Қазақ тілінің орфографиялық сөздіктері қазақ тіліндегі сөздердің жазылу нормаларын белгілейтін лұғаттық құралдар Тұңғыш

Қазақ тілінің орфографиялық сөздіктері — қазақ тіліндегі сөздердің жазылу нормаларын белгілейтін лұғаттық құралдар. Тұңғыш Қазақ тілінің сөздіктері 1941 жылы қазақ жазуының орыс графикасына көшуіне байланысты бекітілген емле ережелеріне негізделген. 1948 жылы М.Балақаев мектеп оқушыларына арналған “” құрастырды.1960 жылы Р.Сыздықованың құрастыруымен баспа қызметкерлері мен мектеп мұғалімдеріне арналған қазақ тілінің емле ережелері – тұңғыш орфографиялық анықтағыш жарық көрді.1974 жылы ол толықтырылып, қайта шығарылды. Бұлардың екеуі де 1957 жылы 5 маусымда бекіткен “Қазақ тілі орфографиясының негізгі ережелерін” басшылыққа алған.

Бұл сөздіктерде біріккен сөздердің, күрделі атаулардың жазылуын реттейтін, кісі есімдері емлесіндегі жаңа өзгерістерді көрсететін ережелер айқындалып, қазақ тілінің емле және тыныс белгілерінің ережелері толықтырылған. “” төртінші басылымы (2000) үшінші басылым – “” кейбір күрделі сөздер мен кірме сөздердің жазылуын тілдегі жаңа ережелерге сәйкес өзгертіліп берілген. Бұрын бөлек жазылатын өсімдіктер мен жануарлардың күрделі атаулары мен күрделі сөздер қосылып жазылды және орыс тілінен еніп, тілде кең қолданыс тапқан сөздер қазақша мағынасында берілді. Сондай-ақ, бұл “” сөз тіркестері жеке сөзтізбе түрінде ұсынылған.

Осыған байланысты сөздік материалы едәуір толықтырылған. Мектеп оқушыларына арналған “” (2000 жылы) атты орфографиялық сөздікте мектепте өтілетін пәндерге қатысты жалпы сипаттағы атаулар мен жаңа сөздердің емлесі қамтылған. Мұнан өзге қазақ лексикографиясында сөздердің кейбір топтарының орфограммасына арналған сөздіктер де жасалды (Т.Жәркешова. “Біріккен сөздер мен сөз тіркестерінің орфографиялық сөздігі”).

Дереккөздер

Қазақ энциклопедиясы, 5 том

Сілтемелер

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ энциклопедиясы, 5 том