Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қосжұпаяқтылар (лат. Diplopoda) – көпаяқтылар класының бір класс тармағы. Жер бетінде кең таралған (тек Антарктидада кездеспейді). 50 мыңға жуық түрі белгілі. Шіріген органикалық қалдықтармен және детритпен (өлексе) қоректенеді. Бұлар орманды жерлердің топырағын түзуде және оны минералмен құнартуда маңызды рөл атқарады. Кейбіреулері өсімдіктердің тамырын зақымдап, зиян келтіреді.
| Қосжұпаяқтылар | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
|
Дене құрылысы
- Дене тұрқы цилиндр пішінді, дөңес-шығыңқы немесе шар тәрізді қалың хитинді кутикуламен қапталған.
- Аяғы 12 жұптан (шыбыққұйрықтыларда) 375 жұпқа дейін (тропиктік кивсяктарда) жетеді. Алдыңғы 2 – 4 сегментінде аяғы 1 жұптан, қалғандарында қос жұптан болады (аталуы осыған байланысты шыққан).
- Көп түрінде денесінің әрбір сегментінде орналасқан 1 – 2 улы бездері қорғаныш қызметін атқарады.
- Дамуы немесе жолымен өтеді.
Классификациясы
Қосжұпаяқтылардың 13 отряды бар, соның ішінде табиғатта көп таралғандары:
- (Lulіforma)
- (Pselaphognatha)
- (Onіscomorpha), т.б.
Дереккөздер
- "Қазақ энциклопедиясы", VI-том
- Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қoszhupayaktylar lat Diplopoda kopayaktylar klasynyn bir klass tarmagy Zher betinde ken taralgan tek Antarktidada kezdespejdi 50 mynga zhuyk tүri belgili Shirigen organikalyk kaldyktarmen zhәne detritpen olekse korektenedi Bular ormandy zherlerdin topyragyn tүzude zhәne ony mineralmen kunartuda manyzdy rol atkarady Kejbireuleri osimdikterdin tamyryn zakymdap ziyan keltiredi ҚoszhupayaktylarDүniesi ZhanuarlarZhamagaty Buynayaktylar Arthropoda Kishi zhamagaty Қoszhupayaktylar Diplopoda Dene kurylysyDene turky cilindr pishindi dones shygynky nemese shar tәrizdi kalyn hitindi kutikulamen kaptalgan Ayagy 12 zhuptan shybykkujryktylarda 375 zhupka dejin tropiktik kivsyaktarda zhetedi Aldyngy 2 4 segmentinde ayagy 1 zhuptan kalgandarynda kos zhuptan bolady ataluy osygan bajlanysty shykkan Kop tүrinde denesinin әrbir segmentinde ornalaskan 1 2 uly bezderi korganysh kyzmetin atkarady Damuy nemese zholymen otedi KlassifikaciyasyҚoszhupayaktylardyn 13 otryady bar sonyn ishinde tabigatta kop taralgandary Luliforma Pselaphognatha Oniscomorpha t b Derekkozder Қazak enciklopediyasy VI tom Қazakstan tabigaty Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy ZhShS 2011 T Z 304 bet ISBN 9965 893 64 0 T Z ISBN 9965 893 19 5