Метастаз (көне грекше: μετάστασις – орын ауыстыру, ауысу) – ауыру тудыратын , т.б. бастапқы (бірінші реттік) зақымданған ошақтан қан не лимфа ағынымен бірге орын ауыстырып таралуы нәтижесінде пайда болатын екінші реттік патологиялық ошақ; қатерлі ісік көзінің (түйінінің) екінші бір жерден өніп-өсуі; қатерсіз ісіктердің, яғни дерттің асқынып, одан әрі қарай дамуы. Қатерлі ісіктің бәрі бірдей Метастаз бермейді. Метастаздың тарамдалып жайылу жылдамдығы да әр түрлі болады. Ісік аймағына тек ісік түскен орган ғана емес, сонымен бірге органнан тыс жатқан лимфа бездері мен да жатады. Дерт ісік аймағында ғана емес, біртіндеп бүкіл организмге жайылуы мүмкін. Мысалы, түскен ісік қолтық бойымен қолтық аймағынан алшақ жатқан тері қабаттарына тарап, қосымша бірнеше ісік көздерінің пайда болуына әсер етеді. Мұны терідегі Метастаздар немесе деп атайды. Ісік клеткасының Метастаз беруінің өзіне тән ерекшелігі – организм Метастаздың тез қарқынмен өсуін бақылай алмауының нәтижесінде Метастаздың бастапқы (бірінші) ісік ошағымен қосылып кетуі (Қатерлі ісік).
Метастаз түрлері
Таралу жолдарына қарай , , , аралас Метастаз (сирек) түрлеріне ажыратылады.
- Лимфогендік Метастаз – қатерлі ісік клеткаларының ісіктің өсуіне қарай лимфа тамырларына еніп, лимфа ағынымен лимфа түйіндеріне таралуы;
- Гематогендік Метастаз – ісіктің тікелей капилляр қан тамырларында өсуі;
- Имплантациялық Метастаз – кейбір ісіктерді операциямен алып тастау кезінде, ісік клеткаларының басқа органдарға ауысуы.
Организмдегі лимфогендік Метастаздың анатомиялық заңдылықтары мен оның таралу жолдарын анықтау үшін, көптеген зерттеулер жүргізілгенмен, оның пайда болуының биол. заңдылығы осы күнге дейін нақты табылған жоқ. Дегенмен гематогендік (қан арқылы тарайтын) Метастаздың (өкпе, бауыр, сүйек, кейбір ішкі органдарда) пайда болу жолдарының механизмін зерттеудің нәтижесінде оның мынадай негізгі сатылары бар екені анықталды:
- алғашқы ісік түйіннен ісік клеткаларының ажырап, қан тамырларының қабырғасын бойлай отырып, қанға өтуі;
- ісік клеткаларының қандағы циркуляциясы;
- ісік клеткаларының қан тамыр қабырғаларына жабысып, қан тамыр ішінде жаңа ісік клеткаларының өсуі;
- қан тамырлар ішіндегі ісік массасының қан тамырларды жарып шығып, ішкі органдарға жайылуы.
Организмде Метастаздың болуы ісіктің жергілікті өсу фазасынан генерализация (ісіктің өсіп жайылуы) фазасына өтуіне бірден-бір дәлел бола алады. М-дың бір ғана түйіннен дамитын жекеше (солитарлы) Метастаз түрі және тарамдалып жайылып кеткен көпше түрі болады. Біріншісін хирургиялық операциямен алып тастайды. Ал екінші түріне кешенді ем (сәулемен емдеу және химиялық терапия) қолданылады. Метастаздың емнен кейін алғашқы 3 жылы қауіпті деп есептелінеді, себебі осы уақыт аралығында Метастаз қайта өршуі мүмкін.
Дереккөздер
- Қазақ Энциклопедиясы
- Патологиялық анотомия терминдерінің орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. ISBN 9965-437-40-8
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Metastaz kone grekshe metastasis oryn auystyru auysu auyru tudyratyn t b bastapky birinshi rettik zakymdangan oshaktan kan ne limfa agynymen birge oryn auystyryp taraluy nәtizhesinde pajda bolatyn ekinshi rettik patologiyalyk oshak katerli isik kozinin tүjininin ekinshi bir zherden onip osui katersiz isikterdin yagni derttin askynyp odan әri karaj damuy Қaterli isiktin bәri birdej Metastaz bermejdi Metastazdyn taramdalyp zhajylu zhyldamdygy da әr tүrli bolady Isik ajmagyna tek isik tүsken organ gana emes sonymen birge organnan tys zhatkan limfa bezderi men da zhatady Dert isik ajmagynda gana emes birtindep bүkil organizmge zhajyluy mүmkin Mysaly tүsken isik koltyk bojymen koltyk ajmagynan alshak zhatkan teri kabattaryna tarap kosymsha birneshe isik kozderinin pajda boluyna әser etedi Muny teridegi Metastazdar nemese dep atajdy Isik kletkasynyn Metastaz beruinin ozine tәn ereksheligi organizm Metastazdyn tez karkynmen osuin bakylaj almauynyn nәtizhesinde Metastazdyn bastapky birinshi isik oshagymen kosylyp ketui Қaterli isik MetastazMetastaz tүrleriTaralu zholdaryna karaj aralas Metastaz sirek tүrlerine azhyratylady Limfogendik Metastaz katerli isik kletkalarynyn isiktin osuine karaj limfa tamyrlaryna enip limfa agynymen limfa tүjinderine taraluy Gematogendik Metastaz isiktin tikelej kapillyar kan tamyrlarynda osui Implantaciyalyk Metastaz kejbir isikterdi operaciyamen alyp tastau kezinde isik kletkalarynyn baska organdarga auysuy Organizmdegi limfogendik Metastazdyn anatomiyalyk zandylyktary men onyn taralu zholdaryn anyktau үshin koptegen zertteuler zhүrgizilgenmen onyn pajda boluynyn biol zandylygy osy kүnge dejin nakty tabylgan zhok Degenmen gematogendik kan arkyly tarajtyn Metastazdyn okpe bauyr sүjek kejbir ishki organdarda pajda bolu zholdarynyn mehanizmin zertteudin nәtizhesinde onyn mynadaj negizgi satylary bar ekeni anyktaldy algashky isik tүjinnen isik kletkalarynyn azhyrap kan tamyrlarynyn kabyrgasyn bojlaj otyryp kanga otui isik kletkalarynyn kandagy cirkulyaciyasy isik kletkalarynyn kan tamyr kabyrgalaryna zhabysyp kan tamyr ishinde zhana isik kletkalarynyn osui kan tamyrlar ishindegi isik massasynyn kan tamyrlardy zharyp shygyp ishki organdarga zhajyluy Organizmde Metastazdyn boluy isiktin zhergilikti osu fazasynan generalizaciya isiktin osip zhajyluy fazasyna otuine birden bir dәlel bola alady M dyn bir gana tүjinnen damityn zhekeshe solitarly Metastaz tүri zhәne taramdalyp zhajylyp ketken kopshe tүri bolady Birinshisin hirurgiyalyk operaciyamen alyp tastajdy Al ekinshi tүrine keshendi em sәulemen emdeu zhәne himiyalyk terapiya koldanylady Metastazdyn emnen kejin algashky 3 zhyly kauipti dep eseptelinedi sebebi osy uakyt aralygynda Metastaz kajta orshui mүmkin DerekkozderҚazak Enciklopediyasy Patologiyalyk anotomiya terminderinin oryssha latynsha kazaksha tүsinikteme sozdigi Aktobe ISBN 9965 437 40 8Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet