Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Теоре́ма (гр. θεώρημα — «түр, сипат, тұжырым») — ақиқаттығы дәлелдеудің нәтижесінде анықталатын математикалық тұжырым. Математиканың кез келген саласы ақиқаттығы бұрынырақ дәлелденген Теоремаларға сүйене отырып, бірінен соң бірі дәлелденетін Теоремалардан тұрады. Мұнда алғашқы сөйлемдер дәлелденбейтін аксиомалардан тұрады және бұл аксиомалар сол математика саласының логикалық негізі болып есептеледі. Теорема шарты және қорытындысы деп аталатын бөліктерден тұрады. Мысалы:
1) егер санның цифрларының қосындысы 3-ке бөлінсе, онда санның өзі де 3-ке бөлінеді;
2) Егер үшбұрыштың бір бұрышы тік болса, онда қалған екі бұрышы сүйір болады.
Осы мысалдардың әрқайсысындағы «егер» сөзінен кейін тұрған Теореманың шарты, ал «онда» сөзінен кейін тұрған Теореманың қорытындысы болады. «Егер…, онда…» сөздері арқылы берілген әрбір Теоремаға кері Теорема алуға болады, ондай Теоремада берілген Теореманың шарты қорытындысы ретінде, ал қорытындысы шарты ретінде айтылады. Тура және кері Теоремалар өзара кері болады. Өзара кері Теоремалардың ақиқат болуы тұжырымның ақиқаттығы үшін олардың кез келген шартының орындалуы қажетті және жеткілікті екенін білдіреді. Егер Теореманың шарты мен қорытындысын оларды теріске шығаратын сөйлемдермен алмастырсақ, берілген Теоремаға қарама-қарсы Теорема шығады.
Математикада әдетте өте маңызды тұжырымдамаларды ғана теорема деп атайды. Әдетте керек дәлелдемелерді әйтеуір біреу тапқан. Онша маңызы жоқ лемма, сөйлем деп атайды. Теорема немесе теорема еместігі белгісіз болып табылатын тұжырымдамаларды гипотеза дейді.
Kері теорема
Kері теорема - берілген теореманың шарты қорытындысы болатын, ал қорытындысы шарты болатын теорема берілген теоремаға кері теорема деп аталады.
Қарама-қарсы теорема
ҚАРАМА-ҚАРСЫ ТЕОРЕМА — тұжырымдалған теореманың қорытындысы мен шартын теріске шығарушы теорема. Мысалы, "егер бір бүтін сан 2-ге бөлінетін болса, онда осы санның 2-дәрежесі (яғни квадраты) де 4-ке бөлінеді" делінген тұжырымға "егер бір сан 2-ге бөлінбейтін болса, онда осы санның 2-дәрежесі де 4-ке бөлінбейді" делінген теорема алдынғы теоремаға қарама-карсы теорема болады. қарама-қарсы теоремамен мәндес. Қарсы жору арқылы дәлелдеу әдісі тура теореманы қарама-қарсы теоремаға өзгертіп болып табылады. Егер де тура теорема ақиқат болса, онда арқылы дәлелдеуді пайдаланғанымызда тап боламыз, егер де әуелгі теорема ақиқат болмаса, онда айтылған қайшы пікір туындамайды.
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
- Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Математика / 0-71 Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007 жыл. - 192 б. ISBN 9965-08-339-8
- "Математикалық ойашар", "Қазақ энциклопедиясы" Алматы, 2009 ISBN 9965-893-25-X
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Teore ma gr 8ewrhma tүr sipat tuzhyrym akikattygy dәleldeudin nәtizhesinde anyktalatyn matematikalyk tuzhyrym Matematikanyn kez kelgen salasy akikattygy burynyrak dәleldengen Teoremalarga sүjene otyryp birinen son biri dәleldenetin Teoremalardan turady Munda algashky sojlemder dәleldenbejtin aksiomalardan turady zhәne bul aksiomalar sol matematika salasynyn logikalyk negizi bolyp esepteledi Teorema sharty zhәne korytyndysy dep atalatyn bolikterden turady Mysaly 1 eger sannyn cifrlarynyn kosyndysy 3 ke bolinse onda sannyn ozi de 3 ke bolinedi 2 Eger үshburyshtyn bir buryshy tik bolsa onda kalgan eki buryshy sүjir bolady Osy mysaldardyn әrkajsysyndagy eger sozinen kejin turgan Teoremanyn sharty al onda sozinen kejin turgan Teoremanyn korytyndysy bolady Eger onda sozderi arkyly berilgen әrbir Teoremaga keri Teorema aluga bolady ondaj Teoremada berilgen Teoremanyn sharty korytyndysy retinde al korytyndysy sharty retinde ajtylady Tura zhәne keri Teoremalar ozara keri bolady Өzara keri Teoremalardyn akikat boluy tuzhyrymnyn akikattygy үshin olardyn kez kelgen shartynyn oryndaluy kazhetti zhәne zhetkilikti ekenin bildiredi Eger Teoremanyn sharty men korytyndysyn olardy teriske shygaratyn sojlemdermen almastyrsak berilgen Teoremaga karama karsy Teorema shygady Matematikada әdette ote manyzdy tuzhyrymdamalardy gana teorema dep atajdy Әdette kerek dәleldemelerdi әjteuir bireu tapkan Onsha manyzy zhok lemma sojlem dep atajdy Teorema nemese teorema emestigi belgisiz bolyp tabylatyn tuzhyrymdamalardy gipoteza dejdi Keri teorema Keri teorema berilgen teoremanyn sharty korytyndysy bolatyn al korytyndysy sharty bolatyn teorema berilgen teoremaga keri teorema dep atalady Қarama karsy teorema ҚARAMA ҚARSY TEOREMA tuzhyrymdalgan teoremanyn korytyndysy men shartyn teriske shygarushy teorema Mysaly eger bir bүtin san 2 ge bolinetin bolsa onda osy sannyn 2 dәrezhesi yagni kvadraty de 4 ke bolinedi delingen tuzhyrymga eger bir san 2 ge bolinbejtin bolsa onda osy sannyn 2 dәrezhesi de 4 ke bolinbejdi delingen teorema aldyngy teoremaga karama karsy teorema bolady karama karsy teoremamen mәndes Қarsy zhoru arkyly dәleldeu әdisi tura teoremany karama karsy teoremaga ozgertip bolyp tabylady Eger de tura teorema akikat bolsa onda arkyly dәleldeudi pajdalanganymyzda tap bolamyz eger de әuelgi teorema akikat bolmasa onda ajtylgan kajshy pikir tuyndamajdy Derekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 Rahimbekova Z M Materialdar mehanikasy terminderinin agylshynsha oryssha kazaksha tүsindirme sozdigi ISBN 9965 769 67 2 Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Matematika 0 71 Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2007 zhyl 192 b ISBN 9965 08 339 8 Matematikalyk ojashar Қazak enciklopediyasy Almaty 2009 ISBN 9965 893 25 XBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet