Бұрыштық жылдамдық қатты дененің айналу шапшаңдығын сипаттайтын векторлық шама дененің айналмалы қозғалысының кинематика

Бұрыштық жылдамдық — қатты дененің айналу шапшаңдығын сипаттайтын векторлық шама; дененің айналмалы қозғалысының кинематикалық мөлшері, модулі өте аз уақыт ішінде айналу бұрышының сол уақытқа қатынасымен, ал бағыты бойымен дененің айналуы сағат тілінің бағытына қарсы бағытта көрінетін бағытымен бағыттас вектор. Модулі айналу бұрышының модулінен уақыт бойынша алынған туындыға тең.

Бұрыштық жылдамдық (көк бағдар) бірлігі сағат тілі бағытымен

Бұрыштық жылдамдық (көк бағдар) бір жарым бірлігі сағат тілі бағытымен

Бұрыштық жылдамдық (көк бағдар) бірлігі сағат тіліне қарсы бағытымен

Дененің қозғалмайтын z осінің төңірегінде бірқалыпты айналуы ${dt}$ уақыты бірлігі кезіндегі бұрыштық жылдамдығы:

\omega _{z}={\frac {d\varphi _{z}}{dt}}

,

мұндағы ${d\varphi _{z}}$ - бұрылу бұрышының өсімшесі. ${\vec {\omega }}$ бұрыштық жылдамдықпен айналатын қатты Ддненің кез келген нүктесінің лездік жылдамдық векторы мына формуламен анықталады:

{\vec {v}}=[\ {\vec {\omega }},{\vec {r}}\ ],

мұндағы ${\vec {r}}$ — айналу осінде орналасқан координаттар басынан сол нүктеге жүргізілген радиус-вектор, ал квадратты жақшамен векторлық көбейтінді белгіленген. Бұрыштық жылдамдықтың бірліктердің халықаралық жүйесіндегі бірлігі: рад/с.

Айналу жиілігі - қатты дененің ось маңайындағы бірқалыпты айналмалы жиілігі.

айналу жиілігінің жылдамдықтары әр түрлі болады. Мәселен, электр бормашинаның жылдамдығы минутына 1000—3000 айналым болса, турбиналы бормашинаның жылдамдығы минутына 100.000—300.000 айналымға тең болады.

Дереккөздер

Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007 жыл.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0
“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика/ Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Aрын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-234-0
Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2
Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақстан, 1991. ISBN 5-615-00789-3

[ReferenceA-1] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007 жыл.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0

[2] “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9

[3] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика/ Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Aрын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-234-0

[4] Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2

[5] Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақстан, 1991. ISBN 5-615-00789-3