Пирротин (грек. pyrrotes — оттай қызыл), магнитті колчедан — сульфидтер класының минералы. Хим. формуласы: Fe1-xS. Хим. құрамы ауыспалы: х=0,0 — 0,11. Іоспалары Nі, Co, Cu, Pb, Mo, As. Одан басқа қатты ерітінділері — халькопиротиндер (FeS — CuFeS2) белгілі. Құрамындағы темірдің мөлшеріне байланысты гексагондық және моноклиндік сингонияларда кристалданып, тұтас масса, бұрыс пішінді сеппе, түйірлі, жалпақ кристалдар түзіп, кейде радиалды бағаналы және талшықты агрегаттар күйінде кездеседі.
Табиғатта гексагонды (FeS) және моноклинді (Fe7S8), т.б. минералдары кездеседі. Пирротин эндогендік геологиялық процестерде жаралады. Түсі қола түстес сары, металл сияқты жылтыр күңгірт, ; қаттылығы 3,5 — 4,5, тығыздығы 4,5 — 4,7 г/см3, электр тогын жақсы өткізеді. Күкірті мол моноклиндік Пирротиннің ферромагн., ал күкірті аз гексагонды Пирротиннің 348oС-та жойылатын парамагн. қасиеттері бар.
Қазақстанда Шығыс және Батыс Ұлытау (, ), Шар мен Горностаев (Мақсұт) ультрамафиттерінде, мыс-полиметалды кен орындарында (Ақбастау, Іұсмұрын, Ертіс) кездеседі. Пирротин күкірт қышқылы және күкірт өндірілетін шикізат ретінде қолданылады.
Дереккөздер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, VII том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Pirrotin grek pyrrotes ottaj kyzyl magnitti kolchedan sulfidter klasynyn mineraly Him formulasy Fe1 xS Him kuramy auyspaly h 0 0 0 11 Iospalary Ni Co Cu Pb Mo As Odan baska katty eritindileri halkopirotinder FeS CuFeS2 belgili Қuramyndagy temirdin molsherine bajlanysty geksagondyk zhәne monoklindik singoniyalarda kristaldanyp tutas massa burys pishindi seppe tүjirli zhalpak kristaldar tүzip kejde radialdy baganaly zhәne talshykty agregattar kүjinde kezdesedi Tabigatta geksagondy FeS zhәne monoklindi Fe7S8 t b mineraldary kezdesedi Pirrotin endogendik geologiyalyk procesterde zharalady Tүsi kola tүstes sary metall siyakty zhyltyr kүngirt kattylygy 3 5 4 5 tygyzdygy 4 5 4 7 g sm3 elektr togyn zhaksy otkizedi Kүkirti mol monoklindik Pirrotinnin ferromagn al kүkirti az geksagondy Pirrotinnin 348oS ta zhojylatyn paramagn kasietteri bar Қazakstanda Shygys zhәne Batys Ұlytau Shar men Gornostaev Maksut ultramafitterinde mys polimetaldy ken oryndarynda Akbastau Iusmuryn Ertis kezdesedi Pirrotin kүkirt kyshkyly zhәne kүkirt ondiriletin shikizat retinde koldanylady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 VII tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet