Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Уылдырық –
- моллюскалар, тікентерілілер, сүйекті балықтар, қосмекенділер және тағы да басқа жануарлардың жыныс бездерінен бөлінетін түйіршекті ұрықтар. Уылдырықтың: су түбіндегі және пелагиялық түрлері болады. Су түбіндегі уылдырықтар судың меншікті салмағынан ауыр және шырышты келеді. Мұндай уылдырықтарын балықтар су түбіне шашады, не топыраққа көміп тастайды. Пелагиялық уылдырықтың тығыздығы аз болғандықтан, су қабатының арасында не су бетінде жүзіп жүреді. Уылдырықтардың жүзгіштігі майлылығына байланысты. Балықтардың уылдырығының диаметрі 0,6 мм-ден (алабұғатәрізділерде) 7,0 мм-ге (албырттарда) дейін, шашатын уылдырықтарының мөлшері де әр түрлі болады. Мысалы, Арктикалық рогаткалар бірнеше ондаған, ал айбалықтар бірнеше млн. уылдырық шашады. Балықтардың уылдырық шашуы жыл мезгілдеріне байланысты. Салқын және қоңыржай ендіктерде тіршілік ететін балықтар жылына бір рет (көктемде, жазда, не күзде) шашады. Тропиктік суларды мекен ететін балықтар уылдырығын жыл бойы шашуы мүмкін. Кейбір балықтар (Тынық мұхит албырттары, тұщы су жыланбалығы, т.б.) өмірінде бір-ақ рет уылдырық шашады да өліп қалады, бұларды – моноциклділер деп, ал тіршілігінде бір аналығы бірнеше рет уылдырық шашатындарды – полициклділер деп атайды. Балықтардың көпшілік түрінде (әсіресе аталықтарында) уылдырық шашу кезінде әдемі түске бояну байқалады. Теңіз кірпілері мен қосмекенділердің уылдырығы (жұмыртқалары) биологиялық нысан болып саналады. Көптеген тікентерілілердің (голотурия, т.б.) уылдырығын шикі түрінде, қуырып не тұздап, тағам ретінде пайдаланады. Ал бекіретәрізділер мен албырттардың уылдырығы – аса таңсық тағам;
- арнаулы өңдеуден өткізілген тағам түрі. Мұндай тың 3 түрі бар: қара У. қортпа, бекіре, шоқыр сияқты бекіре тұқымдас балықтардан, қызыл У. албырт тұқымдас балықтардан, ұсақ түйіршікті уылдырық сазан, көксерке, қаракөз, табан, шортан, жайын, т.б. балықтардан алынады. Қазақстанда (Жайық өз.) қара уылдырық өндіріледі. Оның құрамында 50%-дан артық су, 27% белок, 18% май, 4,5% минералды тұздар болады. Дайындау технологиясына қарай уылдырық 3-ке бөлінеді. өте жоғары бағалы түйіршікті уылдырық дайындау үшін тірі балықтың уылдырығын түгелдей ванна үстіне орнатылған електен өткізіп, шырыштан арылтады, тазарған уылдырық түйіршіктеріне құрғақтай ұнтақ тұз (уылдырық салмағының 3 – 5%-ы) сеуіп, оларды 3 – 5 мин жақсылап аралыстырады. Тұздалып, дайын болған уылдырықты қаңылтыр банкілерге бөліп салады да, 60°С темп-рада 30 мин қыздырып, зарарсыздандырады. Нығыздалған уылдырық алу үшін уылдырықты шырышынан арылтады да ыстық тұздықта (38 – 40°С) 1,5 – 2 мин бойы тұздайды, содан кейін кенеп қапқа салып нығыздайды да кеспекте сақтайды. өңделмеген уылдырық пісіп жетілмеген не әбден пісіп жарылып кеткен уылдырықты шырышымен бірге 40 – 45 мин. бойы ащы тұздықта тұздау арқылы алынады. Қара уылдырық – Қазақстанның экспортқа шығаратын негізгі тағамдық өнімдерінің бірі.