Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жазықтық - геометрияның негізгі ұғымдарының бірі, ол аксиомалармен анықталып қабылданады.Ж-тың жалпы (толық) теңдеуі былай өрнектеледі: Ax+By+Cz+D=0, мұндағы A, B, C, D — тұрақтылар.
Жазықтықтағы аксиомалар жүйесі
- А.I.1.(Тиістілік аксиомасы.) Қандай түзуді алсақ та, ол түзуге тиісті нүктелер де, оған тиісті емес нүктелер де бар болады.
- А.I.2.(Тиістілік аксиомасы.) Кез келген екі нүкте арқылы бір ғана түзү жүргізуге болады.
- А.II.1.(Нүктенің орналасу аксиомасы.) Түзудегі үш нүктенің біреуі ғана қалған екеуінің арасында жатады.
- А.II.2.(Жазықтықты бөлу аксиомасы.) Түзу жазықтықты екі жарты жазықтыққа бөледі.
- А.III.1.(Кесіндіні өлшеу аксиомасы.) Әрбір кесіндінің нөлден үлкен белгілі бір ұзындығы болады. Кесіндінің ұзындығы өзінің кез келген нүктесімен бөлінген бөліктерінің ұзындықтарының қосындысына тең болады.
- А.III.2.(Бұрышты өлшеу аксиомасы.) Әрбір бұрыштың нөлден үлкен белгілі бір градустық өлшемі бар болады. Жазыңқы бұрыштар 180º -қа тең болады. Бұрыштың градустық өлшемі оның қабырғаларының арасымен өтетін кез келген сәулемен бөлінетін бөліктерінің градустық өлшемдерінің қосындысына тең.
- А.IV.1.(Кесіндіні өлшеп салу аксиомасы.) Кез келген жарты түзудің бойына оның бас нүктесінін бастап ұзындығы берілген кесіндіні өлшеп салуға болады және ол кесінді тек біреу ғана болады.
- А.IV.2.(Бұрышты өлшеп салу аксиомасы.) Кез келген жарты түзуден бастап берілген жарты жазықтыққа градустық өлшемі 180º тан кем бұрышты өлшеп алуға болады және бұл бұрыш тек біреу ғана.
- А.IV.3.(Үшбұрыштың бар болуы және оның берілген үшбұрышқа тең болуы туралы аксиома.) Үшбұрыш қандай болса да, берілген жарты түзуге қатысты көрсетілген қалыпта орналасқан оған тең үшбұрыш бар болады.
- А.V.1.(Параллель түзулер аксиомасы.) Берілген түзуде жатпайтын нүкте арқылы осы түзуге тек бір ғана параллель түзу жүргізуге болады.
Жанама жазықтық
Жанама жазықтық, S бетінің M нүктесіндегі жанама жазықтығы — М' нүктесі M нүктесіне ұмтылғанда, M нүктесінен өтетін жазықтықтан S бетінің айнымалы М' нүктесіне дейінгі қашықтығы MM' қашықтығымен салыстырғанда шексіз аз болатын жазықтық. S бетінің ерекше нүктелерінде Ж. ж-тың болмауы да мүмкін (мыс., конустық беттің төбесі арқылы өтетін жазықтық). Егер S беті =f (x, y) теңдеуімен берілсе және f (x, y) функциясының (x0, y0) нүктесінде толық дифференциалы бар болса ғана, онда Ж. ж-тың теңдеуі х0, у0, 0 нүктесінде [мұндағы 0=f (x0, y0)] мынадай түрде болады: Бұл жағдайда A және B (x0,y0) нүктесіндегі және дербес туындыларының мәні.
Жанасу жазықтығы - беттің берілген нүктесі арқылы өтетін жазықтық.
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhazyktyk geometriyanyn negizgi ugymdarynyn biri ol aksiomalarmen anyktalyp kabyldanady Zh tyn zhalpy tolyk tendeui bylaj ornekteledi Ax By Cz D 0 mundagy A B C D turaktylar Үsh olshemdi kenistiktegi eki kiylysushy zhazyktyktarZhazyktyktagy aksiomalar zhүjesiA I 1 Tiistilik aksiomasy Қandaj tүzudi alsak ta ol tүzuge tiisti nүkteler de ogan tiisti emes nүkteler de bar bolady A I 2 Tiistilik aksiomasy Kez kelgen eki nүkte arkyly bir gana tүzү zhүrgizuge bolady A II 1 Nүktenin ornalasu aksiomasy Tүzudegi үsh nүktenin bireui gana kalgan ekeuinin arasynda zhatady A II 2 Zhazyktykty bolu aksiomasy Tүzu zhazyktykty eki zharty zhazyktykka boledi A III 1 Kesindini olsheu aksiomasy Әrbir kesindinin nolden үlken belgili bir uzyndygy bolady Kesindinin uzyndygy ozinin kez kelgen nүktesimen bolingen bolikterinin uzyndyktarynyn kosyndysyna ten bolady A III 2 Buryshty olsheu aksiomasy Әrbir buryshtyn nolden үlken belgili bir gradustyk olshemi bar bolady Zhazynky buryshtar 180º ka ten bolady Buryshtyn gradustyk olshemi onyn kabyrgalarynyn arasymen otetin kez kelgen sәulemen bolinetin bolikterinin gradustyk olshemderinin kosyndysyna ten A IV 1 Kesindini olshep salu aksiomasy Kez kelgen zharty tүzudin bojyna onyn bas nүktesinin bastap uzyndygy berilgen kesindini olshep saluga bolady zhәne ol kesindi tek bireu gana bolady A IV 2 Buryshty olshep salu aksiomasy Kez kelgen zharty tүzuden bastap berilgen zharty zhazyktykka gradustyk olshemi 180º tan kem buryshty olshep aluga bolady zhәne bul burysh tek bireu gana A IV 3 Үshburyshtyn bar boluy zhәne onyn berilgen үshburyshka ten boluy turaly aksioma Үshburysh kandaj bolsa da berilgen zharty tүzuge katysty korsetilgen kalypta ornalaskan ogan ten үshburysh bar bolady A V 1 Parallel tүzuler aksiomasy Berilgen tүzude zhatpajtyn nүkte arkyly osy tүzuge tek bir gana parallel tүzu zhүrgizuge bolady Zhanama zhazyktykBet nүktesindegi nүktedegi zhanama zhazyktyk Zhanama zhazyktyk S betinin M nүktesindegi zhanama zhazyktygy M nүktesi M nүktesine umtylganda M nүktesinen otetin zhazyktyktan S betinin ajnymaly M nүktesine dejingi kashyktygy MM kashyktygymen salystyrganda sheksiz az bolatyn zhazyktyk S betinin erekshe nүktelerinde Zh zh tyn bolmauy da mүmkin mys konustyk bettin tobesi arkyly otetin zhazyktyk Eger S beti f x y tendeuimen berilse zhәne f x y funkciyasynyn x0 y0 nүktesinde tolyk differencialy bar bolsa gana onda Zh zh tyn tendeui h0 u0 0 nүktesinde mundagy 0 f x0 y0 mynadaj tүrde bolady Bul zhagdajda A zhәne B x0 y0 nүktesindegi zhәne derbes tuyndylarynyn mәni Zhanasu zhazyktygy bettin berilgen nүktesi arkyly otetin zhazyktyk Derekkozder