Жартылай хордалылар

Жартылай хордалылар (Hemichordata) – омыртқасыз жануарлардың бір типі. Бұлар қос жақтаулы-симметриялы, целомды жануарлар. Жартылай хордалылардың өзіне тән негізгі белгісі: тұмсығының түбін ұстап тұратын – ішегінің кішкене тұйық өсіндісі – болуы. Бұлардың денесі үш бөліктен тұрады: (немесе бас қалқаншасы), жаға және тұлға. Жұтқыншағында қос желбезек саңылаулары болады. Қан айналу жүйесі денесінің ұзына бойына созылған арқа және құрсақ қан тамырларынан тұрады. Жүректің қызметін тұйық бұлшықетті қапшық – және орталық лакун (мүшелер аралығындағы қанға толы саңылау) атқарады. Жүйке жүйесі құрсақ және арқа жүйке бағанасынан тұрады және оның негізгі бөлігі жағаның арқа жағында орналасады. Сезім мүшелері болмайды. Жартылай хордалылар – , жұмыртқалары сыртта ұрықтанады. Кейбір ішектыныстыларда торнария (біраз уақыт суда жүзіп жүретін) дернәсілі болады. Зәр шығару мүшесі тұмсығы мен жағасында орналасқан – қос кірпікшелі жыныс каналы (целомодукты). Жартылай хордалылардың 2 класы (кейбір зерттеушілер 3 класқа бөледі) бар: 1) ішектыныстылар (Еnteropeusta) – тек теңізде тіршілік етеді, оның 80-дей түрі белгілі. Дене мөлш. 10 – 15 см (ең ірілері – Вalanoglossus gіgas – 2,5 м-дей); 2) (Рterobranchіa) – теңіз түбінде бекініп тіршілік ететін жануарлар. 3 туысы, 22 түрі белгілі. Дене тұрқы 0,2 мм-ден бірнеше мм-ге жетеді. Ең ірі түрі – Сephalodіscus densus ұзындығы 1,4 см.

Дереккөздер

"Қазақ Энциклопедиясы"