Жедел жадтау құрылғысы (ЖЖҚ, ағылш. Random Access Memory, RAM) — сақтау аймағы, ол өңделуге тиіс бағдарламалар мен деректерді уақытша орналастыру үшін пайдаланылады.
Компьютерлік жад түрлері |
Энергияға тәуелді |
Энергиядан тәуелсіз |
|
ЖЖҚ-ны компьютер бағдарламалық жасақтамаларды іске қосатын есептеу үрдістерін орындау үшін пайдаланады. Сонымен қатар ЖЖҚ-да бейнебетте көрінетін деректер уақытша сақталады. ЖЖҚ көлемінің артуы компьютерде күрделі бағдарламаларды іске қосуға және үлкен файлдарды өңдеуге мүмкіндік бермейді. Компьютер сөндірілген кезде ЖЖҚ-да сақталған деректер жойылып кетеді. Есте сақтау құрылғысында деректер тасығыш ретінде магниттік таспалар мен дискілер, оптикалық дискілер, шалаөткізгіш құрылымдар, магниттік қабықшалар (пленкалар), т.б. пайдаланылады. Есте сақтау құрылғысының негізгі параметрлері — сыйымдылық (бір уақытта сақталатын ақпарат мөлшері — бірнеше ондаған байттан бірнеше Гбайтқа дейін) және айналу уақыты (үзіліссіз екі айналым аралығындағы ең аз уақыт — ондаған наносекундтан бірнеше милисекундқа дейін). Жедел жады (ЖЖ)– ақпаратты сақтау құрылғысы. Компьютер тоққа қосылып тұрғанда ғана ЖЖ-да ақпарат сақталады, яғни ол уақытта жады және RAM (Random Access Memory) деп аталады. Бұл жады екі бөлікке бөлінеді: біріншісі қолданбалы программалар мен операциялық жүйелер үшін қолданылады, ал екіншісі (жоғарғы жады) қызмет көрсету мақсаттары үшін (ДК құрылғыларын тестілеу программаларын және операциялық жүйені алғаш жүктейтін, экранға бейнені жіберетін программаларды сақтауға арналған).
Тұрақты жадтау құрылғысы(ТЖҚ, ағылш. read-onlу memorу, ROM) – ақпаратты тұрақты есте сақтауға арналған, яғни арнаулы құрылғының көмегіме бір рет жазылады да сонан соң одан тек оқуға болады. ТЕСҚ-сы компьютерді тоққа қосқан соң өзін тексеретін процедура – енгізу-шығару базалық жүйесін (BIOS) қамтиды.
Жедел жадының көлемі үшін қатты дискінің сыйымдылығы көрсетіледі. Қатты магниттік дискіге жинақтауыш (НЖМД немесе винчестер) компьютермен жұмыс жасағанда пайдаланатын ақпаратты сақтауға арналған. Тоққа қосылмаған жағдайда да ақпарат қатты дискіде сақталып тұрады, диск сыйымдылығы біршама үлкен. Қажет болса дискіні бірнеше бөліктерге бөлуге болады, әр бөлігі бөлек логикалық дискінің ролін атқарады.
Ақпаратты бір ДК-ден екіншісіне тасымалдау үшін иілгіш дискетті қолданады.
Ең көп тарағаны өлшемі 3,5 дюйм, ал сыйымдылығы 1,44 Мбайттық дискеттер. Дискетте кесін жердің орнына жазуға рұқсат беретін немесе рұхсат бермейтін арнайы айырғыш орнатылған. Дискеттегі тесік жабық болса, онда ақпаратты дискетке жазуға рұқсат болмайды, ал ашық болса рұқсат болады. Иілгіш дискіні кейде флоппи диск деп атайды.
Компакт - дискі (СД - диск) ақпаратты сақтауға арналған құрылғы, мұнда ақпарат дискінің бетіндегі шығарылатын және шығалмайтын бөліктердің кезектесуімен кодталады. Компакт-диск шығарылатын өндірісте бұл бет алюминийден істеледі, ал шағылмайтын бөлігін арнайы пресс-формамен батырып із қалдырады. Лазерлік дискідегі ақпараттарды оқу қалдырады. Лазерлік дискідегі ақпараттарды оқу үшін тек лазер сәулесі пайдаланылады. Басқа дискілерге қарағанда лазерлік технологияны пайдаланатын дискінің көлемі әлдеқайда үлкен болады (бірнеше гигабайтқа жетеді). Оның үстіне, лазерлік дискілер магниттік электрлік әсерлерге орнықты және деректерді сақтаудың ең жоғарғы сенімділігін қамтамасыз етеді, сонымен қатар олар басқа дискілердей емес, магниттік қасиетін тез жоймайды. Магниттік оптикалық дискі– ақпаратты сақтауға арналған құрылғы, ақпарат мөлдір пленкамен сақталған магниттік тасымалдаушыда сақталады, ал оқу мен жазу лазерлік сәуленің көмегімен жүзеге асады. Дискінің өлшемі 3,5 сыйымдылығы 230 Мбайт, ал жылдамдығы винчестрдің жылдамдығымен бірдей, ақпаратты сақтау сенімділігі өте жоғарғы. Стример– ақпаратты магниттік таспада сақтауға арналған құрылғы өте көлемді мәлімет сақтай алғанмен, оқу-жазу жұмыстары бірте-бірте тізбектей іздеу арқылы жәй жүргізіледі. Сол себепті стримерлер магниттік дискідегі жинақтауыштарды ауыстыра алмайды, тек толықтырады.