanalady Mysaly bolatty alatyn bolsak ol ote berik birak menshikti salmagy auyr moldir emes elektrden korgaj almajdy Agashty alsak ol zhenil birak berik emes shiritin material Al plastmassalar osy kүrdeli talaptardyn barlygyna zhauap bere alady Olardyn arasynan berik te zhenil moldir zhәne synbajtyn elektrden korgagysh kasietteri zhogary zhәne baska da sapaly kasietteri bar tүrleri kezdesedi Mysaly himiyalyk tozimdiligi altyn men platinadan zhogary үjkelis koefficienti ote tomen nemese ote zhogary tagy baska materialdar da bar DerekkozderHimiya Zhalpy bilim beretin mekteptin zharatylystanu matematika bagytyndagy 11 synybyna arnalgan okulyk Ә Temirbolatova N Nurahmetov R Zhumadilova S Әlimzhanova Almaty Mektep baspasy 2007 352 bet suretti ISBN 9965 36 092 8 Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VII tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet