Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Басқа мағыналар үшін Сегізаяқ (мағына) деген бетті қараңыз.Сегізаяқтылар (лат. Octōpoda көне грекше: ὀϰτώ «сегіз» және көне грекше: πούς «аяқ» дегеннен шыққан) — басаяқты моллюскалардың аса танымал өкілдері
| Сегізаяқтылар | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Кәдімгі сегізаяқ (Octopus vulgaris) | ||||||||||
| ||||||||||
|
Дене сипаттамасы
Сегізаяқтардың денесі жұмсақ, бастары жақсы жетілген, үш жүрегі және сегіз аяғы болады. Қармалауыштарының ұзындығы 5 см-ден 10 м-ге дейін болады. Сегізаяқтар қармалауыштарынан айырылған жағдайда регенерациялау қабілетіне ие. Әрбір қармалауыштарының сорғыштары немесе сіміру кеселері болады. Қармалауыштары денелеріне барып негізгі бөлік деп аталатын жерлерімен бірігеді. Тоқылдақтың тұмсығындай мүйізді ауызы осы астыңғы бөліктің ортасында орналасады. Сегізаяқтардың құлақтары болмайды. Олар ести алмайды. Олардың өте жақсы көретін екі үлкен көзі болады. Сонымен қатар, олардың иіс сезу, дәм сезу және сипап сезу мүшелері өте жақсы дамыған.
Өлшемі
1 сантиметрден (Argonauto argo еркегі) 4 метрге дейін (en:Haliphron atlanticus).
Массасы
Кейбір сегізаяқ түрлері үлкен мөлшерге ие болады - жалпы ұзындығы 300см және 50 кг-ға дейін жетеді (Несис, 1982; Филлипова және т.б., 1997) Басқа мағлұматтар бойынша ұзындығы 960 см және массасы 270кг болады (High, 1976; Hartwick, 1983).
Өмір сүру уақыты
Орташа уақыты 1 - 2 жыл, тек анда-санда ғана 4 жылдан асады.
Мекендері
Сегізаяқтар мұхит түптеріндегі немесе соған жақын жерлердегі жартастарды немесе үңгірлі жерлерді мекендейді. Әдетте, олар бір үңгірде бір немесе екі апта тұрып, одан кейін жаңасына ауысады. Сонымен қатар, кейбір сегізаяқтар ұлулардың жабындарын да мекендейді.
Көк қан
Сегізаяқтардың канының түсі көк болады. Олардың қандарының көк болу себебі – оттегі тартатын протеиндерде мыстың болуы.
Жүйке жүйелер і
Сегізаяқтардың жүйке жүйелері өте жақсы дамыған, осының себебінен олар ең ақылды омыртқасыздардың бірі болып табылады. Жүйке жүйелерінің үштен бір бөлігі миларында орналасса, қалған бөлігі аяқтары мен денесіне таралған. Сегізаяқтың әрбір қолында шамамен 170 миллион нервжасушасы болады, солар қолдарының қимылын басқарады. Басқаша айтқанда, әрбір қолының өз «миы» болады. Сонымен қатар, зерттеулер сегізаяқтардың ұзақ уақыттық және қысқа уақыттық есте сақтау қабілеттерінің де жақсы жетілгенін көрсетті. Оған қоса, сегізаяқтардың шырмауларды шешіп, қиын жерлерден жол тауып шыға алатындықтары белгілі болған.
Қоректері
Сегізаяқтар шаяндармен, ұлулармен, балықтармен, қос жақтаулы ұлулармен және басқа да су жануарларымен қоректенеді. Барлық сегізаяқтар улы. Олар құрбандарын мықты тұмсықтарымен тістеп, уын енгізу арқылы өлтіреді.
Қорғануы
Сегізаяқтардың өте қауіпті жаулары бар. Акулалар, жыланбалықтар және дельфиндер сегізаяқтарды аулағанды жақсы көреді. Олар – жасырынудың ұсталары. Түсі қоршаған ортамен бірдей болу үшін реңдерін және дене бітімдерін өзгерте алады. Осының арқасында олар жауларынан құтылады. Сонымен қатар, олардың денелерінде арнайы қапшықтары бар, содан қара сия бөлінеді. Сегізаяқтарды жаулары қуған жағдайда олар сол қапшықтардан сияны төгіп, жауларының алдын жауып қалып, қашып құтылады.
