Көркемдік мұра

Көркемдік мұра - «мәңгі құндылық» болып есептелінетін біздің осы дәуірімізге дейін ұрпақтан-ұрпаққа сақталынып келе жатқан өлмес, өте құнды мәдени мұра. Көркемдік мұраның құндылығының өзі осы өмір шеңдегінде, шығармада көтерілген мақсаттың ескірмейтіндігінде, яғни мәселенің мәңгілігінде, мазмұн мен тіршілік бар жерде мәңгі болатын тартыста, бүкіл адамзат мүддесі қорғалатындығында. Мысалы, Абайдың кез келген жырын алсаңыз, бүгінгі өмір шындығы, қазақ халқына тән мінез-құлық, бүкіл адамзаттың мәселелерін қозғаған, сол себепті де олардың мәні бүгін де, ертең де жоғалмайды керісінше құны арта түседі. Тегінде, М.Әуезов айтпақшы, "ештеңе де тақыр жерде тумаса керек-ті". олай болса, біздің бүгінгі жетіп отырған әдеби, мәдени, рухани мол мұраларымыз сол көне ғасырларда туып, тамырын кеңге жайған, сөйтіп ғасырлар, жылдар бойы дамып, сұрыпталған дәстүрлер, асыл қазыналар. Және халықтың жүрегіне жеткен туынды ғана мәңгі өмір сүре алады. «Мәңгі құндылық» деген атаудың өзі "уақыттың" кейбір, кездейсоқ адасушылықтарын және басқаларды да қатал сыннан өткізіп, өз орындарына қояды.

Дантенің, Шекспирдің, керек десеңіз, Вольтердің өмір сүрген дәуірінде классика деген ұғымның өзі туып қалыптаспаған еді. Оларды осы дәрежеге көтерген, сан ұрпақтың рухани қазынасына айналдырған неміс романтизмінің эстетикалық ойлары болды. Әр ұрпақ өкілінің эстетикалық талғамы, өмірлік талабы, дүние танушылығы алуан түрлілігі соншалық, кейде "мәңгі құндылық" дегеннің өзі күмәнді болып қалады. Өйткені, көркемдік мұраға әр ұрпақ өз түсінік дәрежесінен қарап, бағалайды. Бастапқыда жеке адамның ғана жеке меншігіндегі зат ретіндегі шығарма бертін келе бүкіл адамзаттың мақсат-мұратын көксегендіктен өмір бойы, қай дәуірде де тарихи пікір алысуларға лайық болып, келешек ұрпақтың рухани қажеттілігіне жарап жатқандықтан "мәңгілік құндылыққа ие болып", әдебиетіміздегі көркемдік мұра болып табылары хақ. Ондай туындылармен сан ғасыр өкілдері сырласып, пікірлесе алады. Классикалық шығармалар мен жаңа ұрпақ арасындағы осы әңгіме барысында ол туындының мазмұны өзгеріп қана қоймай, байи да түседі. Ал жас ұрпақ мұндай шығармалардың ұлылығын мойындаумен бірге, кемшіліктерін де, суреткердің санасынан қалыс қалған жайларды да көре біледі. Осыдан барып мұраның өміршеңдегі, өнімділігі, оның адамдарға "қайта оралу" және "қайта өркендеу" дәуірі туады.

Дереккөздер

1. Әдебиеттану: терминдер сөздігі / – 3-ші бас. . - Семей-Новосибирск : Талер-Пресс, 2006 . - 400 б. ISBN 9965-776-24-5