Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Нгонилер (ангони, мазиту, мгвангара) — Малавидің Орталық және Оңтүстік провинцияларында тұрады. Солтүстік (чивере, мсакамбева) және оңтүстік (качиндамото, качере, гомани, масула, ликонгве, кандуку, бвумбве) болып бөлінеді. Жалпы саны 1,5 млн. адам. Негізгі қоныстанған елдер: Малави – 700 мың адам, Танзания – 340 мың адам, Замбия – 300 мың адам. Басқа қоныстанған елдер: Мозамбик – 60 мың адам.
| Нгонилер | |
| ангони, мазиту, мгвангара | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 1,5 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Малави | 700 000 |
 Танзания | 340 000 |
 Замбия | 300 000 |
 Мозамбик | 60 000 |
| Тілдері | |
| суахили, ньянджа, т.б. тілдер | |
| Діні | |
| дәстүрлі діндер | |
Тілі
Көпшілігі суахили, ньянджа, т.б. тілдерде сөйлейді.
Діні
Нгонилер дәстүрлі діни культтерді (табиғат күштері, ата-бабалар) сақтаған, кейбіреулері исламды қабылдады.
Тарихы
Ежелгі тарихы туралы мәлімет аз кездеседі, 1820 жылы маңына қоныс тепкен, 19 ғасырда бір бөлігі маңына келіп , малави, , т.б. халықтармен араласқан.
Кәсібі
Нгонилер мал және егін шаруашылығымен айналысады. Еркектер мал бағып, әйелдер жүгері, тары, жержаңғақ, көкөніс өсірді. 20 ғасырда ауыл шаруашылығы саласы кеңейіп, астық дақылдары пайда болды. Қазіргі Нгониде қолмен атқарылатын егіншілік жүйесі жиі кездеседі. Көркемдік қолөнерден – керамика (әшекейленген ыдыстар, тостағандар), төсеніш тоқу дамыған.
Өмір салты
Көпбалалы патриархалдық қауымдастық өз маңызын сақтап қалғанымен, әлеуметтік стратификация маңызды роль атқарады.
Қоныстары крааль деп аталады.
Киімдері Еуропалық үлгіде.
Негізгі тағамдары - жарма, тарыдан жасалған бұқтырылған тағамдар, жүгері, т.б., сирек етті пайдаланады.
Музыкалық-би фольклоры сақталған.
Сілтемелер
Дереккөздер
- Большая советская энциклопедия, БСЭ. 2012 https://slovar.cc/enc/bse/2021743.html
- Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2650601
- Современная энциклопедия НГОНИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/7548-%D0%9D%D0%93%D0%9E%D0%9D%D0%98
- Большая советская энциклопедия Нгони Источник: https://gufo.me/dict/bse/%D0%9D%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D0%B8
- Нгони https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/308841
- Қазақ энциклопедиясы, 7 том
- Народы и культуры Нгони https://travel-journal.ru/ethno/41/1076/(қолжетпейтін сілтеме)
- народы мира / Нгони http://www.etnolog.ru/people.php?id=NGON
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ngoniler angoni mazitu mgvangara Malavidin Ortalyk zhәne Ontүstik provinciyalarynda turady Soltүstik chivere msakambeva zhәne ontүstik kachindamoto kachere gomani masula likongve kanduku bvumbve bolyp bolinedi Zhalpy sany 1 5 mln adam Negizgi konystangan elder Malavi 700 myn adam Tanzaniya 340 myn adam Zambiya 300 myn adam Baska konystangan elder Mozambik 60 myn adam Ngonilerangoni mazitu mgvangaraBүkil halyktyn sany1 5 mln En kop taralgan ajmaktar Malavi700 000 Tanzaniya340 000 Zambiya300 000 Mozambik60 000Tilderisuahili nyandzha t b tilderDinidәstүrli dinderTiliKopshiligi suahili nyandzha t b tilderde sojlejdi DiniNgoniler dәstүrli dini kultterdi tabigat kүshteri ata babalar saktagan kejbireuleri islamdy kabyldady TarihyEzhelgi tarihy turaly mәlimet az kezdesedi 1820 zhyly manyna konys tepken 19 gasyrda bir boligi manyna kelip malavi t b halyktarmen aralaskan KәsibiNgoniler mal zhәne egin sharuashylygymen ajnalysady Erkekter mal bagyp әjelder zhүgeri tary zherzhangak kokonis osirdi 20 gasyrda auyl sharuashylygy salasy kenejip astyk dakyldary pajda boldy Қazirgi Ngonide kolmen atkarylatyn eginshilik zhүjesi zhii kezdesedi Korkemdik kolonerden keramika әshekejlengen ydystar tostagandar tosenish toku damygan Өmir saltyKopbalaly patriarhaldyk kauymdastyk oz manyzyn saktap kalganymen әleumettik stratifikaciya manyzdy rol atkarady Қonystary kraal dep atalady Kiimderi Europalyk үlgide Negizgi tagamdary zharma tarydan zhasalgan buktyrylgan tagamdar zhүgeri t b sirek etti pajdalanady Muzykalyk bi folklory saktalgan SiltemelerMalavi ZambiyaDerekkozderBolshaya sovetskaya enciklopediya BSE 2012 https slovar cc enc bse 2021743 html Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 https old bigenc ru ethnology text 2650601 Sovremennaya enciklopediya NGONI https rus modern enc slovaronline com 7548 D0 9D D0 93 D0 9E D0 9D D0 98 Bolshaya sovetskaya enciklopediya Ngoni Istochnik https gufo me dict bse D0 9D D0 B3 D0 BE D0 BD D0 B8 Ngoni https dic academic ru dic nsf ruwiki 308841 Қazak enciklopediyasy 7 tom Narody i kultury Ngoni https travel journal ru ethno 41 1076 kolzhetpejtin silteme narody mira Ngoni http www etnolog ru people php id NGON