Дереккөздер
- Helsinki.fi, Mikko's Phylogeny Archive: Coleoidea – Recent cephalopods
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baska magynalar үshin Segizayak magyna degen betti karanyz Segizayaktylar lat Octōpoda kone grekshe ὀϰtw segiz zhәne kone grekshe poys ayak degennen shykkan basayakty mollyuskalardyn asa tanymal okilderiSegizayaktylarKәdimgi segizayak Octopus vulgaris Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty MollyuskalarTaby BasayaktylarҰly saby Saby OctopodaOctopoida Leach 1817Dene sipattamasySegizayaktardyn denesi zhumsak bastary zhaksy zhetilgen үsh zhүregi zhәne segiz ayagy bolady Қarmalauyshtarynyn uzyndygy 5 sm den 10 m ge dejin bolady Segizayaktar karmalauyshtarynan ajyrylgan zhagdajda regeneraciyalau kabiletine ie Әrbir karmalauyshtarynyn sorgyshtary nemese simiru keseleri bolady Қarmalauyshtary denelerine baryp negizgi bolik dep atalatyn zherlerimen birigedi Tokyldaktyn tumsygyndaj mүjizdi auyzy osy astyngy boliktin ortasynda ornalasady Segizayaktardyn kulaktary bolmajdy Olar esti almajdy Olardyn ote zhaksy koretin eki үlken kozi bolady Sonymen katar olardyn iis sezu dәm sezu zhәne sipap sezu mүsheleri ote zhaksy damygan Өlshemi1 santimetrden Argonauto argo erkegi 4 metrge dejin en Haliphron atlanticus MassasyKejbir segizayak tүrleri үlken molsherge ie bolady zhalpy uzyndygy 300sm zhәne 50 kg ga dejin zhetedi Nesis 1982 Fillipova zhәne t b 1997 Baska maglumattar bojynsha uzyndygy 960 sm zhәne massasy 270kg bolady High 1976 Hartwick 1983 Өmir sүru uakytyOrtasha uakyty 1 2 zhyl tek anda sanda gana 4 zhyldan asady MekenderiSegizayaktar muhit tүpterindegi nemese sogan zhakyn zherlerdegi zhartastardy nemese үngirli zherlerdi mekendejdi Әdette olar bir үngirde bir nemese eki apta turyp odan kejin zhanasyna auysady Sonymen katar kejbir segizayaktar ululardyn zhabyndaryn da mekendejdi Kok kanSegizayaktardyn kanynyn tүsi kok bolady Olardyn kandarynyn kok bolu sebebi ottegi tartatyn proteinderde mystyn boluy Zhүjke zhүjeler iSegizayaktardyn zhүjke zhүjeleri ote zhaksy damygan osynyn sebebinen olar en akyldy omyrtkasyzdardyn biri bolyp tabylady Zhүjke zhүjelerinin үshten bir boligi milarynda ornalassa kalgan boligi ayaktary men denesine taralgan Segizayaktyn әrbir kolynda shamamen 170 million nervzhasushasy bolady solar koldarynyn kimylyn baskarady Baskasha ajtkanda әrbir kolynyn oz miy bolady Sonymen katar zertteuler segizayaktardyn uzak uakyttyk zhәne kyska uakyttyk este saktau kabiletterinin de zhaksy zhetilgenin korsetti Ogan kosa segizayaktardyn shyrmaulardy sheship kiyn zherlerden zhol tauyp shyga alatyndyktary belgili bolgan ҚorekteriSegizayaktar shayandarmen ulularmen balyktarmen kos zhaktauly ulularmen zhәne baska da su zhanuarlarymen korektenedi Barlyk segizayaktar uly Olar kurbandaryn mykty tumsyktarymen tistep uyn engizu arkyly oltiredi ҚorganuySegizayaktardyn ote kauipti zhaulary bar Akulalar zhylanbalyktar zhәne delfinder segizayaktardy aulagandy zhaksy koredi Olar zhasyrynudyn ustalary Tүsi korshagan ortamen birdej bolu үshin renderin zhәne dene bitimderin ozgerte alady Osynyn arkasynda olar zhaularynan kutylady Sonymen katar olardyn denelerinde arnajy kapshyktary bar sodan kara siya bolinedi Segizayaktardy zhaulary kugan zhagdajda olar sol kapshyktardan siyany togip zhaularynyn aldyn zhauyp kalyp kashyp kutylady DerekkozderHelsinki fi Mikko s Phylogeny Archive Coleoidea Recent cephalopods