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, III том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhedel zhadtau kurylgysy ZhZhҚ agylsh Random Access Memory RAM saktau ajmagy ol ondeluge tiis bagdarlamalar men derekterdi uakytsha ornalastyru үshin pajdalanylady Example of random access memory primarily used as main memory in and Kompyuterlik zhad tүrleriEnergiyaga tәueldiDRAM onyn ishinde SRAM VRAM TarihiEnergiyadan tәuelsizROM PROM Zhad kartridzhi Flesh zhady Perspektivti Tarihi ZhZhҚ ny kompyuter bagdarlamalyk zhasaktamalardy iske kosatyn esepteu үrdisterin oryndau үshin pajdalanady Sonymen katar ZhZhҚ da bejnebette korinetin derekter uakytsha saktalady ZhZhҚ koleminin artuy kompyuterde kүrdeli bagdarlamalardy iske kosuga zhәne үlken fajldardy ondeuge mүmkindik bermejdi Kompyuter sondirilgen kezde ZhZhҚ da saktalgan derekter zhojylyp ketedi Este saktau kurylgysynda derekter tasygysh retinde magnittik taspalar men diskiler optikalyk diskiler shalaotkizgish kurylymdar magnittik kabykshalar plenkalar t b pajdalanylady Este saktau kurylgysynyn negizgi parametrleri syjymdylyk bir uakytta saktalatyn akparat molsheri birneshe ondagan bajttan birneshe Gbajtka dejin zhәne ajnalu uakyty үzilissiz eki ajnalym aralygyndagy en az uakyt ondagan nanosekundtan birneshe milisekundka dejin Zhedel zhady ZhZh akparatty saktau kurylgysy Kompyuter tokka kosylyp turganda gana ZhZh da akparat saktalady yagni ol uakytta zhady zhәne RAM Random Access Memory dep atalady Bul zhady eki bolikke bolinedi birinshisi koldanbaly programmalar men operaciyalyk zhүjeler үshin koldanylady al ekinshisi zhogargy zhady kyzmet korsetu maksattary үshin DK kurylgylaryn testileu programmalaryn zhәne operaciyalyk zhүjeni algash zhүktejtin ekranga bejneni zhiberetin programmalardy saktauga arnalgan Turakty zhadtau kurylgysy TZhҚ agylsh read onlu memoru ROM akparatty turakty este saktauga arnalgan yagni arnauly kurylgynyn komegime bir ret zhazylady da sonan son odan tek okuga bolady TESҚ sy kompyuterdi tokka koskan son ozin tekseretin procedura engizu shygaru bazalyk zhүjesin BIOS kamtidy Zhedel zhadynyn kolemi үshin katty diskinin syjymdylygy korsetiledi Қatty magnittik diskige zhinaktauysh NZhMD nemese vinchester kompyutermen zhumys zhasaganda pajdalanatyn akparatty saktauga arnalgan Tokka kosylmagan zhagdajda da akparat katty diskide saktalyp turady disk syjymdylygy birshama үlken Қazhet bolsa diskini birneshe bolikterge boluge bolady әr boligi bolek logikalyk diskinin rolin atkarady Akparatty bir DK den ekinshisine tasymaldau үshin iilgish disketti koldanady En kop taragany olshemi 3 5 dyujm al syjymdylygy 1 44 Mbajttyk disketter Diskette kesin zherdin ornyna zhazuga ruksat beretin nemese ruhsat bermejtin arnajy ajyrgysh ornatylgan Diskettegi tesik zhabyk bolsa onda akparatty disketke zhazuga ruksat bolmajdy al ashyk bolsa ruksat bolady Iilgish diskini kejde floppi disk dep atajdy Kompakt diski SD disk akparatty saktauga arnalgan kurylgy munda akparat diskinin betindegi shygarylatyn zhәne shygalmajtyn bolikterdin kezektesuimen kodtalady Kompakt disk shygarylatyn ondiriste bul bet alyuminijden isteledi al shagylmajtyn boligin arnajy press formamen batyryp iz kaldyrady Lazerlik diskidegi akparattardy oku kaldyrady Lazerlik diskidegi akparattardy oku үshin tek lazer sәulesi pajdalanylady Baska diskilerge karaganda lazerlik tehnologiyany pajdalanatyn diskinin kolemi әldekajda үlken bolady birneshe gigabajtka zhetedi Onyn үstine lazerlik diskiler magnittik elektrlik әserlerge ornykty zhәne derekterdi saktaudyn en zhogargy senimdiligin kamtamasyz etedi sonymen katar olar baska diskilerdej emes magnittik kasietin tez zhojmajdy Magnittik optikalyk diski akparatty saktauga arnalgan kurylgy akparat moldir plenkamen saktalgan magnittik tasymaldaushyda saktalady al oku men zhazu lazerlik sәulenin komegimen zhүzege asady Diskinin olshemi 3 5 syjymdylygy 230 Mbajt al zhyldamdygy vinchestrdin zhyldamdygymen birdej akparatty saktau senimdiligi ote zhogargy Strimer akparatty magnittik taspada saktauga arnalgan kurylgy ote kolemdi mәlimet saktaj alganmen oku zhazu zhumystary birte birte tizbektej izdeu arkyly zhәj zhүrgiziledi Sol sebepti strimerler magnittik diskidegi zhinaktauyshtardy auystyra almajdy tek tolyktyrady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 III tom