Камбала

Камбала, камбалатәрізділер (Pleuronectіformes) – сүйекті балықтардың бір отряды. Алғашқы қазба қалдықтары эоцен кезеңінен сақталған. Денесі екі бүйірінен қысыңқы жалпақ, арқа және аналь жүзбеқанаттары денесінің ұзына бойына тұтаса орналасқан. Денесінің үстіңгі жағы қарақошқыл дақты болып келеді, ал денесінің астыңғы жағы ақшыл түсті болады. Көпшілік түрлері теңіз түбінде бір бүйірлеп жатып тіршілік етуге бейімделген. Біраз түрі өрістеу кезінде өзендердің тұщы суларына өтеді. Камбаланың денесінің ұызндығы 6 см-ден 4,7 м-ге, ал салмағы бірнеше грамнан 330 кг-ға дейін жетеді. Құрсақ жүзбеқанаттары көкірек жүзбеқанаттарының алдыңғы тұсында орналасқан. Камбалалардың қазіргі кезде 7 тұқымдасқа бірігетін 500-ге жуық түрлері барлық мұхиттарда кездеседі. Олар әсіресе, Тынық мұхиттың тропиктік белдеуінде кең таралған. Камбала ұсақ шабақтармен және теңіз түбіндегі бентосты омыртқасыз жануарлармен қоректенеді. Көпшілік түрі теңіздің жағалауға жақын жерлеріне уылдырық шашады. Уылдырықтан шыққан ұсақ шабақтары жартылай мөлдір түсті, торсылдағы болады, бірақ өсе келе олардың бас сүйегі симметриялы құрылысын жоғалтып, көзі бір жағына ауысады. Торсылдағы ересектерінде жойылады. Камбалалардың глосса (Platіchthys flesus luscus) және (Platіchthys flesus) Каспий және Арал теңіздеріне жерсіндірілген. Арал теңізінене жерсіндірілген камбала түрлері басқа камбала түрлерінен арқа және аналь жүзбеқанаттарының ұзына бойында бұдыр төмпешіктері және денесінде болатын жұлдыз тәрізді ұсақ қабыршақтары арқылы ажыратылады. Бұлардың денесінің ұызндығы 37 см, салмағы 930 г-дай. “Каттегаттан Арал теңізіне дейін” Халықаралық дат-қазақ біріккен жобасына сәйкес дат балықшылары Арал теңізіне келіп, камбала аулауға қажетті құрал-жабдықтар беріп, көмек көрсетуде. Қазақ балық шаруашылығы ғылым-зерттеу институты мамандарының деректері бойынша, Арал теңізі бассейнінде камбаланың 4400 т қоры бар. Арал теңізінен жылына 400 – 450 т-дан балық ауланады (2001). Жыл сайын Арал өңірінде камбала аулауға байланысты “камбала апталығы” өткізіліп, түрлі тақырыпқа сәйкес сайыстар ұйымдастырылып отырады. камбаланың кейбір түрлері жыртқыш (палтустар), ал көпшілік түрлерінің кәсіптік маңызы зор (мысалы, , , калкан, т.б.).

Дереккөздер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
2. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9