Тілдік жүйе табиғи тілдің ішкі заңына лайық (үйлес), сөздік құрам мен грамматикалық құрылыстың тұрақты қарым-қатынасқа түскен элементтерінің бірлігі мен тұтастығы. Тіл белгілі бір жүйе ретінде өмір сүреді. Тілдік жүйе сөздердің әртүрлі өзгеріске түсу мен сөйлемде тіркесу заңдылықтары анықтайды. Тіл - сөздер мен сөз тіркестерінің белгілі бір заңдылыққа құрылған жиынтығы. Тілдік жүйе тұтас бүтін, ал оның құрамындағы әр бөлік () бүтіннің бөлшегі. Әр бөлік өз алдына оңашаланбайды, жүйенің өзге бөлігіне қарама-қарсылықта түзіледі. Сондықтан да Тілдік жүйенің әр бөлігі Тілдік жүйе мәні (қызметі) тұрғысынан қарастырылады. Тіл таңбалар жүйесінің ерекше түрі. Ол екі қалыпта жүйеленген. Бірі тілдік тұлғалар (единицы) қатынасының "тік қалыпта жүйеленген ережелері мен заңдары" (қ. Парадигматика). Tap мағынада алғанда, Бұл сөз қосымшалары жүйесі (: бала, бала-ның, бала-ға, бала-мен т. б.). Кең мағынада алғанда, Бұл тіл деңгейлерінде (морфология, синтаксистік, лексикалық, сөзжасам) "тік" қалыпта орныққан Тілдік жүйе жиынтығы. Екіншісі тілдік тұлғалар қатынасының "көлденең" байланыста қалыптасқан жүйесі (қ. Синтагматика). "Көлденең" қалыпты жүйені нақты байқауға болады (қанағат-тан-дыр-ар-лық). Бір сөйлемдегі сөздерді дауыс ырғағымен бөлу арқылы сөйлеуші хабарламаға қатынасын білдіріп отырады (Асан / Меркеге Алмамен барады, Асан Меркеге / Алмамен барады, Асан Меркеге Алмамен / барады). "Көлденең" қалыпты жүйе тілдің әртүрлі деңгейінде бой көрсетеді. Тілдік жүйе тілде жоқ болатын құбылысты да қабылдайды.
Дереккөздер
- Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tildik zhүje tabigi tildin ishki zanyna lajyk үjles sozdik kuram men grammatikalyk kurylystyn turakty karym katynaska tүsken elementterinin birligi men tutastygy Til belgili bir zhүje retinde omir sүredi Tildik zhүje sozderdin әrtүrli ozgeriske tүsu men sojlemde tirkesu zandylyktary anyktajdy Til sozder men soz tirkesterinin belgili bir zandylykka kurylgan zhiyntygy Tildik zhүje tutas bүtin al onyn kuramyndagy әr bolik bүtinnin bolshegi Әr bolik oz aldyna onashalanbajdy zhүjenin ozge boligine karama karsylykta tүziledi Sondyktan da Tildik zhүjenin әr boligi Tildik zhүje mәni kyzmeti turgysynan karastyrylady Til tanbalar zhүjesinin erekshe tүri Ol eki kalypta zhүjelengen Biri tildik tulgalar edinicy katynasynyn tik kalypta zhүjelengen erezheleri men zandary k Paradigmatika Tap magynada alganda Bul soz kosymshalary zhүjesi bala bala nyn bala ga bala men t b Ken magynada alganda Bul til dengejlerinde morfologiya sintaksistik leksikalyk sozzhasam tik kalypta ornykkan Tildik zhүje zhiyntygy Ekinshisi tildik tulgalar katynasynyn koldenen bajlanysta kalyptaskan zhүjesi k Sintagmatika Koldenen kalypty zhүjeni nakty bajkauga bolady kanagat tan dyr ar lyk Bir sojlemdegi sozderdi dauys yrgagymen bolu arkyly sojleushi habarlamaga katynasyn bildirip otyrady Asan Merkege Almamen barady Asan Merkege Almamen barady Asan Merkege Almamen barady Koldenen kalypty zhүje tildin әrtүrli dengejinde boj korsetedi Tildik zhүje tilde zhok bolatyn kubylysty da kabyldajdy DerekkozderҚazak tili Enciklopediya Almaty Қazakstan Respublikasy Bilim mәdeniet zhәne densaulyk saktau ministrligi Қazakstan damu instituty 1998 zhyl 509 bet ISBN 5 7667 2616 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz