Плита — платформа аумағындағы жер қыртысының ірі, бұрыс тектоникалық құрылымы. “Плита” терминін 1885 ж. австрия геологы Э.Зюсс (1831 — 1914) ұсынған. Плита іргетастан, аралық қабат және тыстан, екі ярустан: өте қатпарланған, аздап метаморфталған, әр түрлі интрузивтер кептелген құрылым түзетін төменгі қабат (щит), жазық жатқан, саяз теңіздік немесе құрлықтық шөгінділерден түзілген жоғары қабаттан тұрады (чехол). Жер қабығы және болып бөлінеді. Литосфера Плиталары құрлықпен жапсарлас құрлықтық қайраңдарды біріктіреді; екеуі бүтін Плиталар құрап, бірге жылжиды. Жердің қатты, бірақ осал орналасқан литосфера қабығы бірнеше Плитаға жіктеліп, ары-бері жылжып отырады. Жер сілкіну ошақтары осы қимыл шиеленіскен жапсарда орын алады. Плиталар қимылды, тұрақты болып бөлінеді. Қимылды Плиталарда тектоника құбылыстары айқын бүркеніш жабуының қалыңд. 8 — 10 км болады. Тұрақты Плиталарда тектоникалық қозғалыстар баяу байқалады. Тұран Плитасының едәуір бөлігі, Батыс Сібір Плитасының оңтүстік бөлігінің көпшілігі Қазақстан жерінде жатыр.
Дереккөздер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Plita platforma aumagyndagy zher kyrtysynyn iri burys tektonikalyk kurylymy Plita terminin 1885 zh avstriya geology E Zyuss 1831 1914 usyngan Plita irgetastan aralyk kabat zhәne tystan eki yarustan ote katparlangan azdap metamorftalgan әr tүrli intruzivter keptelgen kurylym tүzetin tomengi kabat shit zhazyk zhatkan sayaz tenizdik nemese kurlyktyk shogindilerden tүzilgen zhogary kabattan turady chehol Zher kabygy zhәne bolyp bolinedi Litosfera Plitalary kurlykpen zhapsarlas kurlyktyk kajrandardy biriktiredi ekeui bүtin Plitalar kurap birge zhylzhidy Zherdin katty birak osal ornalaskan litosfera kabygy birneshe Plitaga zhiktelip ary beri zhylzhyp otyrady Zher silkinu oshaktary osy kimyl shielenisken zhapsarda oryn alady Plitalar kimyldy turakty bolyp bolinedi Қimyldy Plitalarda tektonika kubylystary ajkyn bүrkenish zhabuynyn kalynd 8 10 km bolady Turakty Plitalarda tektonikalyk kozgalystar bayau bajkalady Turan Plitasynyn edәuir boligi Batys Sibir Plitasynyn ontүstik boliginin kopshiligi Қazakstan zherinde zhatyr Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VII tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet