Жәмішбай Бегенұлы

Жәмішбай Бегенұлы (1830, Павлодар облысы Баянауыл ауданы Жанболды ауылы — Торайғыр қыстауы, Мұсайын ауылы) — әнші, сері, ақын, композитор.

Ж. жас кезінде ауыл молдасынан оқып, хадимше хат таныған. Әкесі Едіге би ауылындағы медресеге беріп, оны да жақсы оқып бітіреді. Ж. жас кезінен ән салып, домбыра тартып, өлең шығарып көзге түседі. Ол —Сегіз серінің тәрбиесін көрген, батасын алған шәкірттерінің бірі. Ж. 1856 ж. Торайғыр өңіріне көшіп келіп, сонда тұрақтайды. 1855 ж. Керей жайлауында Сегіз серіге арнап ас берілгенде Ж. “Сегіз сері баҺадүр” дастанын шығарып, ас беруші Қожамжар мырза Дауылұлынан мол сыйлық алған. Сегіз серіге арнап жоқтау да шығарған. Сегіз сері асы өткен соң, батыр ақынның қанды көйлек жолдасы Нияз серіден, БаҺрамұлының туыстарынан рұхсат сұрап, олардың ризашылығын алып, баянауылдық әнші ақындар Жапар, Жаяу Мұсамен бірге туған жерге оралған. 1856 ж. құрғақшылықта қайта Торайғыр өлкесіне (қазіргі Новосибирск қ. орналасқан жер) көшіп барып, Ресей отаршылары 1893 ж. күштеп көшіргенше сонда отырған. Ж-дың көптеген әндері халық әндері санатында жүр. Ол “Ер Құлжабай”, “Шотана сардар”, “Боранбай батыр”, “Дәстем сал”, “Асқап баҺадүр”, “Жасыбай батыр”, “Сегіз баҺадүр” атты тарихи дастандар шығарған. Ж. айтыс ақыны ретінде өзінен жасы үлкен Әбутәліп, Әлеке, Асылбай, Арыстанбай, Орынбай (Қарауыл), Шөже, Қожабек, өзімен қатар Балтекей, Тезекбай, Кемпірбай, Сұртай, Жылтыр, Қарқабай, Есенбай, Нұркей, Майлықожа, Майкөт, Сарыбас, Әзілкеш, Құлмамбет сияқты ақындармен сайысқа түскен. Ж-дың Шөжемен, Кемпірбаймен айтыстары 1965 ж. жарық көрген “Айтыс” жинағының 1-томынан орын алды. Ж-дың өмірбаяны оны көзі көрген Ә.Жақауұлы, Д.Нұрпейісұлы, Ү.Құлжанұлы, Б.Жүнісұлы, С.Жүнісұлы, М.Ахметұлы, Темірғали Әлкөншекұлы (С.Қонақбаевтың нағашы атасы) сияқты ақсақалдардан жазып алынды. .

Дереккөздер

1. “Айтыс” жинағы, І-том, А., 1965
2. Сүлейменов Т., Сегіз сері, А., 1991
3. Әбуталиев Н., Сегіз сері, 1991