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Uyldyryk mollyuskalar tikenterililer sүjekti balyktar kosmekendiler zhәne tagy da baska zhanuarlardyn zhynys bezderinen bolinetin tүjirshekti uryktar Uyldyryktyn su tүbindegi zhәne pelagiyalyk tүrleri bolady Su tүbindegi uyldyryktar sudyn menshikti salmagynan auyr zhәne shyryshty keledi Mundaj uyldyryktaryn balyktar su tүbine shashady ne topyrakka komip tastajdy Pelagiyalyk uyldyryktyn tygyzdygy az bolgandyktan su kabatynyn arasynda ne su betinde zhүzip zhүredi Uyldyryktardyn zhүzgishtigi majlylygyna bajlanysty Balyktardyn uyldyrygynyn diametri 0 6 mm den alabugatәrizdilerde 7 0 mm ge albyrttarda dejin shashatyn uyldyryktarynyn molsheri de әr tүrli bolady Mysaly Arktikalyk rogatkalar birneshe ondagan al ajbalyktar birneshe mln uyldyryk shashady Balyktardyn uyldyryk shashuy zhyl mezgilderine bajlanysty Salkyn zhәne konyrzhaj endikterde tirshilik etetin balyktar zhylyna bir ret koktemde zhazda ne kүzde shashady Tropiktik sulardy meken etetin balyktar uyldyrygyn zhyl bojy shashuy mүmkin Kejbir balyktar Tynyk muhit albyrttary tushy su zhylanbalygy t b omirinde bir ak ret uyldyryk shashady da olip kalady bulardy monocikldiler dep al tirshiliginde bir analygy birneshe ret uyldyryk shashatyndardy policikldiler dep atajdy Balyktardyn kopshilik tүrinde әsirese atalyktarynda uyldyryk shashu kezinde әdemi tүske boyanu bajkalady Teniz kirpileri men kosmekendilerdin uyldyrygy zhumyrtkalary biologiyalyk nysan bolyp sanalady Koptegen tikenterililerdin goloturiya t b uyldyrygyn shiki tүrinde kuyryp ne tuzdap tagam retinde pajdalanady Al bekiretәrizdiler men albyrttardyn uyldyrygy asa tansyk tagam arnauly ondeuden otkizilgen tagam tүri Mundaj tyn 3 tүri bar kara U kortpa bekire shokyr siyakty bekire tukymdas balyktardan kyzyl U albyrt tukymdas balyktardan usak tүjirshikti uyldyryk sazan kokserke karakoz taban shortan zhajyn t b balyktardan alynady Қazakstanda Zhajyk oz kara uyldyryk ondiriledi Onyn kuramynda 50 dan artyk su 27 belok 18 maj 4 5 mineraldy tuzdar bolady Dajyndau tehnologiyasyna karaj uyldyryk 3 ke bolinedi ote zhogary bagaly tүjirshikti uyldyryk dajyndau үshin tiri balyktyn uyldyrygyn tүgeldej vanna үstine ornatylgan elekten otkizip shyryshtan aryltady tazargan uyldyryk tүjirshikterine kurgaktaj untak tuz uyldyryk salmagynyn 3 5 y seuip olardy 3 5 min zhaksylap aralystyrady Tuzdalyp dajyn bolgan uyldyrykty kanyltyr bankilerge bolip salady da 60 S temp rada 30 min kyzdyryp zararsyzdandyrady Nygyzdalgan uyldyryk alu үshin uyldyrykty shyryshynan aryltady da ystyk tuzdykta 38 40 S 1 5 2 min bojy tuzdajdy sodan kejin kenep kapka salyp nygyzdajdy da kespekte saktajdy ondelmegen uyldyryk pisip zhetilmegen ne әbden pisip zharylyp ketken uyldyrykty shyryshymen birge 40 45 min bojy ashy tuzdykta tuzdau arkyly alynady Қara uyldyryk Қazakstannyn eksportka shygaratyn negizgi tagamdyk onimderinin biri Balyk pen uyldyrykBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet