Акционерлік қоғам — капиталды орталықтандырудың және ірі кәсіпорындарды ұйымдастырудың негізгі формасы. Акционерлік қоғамдар капиталдың алғашқы қорлану кезеңінде пайда болған. Акционерлік қоғам ашық және жабық болып екі түрге бөлінеді. Егер акциялар тек құрылтайшылар арасында ғана бөлінетін болса, онда жабық акционерлік қоғам болып саналады. Ал ашық акционерлік қоғам акциялары еркін сатылады және сатып алынады. Акционерлік қоғам заңды тұлға болып есептеледі. Оның жарғысында қоғамның мақсаты, капитал мөлшері, іс басқару тәртібі айқындалады.
Акционерлік қоғамда басқарудың ең жоғары органы акционерлердің жалпы жиналысы болып табылады. Ол әдетте жылына бір рет өтеді, ал күнделікті істерге атқарушы орган — басқарма басшылық етеді. Мұның сыртында бақылаушы орган — тексеру комиссиясы сайланады. Акционерлік қоғамның тапқан пайдасы салықтар төлеуге, өндірісті кеңейтуге, резервтерді толықтыруға, жарғылық капиталды өсіруге және дивидендтер төлеуге жұмсалады. Қазақстан Республикасында 1991 жылғы 21 маусымда “Шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдар туралы” Заң қабылданғаннан кейін Акционерлік қоғамдар құрыла бастады. 1998 жылы олардың саны 3 мыңнан асты.Акционерлік қоғамға қатысушылардың әрқайсысы өзі қосқан капиталдың сомасына сәйкес көлемдегі акцияларға ие болады және тиісті мөлшерде табыс — дивиденд немесе белгіленген пайыз алады.
Акционерлік қоғам - рұқсат ету жолымен құрылатын заңды кұқығы және өзіндік жарғысы бар бірлестік. Акцио-нерлер болуға жеке адам да, заңды тұлғалар да хақылы. Акционерлік қоғам құру үшін нотариус куәландырған серіктестік келісім шарты жасалады, оны қоғамның жарғысы деп атайды. Акционерлік қоғамды ұйымдастырушылар санына шек қойылмайды. ¥йымдастырушы тіпті бір адам болуы да мүмкін.
Қоғамның негізгі жарғылық қорының мөлшері сол елдің қолданылып жүрген заңымен белгіленеді. Мәселен, жарғылық қор Австралияда - 1 000 000 шиллинг, ФРГ-де -100000 марка, Швейцарияда - 50 000 швед маркасы, Ресейде: жабық акционерлік қоғамға - 10 000 сом, ал ашық қоғамға 100 000 сом мөлшерінде белгіленген. Акционерлік қоғамның негізгі капиталы акцияларға бөлінеді, акцияның ақшалай сомасы негізгі капитал көлеміне сай келуі шарт.Ашық қоғамның акциялары еркін сату жолымен таратылады, оны кәсіпорындар да, жеке адамдар да сатып ала алады.Акционерлік қоғамда акционерлердің жалпы жиналысы өткізіліп тұрады. Онда тексеру және есеп (санақ) комиссиясы құрылады. Олардың мүшелері бір немесе бес жылға сайланады. Сонымен қатар директорлар кеңесі (бақылау кеңесі) ұйымдастырылып, оның төрағасы бір жыл мерзімге тағайындалады. Ал директорлар кеңесі атқарушы директорды және оның мүшелерін сайлайды
Дереккөздер
- Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
- Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы — Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Akcionerlik kogam kapitaldy ortalyktandyrudyn zhәne iri kәsiporyndardy ujymdastyrudyn negizgi formasy Akcionerlik kogamdar kapitaldyn algashky korlanu kezeninde pajda bolgan Akcionerlik kogam ashyk zhәne zhabyk bolyp eki tүrge bolinedi Eger akciyalar tek kuryltajshylar arasynda gana bolinetin bolsa onda zhabyk akcionerlik kogam bolyp sanalady Al ashyk akcionerlik kogam akciyalary erkin satylady zhәne satyp alynady Akcionerlik kogam zandy tulga bolyp esepteledi Onyn zhargysynda kogamnyn maksaty kapital molsheri is baskaru tәrtibi ajkyndalady Akcionerlik kogamda baskarudyn en zhogary organy akcionerlerdin zhalpy zhinalysy bolyp tabylady Ol әdette zhylyna bir ret otedi al kүndelikti isterge atkarushy organ baskarma basshylyk etedi Munyn syrtynda bakylaushy organ tekseru komissiyasy sajlanady Akcionerlik kogamnyn tapkan pajdasy salyktar toleuge ondiristi kenejtuge rezervterdi tolyktyruga zhargylyk kapitaldy osiruge zhәne dividendter toleuge zhumsalady Қazakstan Respublikasynda 1991 zhylgy 21 mausymda Sharuashylyk seriktestikter men akcionerlik kogamdar turaly Zan kabyldangannan kejin Akcionerlik kogamdar kuryla bastady 1998 zhyly olardyn sany 3 mynnan asty Akcionerlik kogamga katysushylardyn әrkajsysy ozi koskan kapitaldyn somasyna sәjkes kolemdegi akciyalarga ie bolady zhәne tiisti molsherde tabys dividend nemese belgilengen pajyz alady Akcionerlik kogam ruksat etu zholymen kurylatyn zandy kukygy zhәne ozindik zhargysy bar birlestik Akcio nerler boluga zheke adam da zandy tulgalar da hakyly Akcionerlik kogam kuru үshin notarius kuәlandyrgan seriktestik kelisim sharty zhasalady ony kogamnyn zhargysy dep atajdy Akcionerlik kogamdy ujymdastyrushylar sanyna shek kojylmajdy jymdastyrushy tipti bir adam boluy da mүmkin Қogamnyn negizgi zhargylyk korynyn molsheri sol eldin koldanylyp zhүrgen zanymen belgilenedi Mәselen zhargylyk kor Avstraliyada 1 000 000 shilling FRG de 100000 marka Shvejcariyada 50 000 shved markasy Resejde zhabyk akcionerlik kogamga 10 000 som al ashyk kogamga 100 000 som molsherinde belgilengen Akcionerlik kogamnyn negizgi kapitaly akciyalarga bolinedi akciyanyn akshalaj somasy negizgi kapital kolemine saj kelui shart Ashyk kogamnyn akciyalary erkin satu zholymen taratylady ony kәsiporyndar da zheke adamdar da satyp ala alady Akcionerlik kogamda akcionerlerdin zhalpy zhinalysy otkizilip turady Onda tekseru zhәne esep sanak komissiyasy kurylady Olardyn mүsheleri bir nemese bes zhylga sajlanady Sonymen katar direktorlar kenesi bakylau kenesi ujymdastyrylyp onyn toragasy bir zhyl merzimge tagajyndalady Al direktorlar kenesi atkarushy direktordy zhәne onyn mүshelerin sajlajdyDerekkozderBiekenov K Sadyrova M Әleumettanudyn tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2007 344 bet ISBN 9965 822 10 7 Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 Bank terminderi men ugymdarynyn kazaksha oryssha sozdigi Ғ Sejitkasymov B Bejsengaliev Zh Bekbolatuly Almaty Ekonomika 2006 ISBN 9965 783 20 9Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz