Франс Халс

Франс Халс - нидерл. Frans Hals - (1581 немесе1585, Антверпен - 26.08.1666, Харлам) - голланд кескіндемеші, реалисттік портреттің үздік шеберлерінің бірі.

Франс Халс
Frans Hals
Халс Франс өз портреті
Туған күні	Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value).
Қайтыс болған күні	26 тамыз 1666 (1666-08-26)
Қайтыс болған жері	Харлам
Ұлты	голланд
Қызметі	суретші, кескіндемеші

Фламанд тоқымашысының баласы.
1600-03 ж. Карел ван Мендерде оқыды. Харламда жұмыс істеді.
1610 жылдан шебер. Чарлем атқыштарының топтама портреттерін жасады.
1720 жылдары интеллигенттер мен қарапайым халық өкілдері портреттерін ("Күліп тұрған офицер",1624ж.,Лондон, Уоллекс галерея; "Көңілді ішкіш",1627ж.,Амстердам, мемл.музей) жасауда еркін әрі шынайы қолтабамен көрінді. Типтік бейнелер ("Малле Баббе",1628, Берлиндегі музей, "И.Хорбек"1645, Брюссельдегі музей) , ер кісілер портреттердің (1650-52ж.,Эрмитаж. Санкт-Петербург) және басқа көптеген топтама портреттердің авторы.

Халс Франс творчествосы голланд портрет өнері мен жанрлық кескіндемесінің дамуына үлкен ықпал жасады.

Өмірбаяны

Хальс шамамен 1582-1583 жылдары фламанд ткачы Франсуа Франс Хальс ван Мехелен мен оның екінші әйелі Адриантье отбасында дүниеге келген. 1585 жылы Антверпен құлағаннан соң Хальстің отбасы Харлемге көшіп келеді, бұл жерде суретшінің барлық өмірі өтеді.

1600-1603 жылдары жас суретші Карел ван Мандерде оқиды, бірақ бұл оқытуышының ықпалы Хальстың одан кейінгі шыққан жұмыстарында байқалмайды. 1610 жылы Хальс Құдіретті Лука гвардиясының мүшесіне айналып, қалалық муниципалитетте қызмет ете бастайды.

Хальс өзінің алғашқы портретін 1611 жылы салған, бірақ танымалдылық Хальске кейін, тек «Құдіретті Георгий атқыш офицерлерінің банкеті» (1616) атты картинасын салғанда келді.

1617 жылы ол Лисбет Рейнерске үйленеді. 1620-жылдары Хальс портреттермен бірге жанрлық қойылымдар мен композициялар жазды. Көбінесе діни тақырыптарда» («Евангелист Лука», «Евангелист Матфей», шамамен 1623-1625 жж.)».

1620-1630-жылдары Хальс бірнеше портреттер қатарын салады, оларда жай халықтың арасынан шыққан адамдар суреттелді («Шут», 1620-1625, «Көңілді бөтелькеші», «Малле Баббе», «Цыған қызы», «Мулат», «Бала-балықшы»; барлығы шамамен 1630 жылы жазылған).

Толық бойымен салынған жалғыз портрет «Виллем Хейтхейссен портреті» (1625-1630 жж).

«Сол кезеңде Хальс топтық портреттерді дүниеге әкелді, композицияның шартты жүйлерін анықтады, портреттерге өмірлік жағдайларды енгізе бастады, олар адам мен суреттің арасына мықты байланыс орнатты. Харлемнен кеткісі келмеген Хальс тапсырыстардан бас тарта бастады, егер де ол үшін Амстердамға бару керек болса. Амстердамда салынған жалғыз топтық портретті басқа суретші аяқтады.

1620-1640 жылдары, Хальс өте танымал бола бастады. Көптеген екілік портреттер салды, жұптардың портреттерін салды: сол жақ портретте күйеуі болса, оң жақ портретте әйелі болды. Ерлі зайыптылар бір портретте салынған жалғыз сурет— «Исаак Масса және оның әйелінің отбасылық портреті» (1622) деп аталады.

1644 жылы Хальс Қасиетті Лука Гильдиясының президентіне айналады. 1649 жылы Декарттың портретін салады.

«Оның психологиялық сипаттары 1640-жылдары салынған портреттерден орын тапты. («Қасиетті Елизавета ауруханасының регенттері», 1641, жас жігіттің портреті, шамамен 1642-50, «Яспер Схаде ван Веструм», шамамен 1645); Хальстің кейінгі шығармалары бостандықты сипаттайды, түрлі түсті немесе ақ қара болса да, адам көзін жаулайтын. («Қара киім киген еркек», шамамен 1650-52, «В.Крусс», шамамен 1660); кейбір портреттерінде терең пессимизм байқалады («Кәрі адамдар баспаналарының регенттері», «Кәрі адамдар баспаналарының регенттері», екеуі де — 1664 жыл)».

«Халс қартайған шағында тапсырыстар азайып, ол кедейленіп кетті. Суретші 1666 жылы 26 тамызда Харлемде қайтыс болады».

Харлемдегі Хальтің мұражайында оның өте коп портреттері сақталған.

Қызықты фактілер

•Хальстің бес ұлы да суретші-портретшілер болған.

•Ван Гог бір күні Хальсте «қара түстің 27 түрі бар екенін байқаған»

•1970-1990 жылдардағы Гүлдендер нидерландылық банкнотында Хальстың суреті бар.

Дереккөздер

•Гальс // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

•Сененко М. С. Франс Хальс. М., 1965;

•Линник И. Франс Хальс. Л., 1967;

• «Көңілді ішкіш» (1626-1627), Мемлекеттік музей, Амстердам
• «Малле Баббе» (1633), Берлиндегі музей
• "Ер кісінің портреті" (1650-1653), Эрмитаж, Санкт-Петербург
• "Ер кісінің портреті" (1655-1660), Копенгагендегі музей

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998