Ұлпабас (лат. Eriophorum) – қияқөлеңдер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Солт. жарты шардың салқын, қоңыржай аймақтары мен ішінара субтропиктік белдеулерінде кездесетін 20-ға жуық түрі бар. Қазақстанда Алтай, Тарбағатай, Жоңғар (Жетісу), Іле, Күнгей, Талас Алатауларының мүк және қияқөлең өскен батпақты жерлерінде, батпақты шабындықтар және қылқанжапырақты ормандардың сазға айналып кеткен жерлерінде өсетін 3 түрі кездеседі:
Ұлпабас | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
түрлері | ||||||||||||||||
18 түрі белгілі |
Биіктігі 10 — 80 см, көп сабақтығы Жапырақтары жіңішке, таспа тәрізді, үш қырлы. Гүлдері көп, қосжынысты, жұқа жаппа қылтандарының қолтығына бір-бірден орналасып, масақ құрайды. Төменгі жаппа қылтанында гүл болмайды. Гүлсерік қылтандары көп, кейде 6, жылтыр, жұмсақ жібек тәрізді, ақ не жирен түсті түктерден тұрады. Жемістенгенде жылдам өсіп үлкейеді де Ұлпабасқа айналады. Аталығы да, аналығы да — үшеу. Мамыр — шілде айларының аралығында гүлдеп, жеміс салады. Жемісі үш қырлы. Ұ. өскен алқап аппақ немесе жирен түсті болып алыстан көрінеді, шымтезек түзеді. Ұлпабас — бұғы мен бұланның ерте көктемдегі құнарлы азығы; сабағымен су құстары қоректенеді. Жібек тәрізді ұлпаларын жұмсақ затты толтыруға, мақта мен жүнге қоспа ретінде пайдаланады.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
“Қазақ Энциклопедиясы”, 9 том.
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ұlpabas lat Eriophorum kiyakolender tukymdasyna zhatatyn kop zhyldyk shoptesin osimdik Solt zharty shardyn salkyn konyrzhaj ajmaktary men ishinara subtropiktik beldeulerinde kezdesetin 20 ga zhuyk tүri bar Қazakstanda Altaj Tarbagataj Zhongar Zhetisu Ile Kүngej Talas Alataularynyn mүk zhәne kiyakolen osken batpakty zherlerinde batpakty shabyndyktar zhәne kylkanzhapyrakty ormandardyn sazga ajnalyp ketken zherlerinde osetin 3 tүri kezdesedi ҰlpabasDүniesi Өsimdikter unranked Dara zharnaktylar unranked Saby Tukymdasy CyperaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Tegi Eriophorum L tүrleri18 tүri belgiliҰlpabas Biiktigi 10 80 sm kop sabaktygy Zhapyraktary zhinishke taspa tәrizdi үsh kyrly Gүlderi kop koszhynysty zhuka zhappa kyltandarynyn koltygyna bir birden ornalasyp masak kurajdy Tomengi zhappa kyltanynda gүl bolmajdy Gүlserik kyltandary kop kejde 6 zhyltyr zhumsak zhibek tәrizdi ak ne zhiren tүsti tүkterden turady Zhemistengende zhyldam osip үlkejedi de Ұlpabaska ajnalady Atalygy da analygy da үsheu Mamyr shilde ajlarynyn aralygynda gүldep zhemis salady Zhemisi үsh kyrly Ұ osken alkap appak nemese zhiren tүsti bolyp alystan korinedi shymtezek tүzedi Ұlpabas bugy men bulannyn erte koktemdegi kunarly azygy sabagymen su kustary korektenedi Zhibek tәrizdi ulpalaryn zhumsak zatty toltyruga makta men zhүnge kospa retinde pajdalanady Tagy karanyzBiologiya ӨsimdikDerekkozder Қazak Enciklopediyasy 9 tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet