Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кинотану– кино өнерін, оның ерекшеліктерін, түрлерін және жанрларын зерттейтін ғылым саласы. Кинотануға киноның тарихы мен теориясы, кино сыны, кинодраматургия мәселелері, , актерлік шығармашылығының және кино өнерінің қосалқы тарауы – және жатады. Кинотану өнертану, тарих, әлеуметтану, психология, мәдениеттану және философия ғылымдарымен, әсіресе, эстетикамен тығыз байланыста дамиды.
Кинотану – өнертану ғылымының дербес саласы. Кинотанудың негізгі бөлімдері – кино теориясы мен кино тарихы, Кинотанудың ерекше тарауы ретінде кино сыны қаралады. Кино теориясы киноның негізгі принциптерін, табиғатын және оның негізгі түрлерінің (көркем, деректі, ғылыми-көпшілік және мультипликациялық фильмдер) ерекшеліктерін зерттейді. Кино теориясы әлем кинематографиясының тәжірибесімен бірге, одан әрі жетіле түсуімен, телевизия мен тұтастай алғанда экрандық аудиовизия өнерінің қарқынды өріс алуымен бірге дамыды.
Кино тарихы
Кино тарихы кино өнері дамуының әлеуметтік-экономикалық заңдылықтарын, кино өнерінің пайда болуы мен дамуын және оның түрлерін, жанрларын, стилін, шығармашылық тәсілдерін, бағыттарын, мектептерін, фильмнің экрандық-көркемдік құрамдас бөліктерін, кино шеберлерінің шығармаларын, сонымен қатар кино техникасы, фильм өндірісі, кинопрокат дамуын да зерттейді. Кинотану – қазақстандық өнертанудың ең жас саласы. Қазақ киносының даму мәселелерін қозғайтын алғашқы мақалалар 20 ғ-дың 30-жылдары жарық көрді. Қазақ киножурналистикасының басында Ә.Т.Жангелдин, І.Жансүгіров, Б.Ж.Майлин, М.О.Әуезов, Ғ.М.Мүсірепов, Т.Қ.Жүргенов, І.Омаров және т.б. тұрды. Бұлар республика кино өнерінің қалыптасып дамуына тікелей ат салысты. Бүкілодақтық мемлекеттік кинематография институты сценарий бөлімінің алғашқы түлектерінің бірі кинодраматург Қ.Сиранов қазақ киносының тұңғыш тарихшысы болды.
1958 жылы Алматыда оның «Қазақ кино өнері» атты кітабы жарық көрді. Кітапта «Түрксіб» деректі кино туындысынан «Оның уақыты келеді» (Ш.Ш.Уәлиханов туралы) көркем фильміне дейін 17 фильмге талдау жасалған, деректі кино мен фильмдерді дубляждау мәселелері, Алматы көркем және деректі фильмдер киностудиясының жұмысы жан-жақты талданған. Бұл кітаптағы деректер Сирановтың «Советтік Қазақстанның кино өнері» (1966) монографиялық зерттеуінде де тиянақты пайымдалды. Кейін осы ғалымның «Шәкен Айманов – кино актері және режиссері» (1970), «Кино туралы әңгімелер» (1973), «Кино. Жылдар. Ойлар» (1983) атты кітаптары жарық көрді. 20 ғ-дың 80-жылдары қазақ Кинотану ғылымы жаңа сатыға көтерілді.
