Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Капиллярлық су — жыныстар мен топырақтар бөлшектерінің арасындағы қыл (капиллярлік) қуыстарды толтырып тұратын су. Кеуекті жыныстарда су оны белгілі бір деңгейге дейін толтырып қана қоймайды, түтікшелер (капиллярлар) арқылы біраз биіктікке шейін де көтеріледі. Топырақтар мен таужыныстардың ұсақ кеуектерінде, жарықшақтарында және басқа да қуыстарында капиллиярлық күштердің ұстап тұра алатын суы (ылғалы). Ол аэрация белдемінің төменгі жағында грунт сулары бетінен жоғары орналасқан капиллярлық жиек (көмкерме) түзеді. Мұндай жиектің биіктігі капиллярлық каналдардың көлденең қимасына кері пропорционал және басқа да жағдайларға байланысты болады. Қуыстар мен жарықшақтар неғұрлым тар болса, су солғұрлым биікке көтеріледі. Мысалы, қуыстары тым тар жеңіл саздарда капиллярлық су 7—12 м биіктікке дейін көтерілсе, ірі құмдардың ішінде ол тек 2,0—3,5 см-ге ғана көтеріле алады. Қылтүтіктік су қылтүтік каналдар бойымен кез келген бағытта қозғала алады. Соның ішінде төменнен жоғары қарай, яғни ауырлық күші әрекетіне қарсы бағытта да. Ол әдетте өзі қозғалатын куыстың немесе жарықшақтың диаметрі жіңішкерген сайын, алысқа жылыстайды. Грунт сулары деңгейінің маусымдық өзгеруіне қарай капилляр су да жоғарылап, төмендейді.
Дереккөздер
- Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.
- Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
- Байбатша Ә.Б.Жалпы геология (Жер динамикасы): Оқулық.Алматы: ҚазҰТУ. -364 б. Сурет- 132. Кесте-30. Әдебиеттер тізімі 15 атay. ISBN 987-601-228-001-2
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kapillyarlyk su zhynystar men topyraktar bolshekterinin arasyndagy kyl kapillyarlik kuystardy toltyryp turatyn su Keuekti zhynystarda su ony belgili bir dengejge dejin toltyryp kana kojmajdy tүtiksheler kapillyarlar arkyly biraz biiktikke shejin de koteriledi Topyraktar men tauzhynystardyn usak keuekterinde zharykshaktarynda zhәne baska da kuystarynda kapilliyarlyk kүshterdin ustap tura alatyn suy ylgaly Ol aeraciya beldeminin tomengi zhagynda grunt sulary betinen zhogary ornalaskan kapillyarlyk zhiek komkerme tүzedi Mundaj zhiektin biiktigi kapillyarlyk kanaldardyn koldenen kimasyna keri proporcional zhәne baska da zhagdajlarga bajlanysty bolady Қuystar men zharykshaktar negurlym tar bolsa su solgurlym biikke koteriledi Mysaly kuystary tym tar zhenil sazdarda kapillyarlyk su 7 12 m biiktikke dejin koterilse iri kumdardyn ishinde ol tek 2 0 3 5 sm ge gana koterile alady Қyltүtiktik su kyltүtik kanaldar bojymen kez kelgen bagytta kozgala alady Sonyn ishinde tomennen zhogary karaj yagni auyrlyk kүshi әreketine karsy bagytta da Ol әdette ozi kozgalatyn kuystyn nemese zharykshaktyn diametri zhinishkergen sajyn alyska zhylystajdy Grunt sulary dengejinin mausymdyk ozgeruine karaj kapillyar su da zhogarylap tomendejdi DerekkozderRussko kazahskij tolkovyj geograficheskij slovar Pod obshej redakciej akademika AN KazSSR prof S K Kenesbaeva i kandidata filol nauk A A Abdrahmanova Alma Ata Izd vo Nauka 1966 str 204 Akademiya nauk Kazahskoj SSR Institut yazykoznaniya Sektor fizicheskoj geografii Sostaviteli Zh Aubakirov S Abdrahmanov K Bazarbaev Munaj zhәne gaz geologiyasy tanymdyk zhәne kәsiptik tehnologiyalyk terminderinin tүsindirme sozdigi Anyktamalyk basylym Almaty 2003 ISBN 9965 472 27 0 Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geologiya Almaty Mektep baspasy 2003 ӀSVN 5 7667 8188 1 ӀSVN 9965 16 512 2 Bajbatsha Ә B Zhalpy geologiya Zher dinamikasy Okulyk Almaty ҚazҰTU 364 b Suret 132 Keste 30 Әdebietter tizimi 15 atay ISBN 987 601 228 001 2 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul geologiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz