Мешін

Шимпанзелер (ағылш. Chimpanzee) — адам тәрізді маймылдардың понгидтер тұқымдасына жататын маймыл. «Кәдімгі» және «ергежейлі шимпанзе» деген екі түрі бар.

Шимпанзе
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Сүтқоректілер Тұқымдасы: Маймыл тұқымдастар Тегі:

Шимпанзе ДНК-сының 98,4%-ы адамдікіне ұқсас. Шимпанзе адамға горилладан да жақын. Басындағы миының көлемі адам миының жартысындай болады.

Шимпанзе Батыс және Орталық Африканы мекендейді.

Ересек аталық шимпанзенің салмағы – 35 – 70 келі, бойы 0,9 – 1,2 метр болады, аналық шимпанзенің салмағы – 26 – 50 келі, бойы 0,66 – 1 метр болады.

Өз бетімен тіршілік етіп жүрген шимпанзе 40 жылдан артық өмір сүрмейді, ал адам қолына үйретілген бір шимпанзенің 60 жыл өмір сүргені туралы дерек бар.

Шимпанзенің дене тұрқы – тапалтақ, қолдары ұзын, аяқтары қысқа болады. Денесінің басым бөлігін ұзын, қара жүн жапқан. Бірақ беті, құлағы, алақандары жүнсіз болады.

Қолдары зат ұстауға епті келеді. Шимпанзенің кей жағдайда құрал-сайман қолдануы адамдарды қатты таңғалдырады.

Шимпанзелер бір-бірімен ымдасып «сөйлеседі».

Шимпанзе, негізінен, тропиктік ормандар мен ылғалды саванналарда тіршілік етеді. Жерде де, ағаш басында да жүргенімен, қоректенуі мен ұйықтайтын уақыттың басым бөлігі ағаш үстінде өтеді.

Жалпы алғанда, шимпанзелер жеміс және өсімдіктермен қоректенеді. Сондай-ақ түрлі жәндіктерді, жұмыртқа, ет, өлекселерді де жей береді. Тамақ талмағай, азық атаулының жүздеген түрін жейді.

Сипаттамасы

Шимпанзе миының көлемі 282-500 см3 аралығында болады, әдеттегі мәні 330-400 см3, бұл адам миының көлемінің шамамен 25-30% құрайды.

Шимпанзенің қолдары аяқтарынан ұзын. Кәдімгі шимпанзенің созылған қолдары дененің биіктігінен бір жарым есе жоғары [14]. Бонобалар қарапайым шимпанзеге қарағанда сәл қысқа және арық, бірақ аяқтары ұзағырақ. Ағаштарда екі түрі де ұзын, күшті қолдарымен қозғалады. Жүру кезінде ол басқа төрт аяқты сияқты алақанға емес, саусақтардың жоғарғы бетіне сүйенеді. Қолдар мен аяқтардың беті мен ішін қоспағанда, жануардың бүкіл денесі ұзын өрескел қара шашпен жабылған.

Шимпанзе түсте ағаш басына өрмелеп шығып демалады, түнде де сонда түнеп шығады. Жапырақ пен бұтақтан «төсек құрастырып», лезде өзіне ұя жасап алады.

Дереккөздер

1. Ж 27 ЖАНУАРЛАР. - Алматы: «Аруна» баспасы. - 208 бет. - Сер.: «1100 қызықты дерек».