Қазақ киносының өрлеуі
Қазақ киносы түрлері, жанрлары және тақырыптық бағыттары бойынша зерттеле бастады. Әдебиет және өнер институты Кинотану саласындағы бір топ мамандарды «Қазақ киносы тарихының очерктерін» (1980) жазуға жұмылдырды. Кітап қазақ киносының тарихын, оның жеке жанрларын даму тұрғысынан зерттеп, республикадағы Кинотану ғылымының белгілі бір дәрежеде дамып келе жатқандығын айқындай түсті. Белгілі журналист, жазушы Қ.Смайылов «Қазақ кинодраматургиясының қалыптасуы» деген тақырыпта кандаттық диссертация қорғады; «Фильм осылай туады» (1981), «Қазақ киносының тарихы» (1999) кітаптарын жарыққа шығарды. Б.Р. «Қазақ анимациясында фольклорлық дәстүрдің дамуы» деген тақырыпта кандидаттық диссертация қорғады, оның ұлттық мультипликациялық кино тарихы мен оның даму жолдарын сөз ететін «Егер ертегілерге жан бітсе» (1984) кітабы жарық көрді. Қазақ кино өнерін насихаттауға арналған А.Қайырбаевтың «Экрандағы кездесулер» (1979) мен «Естелік беттері» (1981). М.И.Берковичтің «Жасалып біткен кинолентаның кадрлары» (1984), т.б. кітаптар да жарияланды. 20 ғ-дың 90-жылдары қазақ Кинотану ғылымы қазақ кино өнері дамуын тереңдей зерттеп, ізденіс ауқымын кеңейте бастады. Кинотану Әлімбаева мен Кинотану Айнағұлова «Қазақстан кино өнерінің даму ағымдары» (1990), Г.Әбікеева «Орта Азия киносы» (1990–2001) кітабын жарыққа шығарды. 1993 жылы Қазақ ұлттық өнер академиясында кинотанушылар даярлайтын бөлім ашылды. 1997 жылы қазақ кино танушыларының алғашқы тобы бітіріп шықты. Жас кинотанушы Н.Рахманқызының (Мұқышева) «Кинорежиссер О.Әбішев» (1998), Г.Наурызбекованың «Әуезов және кино» (2000) атты кітаптары шықты.
Киноның тарихы және теориясымен қатар фильмография мен кино библиография салалары да дами бастады. Т.Смайылова 1925–90 жылдардағы көркем, деректі және анимациялық фильмдерді қамтитын «Қазақстан киносы» киноанықтамалығын шығарды. Қазақ киносының шеберлері туралы библиографиялық анықтамалық әзірленді. Қазір республика кино өнерін зерттеу ісімен Әдебиет және өнер институтында жүргізіледі. Қазақстан кинематографияшылар одағы жанында Кинотану және кино сыны секциялары жұмыс істейді. Қазіргі қазақ Кинотану ғылымының алдында тұрған басты міндет – ұлттық кино өнерінің даму тенденцияларын және өзіндік ерекшеліктерін ашып көрсету болып табылады.
Дереккөздер
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kinotanu kino onerin onyn erekshelikterin tүrlerin zhәne zhanrlaryn zerttejtin gylym salasy Kinotanuga kinonyn tarihy men teoriyasy kino syny kinodramaturgiya mәseleleri akterlik shygarmashylygynyn zhәne kino onerinin kosalky tarauy zhәne zhatady Kinotanu onertanu tarih әleumettanu psihologiya mәdeniettanu zhәne filosofiya gylymdarymen әsirese estetikamen tygyz bajlanysta damidy Қazakfilm Kinotanu onertanu gylymynyn derbes salasy Kinotanudyn negizgi bolimderi kino teoriyasy men kino tarihy Kinotanudyn erekshe tarauy retinde kino syny karalady Kino teoriyasy kinonyn negizgi principterin tabigatyn zhәne onyn negizgi tүrlerinin korkem derekti gylymi kopshilik zhәne multiplikaciyalyk filmder erekshelikterin zerttejdi Kino teoriyasy әlem kinematografiyasynyn tәzhiribesimen birge odan әri zhetile tүsuimen televiziya men tutastaj alganda ekrandyk audioviziya onerinin karkyndy oris aluymen birge damydy Kino tarihyT Bekmanbetov Kino tarihy kino oneri damuynyn әleumettik ekonomikalyk zandylyktaryn kino onerinin pajda boluy men damuyn zhәne onyn tүrlerin zhanrlaryn stilin shygarmashylyk tәsilderin bagyttaryn mektepterin filmnin ekrandyk korkemdik kuramdas bolikterin kino sheberlerinin shygarmalaryn sonymen katar kino