Жетісу майданы

Жетісу майданы - 1918 ж. жазда контрреволюциялық күштерге карсы куресу мақсатымен құрылған майдан. Жетісу майданы шығысындағы соғыс жағдайына байланысты құрылды. Интервенттер мен ақ гвардияшылар 1918 ж. шілдеге дейін Қазакстанның солтүстік-шығыс аудандарын басып алды. Сібірдің ақ гвардияшы әскері Жетісуға шабуыл жасап, 21 шілдеде Сергиопольді (Аягөз) басып алды. Үржар, Сарқант, Қапал, , т.б. станицаларда қызылдарға қарсы шықты. солтүстік Жетісудағы ақ гвардияшылармен күресу үшін Верныйдан И.Мамонтов басқарған қызын гвардия отряды жіберілді. Бұл отряд Мақаншы мен Үржарда жауға қатты соққы бергенімен, күші басым ақ гвардияшылардан солтүстік Жетісуды босата алмай, Абакумовка станицасына шегінді. Ұрыс кезінде Мамонтов қаза тапты. 1918 ж. тамыз-қыркуйек айларында солтүстік Жетісу майданында Верныйдан жіберілген ауылы Петренко басқарған Қызыл Армия отряды қимыл жасады. Ол отряд Қапалдан, Лепсіден, Покатиловкадан қуып шыққанымен, ақ гвардияшылардың ұяларын толық талқандай алмады. 1918 ж. қыркүйекте ақ гвардияшылар солтүстік Жетісуды түгелдей дерлік басып алды. Лепсі уезіндегі (Черкасск, Антоновск, Аңдреевск, Петропавловск, т.б.) селолар қоршауда қалды. Олар атақты Черкасск қорғанысының негізгі тіректері болды. Черкасск қорғанысының солтүстік-батысында 70-80 км жерде Жетісудың солтүстік майданыңцағы әскерлер, ал Жаркент-Пржевальск ауданында облыстагы кеңес әскерлерінің калган бөлігі ақ гвардияшыларга қарсы күрес жүргізді. 1918 ж. 20 қазанда солтүстік Жетісу әскерлері ақ гвардияшылардың басты тірегі болған Абакумовка және Ақсу станицаларына шабуыл жасады. Абакумовка азат етілгенімен, Ақсу ақтардың қолында қалды. 1918 ж. соңында солтүстік Жетісу майданында уақытша тыныштық орнаганымен, ондағы соғыс әрекеттері 1919 ж. қайтадан жанданып, 1920 ж. наурызда Жетісуда ақ гвардияшынардың тізе бүгуіне дейін тоқтаусыз жүргізілді.

Дереккөздер

1. Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3