Шымкент қорғасын зауыты

Шымкент қорғасын зауыты(ШҚЗ) - Шымкент қаласындағы қорғасын зауыты. Кеңес заманында Шымкентте ірі үш өндіріс орны болғаны белгілі. Олар – фосфор, шина жасау және қорғасын зауыты болатын. Бүгінде фосфор мен шина зауытының аумағы индустриялды аймақ құрылған. Ал қорғасын зауытына келсек, өндіріс ошағының жұмысы күн сайын түлеп, жанданып келеді. Қазіргі таңда нарықта зауыттың өндірген қорғасынына сұраныс өте жоғары. 30-шы жылдары Шымкентте қорғасын зауыты КСРО-дағы өндірілген қорғасынның 70 пайызын өндіргенін біреу білсе, біреу білмеуі мүмкін.

Зауыттың қосылуы мен құрылуы

1934 жылдың 20 қаңтарында бірінші қорғасынын шығарды. Шымкенттегі қорғасын зауыты 30-шы жыл­дардың өзінде КСРО-да өндірілген қорғасынның 70 пайызын қам­тыған. Жаңадан жұмыс істей бастаған Шымкенттегі қорғасын зауыты бүкіл Кеңес Одағындағы қорғасын зауыттарынан 2 есе көп өнім беретін. ШҚЗ 1937 жылы КСРО-ның қорғасын өндірісінің 75,3 пайызын өндірді. 1939 жылдың 26 сәуірінде Калинин атындағы ШҚЗ КСРО-ның Жоғарғы Кеңес Президиумының жарлығына сәйкес Ленин орденімен марапатталды. 1939 жылы ШҚЗ Қазақстанның 73,2% КСРОның 62,1% қорғасын өнімін шығарды.

ШҚЗ Ұлы Отан Соғысы жылдары

Соғысқа дейінгі бесжылдықтарда соғылған ШҚЗ Ұлы Отан Соғысында жеңіске жетуде маңызды рөл атқарған. Соғыстың бірінші күндері Оңтүстік Қазақстанға Украина,Белоруссиядан фабрикалар мен зауыттар көшірілді.

Қазіргі заман

Бүгінде мыңға жуық адамды жұмыспен қам­тып отырған еліміздегі алып өндіріс ошақта­ры­ның бірі – Шымкенттегі қорғасын зауыты. Бұл зауыттың тарихы әріде жатыр. Ол 30-шы жыл­дардың өзінде КСРО-да өндірілген қорғасынның 70 пайызын қам­тыған-ды. Сол замандардан бері басынан талайды өткерген зауыт бір кезеңдерде өндірістік қарқыны бәсеңдеп, тоқтап қалуға да шақ қалған еді. Бірақ 2010 жылы зауыт «Оң­­түстiкполиметалл ӨК» акционерлік қоғамы мен «Қазақмыс» корпорациясы және «А-мега трейдинг» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің үшжақты келісімі негізін­де толыққанды жұмысқа көшкен болатын. Оған «Қазақмыс» корпорациясы өндірісті ретке келті­ріп, шикізат алуға қыруар қаржы жұмсағаны да дем бергенін атап өткен жөн. Осындай маңызды келі­сім­нің арқасында Шым­кент қорғасын зауыты ара­да­­ғы екi жылдан аса үзiлiстен кейiн қайта iске қо­сылып, өндіріс ошағының қосалқы жабдықтары жаңартылып, бағалы металдардың шлактары мен мыс шликерiн қайта өңдейтiн газ-электрлі пештер орнатылған еді. Сондай-ақ, тепловоздар да күрделi жөндеуден өтті. Осылайша Шымқаланың мақта­нышына ай­нал­­ған алып зауыттың бойына қайтадан қан жүгір­ді. Қазіргі таңда зауыттың өндірістік қуаты күн санап жақсару үстінде. Кәсiпорын қайта іске қосылған жылы 26 мың тоннадан астам С1 және С2 жұмсақ маркалы қорғасын, 72 тонна висмут, 207 кило аммоний перренатындағы рений, 37,8 кило доре балқымасындағы алтын, 18,674 тонна доре балқымасындағы күмiс өндiрді.

Дереккөздер

1. История Чимкентского свинцового зовода
2. Қазақ қорғасыны(қолжетпейтін сілтеме)
3. Өндірістің еңбек қазаны қашан да қайнап жатады