tehnikasy film ondirisi kinoprokat damuyn da zerttejdi Kinotanu kazakstandyk onertanudyn en zhas salasy Қazak kinosynyn damu mәselelerin kozgajtyn algashky makalalar 20 g dyn 30 zhyldary zharyk kordi Қazak kinozhurnalistikasynyn basynda Ә T Zhangeldin I Zhansүgirov B Zh Majlin M O Әuezov Ғ M Mүsirepov T Қ Zhүrgenov I Omarov zhәne t b turdy Bular respublika kino onerinin kalyptasyp damuyna tikelej at salysty Bүkilodaktyk memlekettik kinematografiya instituty scenarij boliminin algashky tүlekterinin biri kinodramaturg Қ Siranov kazak kinosynyn tungysh tarihshysy boldy 1958 zhyly Almatyda onyn Қazak kino oneri atty kitaby zharyk kordi Kitapta Tүrksib derekti kino tuyndysynan Onyn uakyty keledi Sh Sh Uәlihanov turaly korkem filmine dejin 17 filmge taldau zhasalgan derekti kino men filmderdi dublyazhdau mәseleleri Almaty korkem zhәne derekti filmder kinostudiyasynyn zhumysy zhan zhakty taldangan Bul kitaptagy derekter Siranovtyn Sovettik Қazakstannyn kino oneri 1966 monografiyalyk zertteuinde de tiyanakty pajymdaldy Kejin osy galymnyn Shәken Ajmanov kino akteri zhәne rezhisseri 1970 Kino turaly әngimeler 1973 Kino Zhyldar Ojlar 1983 atty kitaptary zharyk kordi 20 g dyn 80 zhyldary kazak Kinotanu gylymy zhana satyga koterildi Қazak kinosynyn orleuikino Қazak kinosy tүrleri zhanrlary zhәne takyryptyk bagyttary bojynsha zerttele bastady Әdebiet zhәne oner instituty Kinotanu salasyndagy bir top mamandardy Қazak kinosy tarihynyn ocherkterin 1980 zhazuga zhumyldyrdy Kitap kazak kinosynyn tarihyn onyn zheke zhanrlaryn damu turgysynan zerttep respublikadagy Kinotanu gylymynyn belgili bir dәrezhede damyp kele zhatkandygyn ajkyndaj tүsti Belgili zhurnalist zhazushy Қ Smajylov Қazak kinodramaturgiyasynyn kalyptasuy degen takyrypta kandattyk dissertaciya korgady Film osylaj tuady 1981 Қazak kinosynyn tarihy 1999 kitaptaryn zharykka shygardy B R Қazak animaciyasynda folklorlyk dәstүrdin damuy degen takyrypta kandidattyk dissertaciya korgady onyn ulttyk multiplikaciyalyk kino tarihy men onyn damu zholdaryn soz etetin Eger ertegilerge zhan bitse 1984 kitaby zharyk kordi Қazak kino onerin nasihattauga arnalgan A Қajyrbaevtyn Ekrandagy kezdesuler 1979 men Estelik betteri 1981 M I Berkovichtin Zhasalyp bitken kinolentanyn kadrlary 1984 t b kitaptar da zhariyalandy 20 g dyn 90 zhyldary kazak Kinotanu gylymy kazak kino oneri damuyn terendej zerttep izdenis aukymyn kenejte bastady Kinotanu Әlimbaeva men Kinotanu Ajnagulova Қazakstan kino onerinin damu agymdary 1990 G Әbikeeva Orta Aziya kinosy 1990 2001 kitabyn zharykka shygardy 1993 zhyly Қazak ulttyk oner akademiyasynda kinotanushylar dayarlajtyn bolim ashyldy 1997 zhyly kazak kino tanushylarynyn algashky toby bitirip shykty Zhas kinotanushy N Rahmankyzynyn Mukysheva Kinorezhisser O Әbishev 1998 G Nauryzbekovanyn Әuezov zhәne kino 2000 atty kitaptary shykty Kinonyn tarihy zhәne teoriyasymen katar filmografiya men kino bibliografiya salalary da dami bastady T Smajylova 1925 90 zhyldardagy korkem derekti zhәne animaciyalyk filmderdi kamtityn Қazakstan kinosy kinoanyktamalygyn shygardy Қazak kinosynyn sheberleri turaly bibliografiyalyk anyktamalyk әzirlendi Қazir respublika kino onerin zertteu isimen Әdebiet zhәne oner institutynda zhүrgiziledi Қazakstan kinematografiyashylar odagy zhanynda Kinotanu zhәne kino syny sekciyalary zhumys istejdi Қazirgi kazak Kinotanu gylymynyn aldynda turgan basty mindet ulttyk kino onerinin damu tendenciyalaryn zhәne ozindik erekshelikterin ashyp korsetu bolyp tabylady DerekkozderҚazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8