Джеймс Аббот

Джеймс Аббот (1807 — 1896) — ағылшын зерттеушісі, армия капитаны. 1840 - жылдың сәуір, мамыр айларыңда ағылшын елшілігінің құрамында (Г.Стоддарт, В.Шекспир, А.Кополли) әскери-дипломатиялық тапсырмамен Орта Азия хандықтары мен Қазақстанда болып қайтқан. Елшіліктің алдына қойған мақсаты Хиуа және Бұхар хандықтарын Ресейге қарсы одаққа тарту болды. Аббот осы бағытта қазақтар арасында да барлау жүргізді. 1840 жылы 4 мамырда оны Есет Көтібарұлы тұтқынға алады. Бірақ ол түрікмендердің көмегімен құтылып шығып, Ново-Александровск (қазіргі Ақгау қаласы) бекінісіндегі орыс әкімшілігіне келіп паналады. Ақыр аяғында Орынбор арқылы жетіп, еліне оралды. Абботтың «Гераттан Хиуаға, Мәскеуге және Санкт-Петербургке саяхат күнделігі» (Лондон, 1843) аталатын 2 томдық еңбегінде Батыс Қазақстанның елді мекендері туралы көптеген дерек бар. Шеркеш, Жармұхамед есімді қазақ байларымен кездесіп, қазақтардың орыстар жөніндегі көзқарасына, әскери жасақтары мен қару жарағына назар аударды.

Дереккөздер

1. Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 ISBN 9965-607-02-8
2. Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
3. A b b о t J. Narrative of a journey from Heraut to Shiva, Mos¬cow and St. Petersburg during the late Russian invasion of Khiva; With some account of the Court of Khiva and the Kingdom of Khaurism. Vol І-П. L„ 1843.