Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Белсаз – көне дәуірден сақталған ғұрыптық құрылыстар. Жамбыл облысы Мерке ауданы аумағында, Сандықтау қыратындағы Белсаз сайының батыс кемерінде, тау баурайындағы қайнар бұлақтың жанына салынған. 1997 ж. Мерке кешенді археол. экспедициясы (жетекшісі ) тапқан. 1997–1998 ж. қазба жұмыстары жүргізілген. Ғұрыптық құрылыстар екі жерде орналасқан. « деп аталатын бірінші құрылыс тастан қаланған үш қорғаннан тұрады. Орт. қорған тік төртбұрышты, аумағы 7,5x7,4 м, биікт. 1,3 м, солт.-шығыстан оңт.-батысқа қарай салынған. Қазба жұмыстары кезінде бұл қорғанның ортасынан тік төртбүрышты тас қоршау табылды. Оның ішіне балбал мүсін орнатылған. Қоршаудың аумағы 2,8x1,8 м, сырткы қорғанға ұқсас бағдарланған. Балбал мүсіннің дәл астынан, 1,5 м тереңдіктен күл мен отын шаласы табылды. Балбал граниттен жасалған, биікт. 0,87 м, ер адамның мүсіні бедерленген. Жүзі қашалып кескінделген, алдына айқастырылған қолындағы тостаған тәрізді түбі тегіс ыдыс та анық байқалады. Тастан қаланған, диам. 4 м, биікт. 0,3 болатын екінші қорғанға бала мүрдесі отқа жағылып жерленген. «Белсаз 1» ғұрыптық құрылысынан шығысқа қарай 0,5 км жерден тағы бір ғұрыптық кешен табылды. « деп аталған бүл кешендегі 1-қорған – дәл орталықта орналасқан ең қомақты құрылыс. Қорған диам. 9,5 м, биікт. 1,3 м қорғанның іргетасын айналдыра ені 1,5 м тереңд. 0,3 м ор қазылған. Қазба жұмыстары кезінде қорғанның ортасында ірі тастардан солт-тен оңт-ке бағдарлай қаланған тікбұрышты, аумағы 3,4x2,2 м бөлме болғаны анықталды. Мұнда еркек пен әйел мүсіндерін ғұрыптық жерлеу рәсімдері жасалған. Ер адам мүсіні етбетінен жатқызылып, басы солт.-шығысқа бағдарлана қойылған. Ал әйел мүсіні беті жоғары қаратылып, басы солт.-батысқа қаратыла қойылған. Екі мүсін де граниттен қашалған, әрқайсысының қолына ұстап тұрған шаршы пішінді түбі тегіс ыдысы бедерленген. Ер адам мүсініне қарағанда әйел мүсінінен шошақ төбелі бас киімі, мойнындағы моншақ, кеудесіндегі қос алқа анық байқалады. Археология зерттеулерден соң, ескерткіштер бастапқы калпына келтірілді. Б. ескерткіштері осы аймақты қоныстанған ежелгі тайпалардың ата-бабалар аруағына табыну, жерлеу ғұрыптарын өткізетін қасиетті құрылыстары болған.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Belsaz kone dәuirden saktalgan guryptyk kurylystar Zhambyl oblysy Merke audany aumagynda Sandyktau kyratyndagy Belsaz sajynyn batys kemerinde tau baurajyndagy kajnar bulaktyn zhanyna salyngan 1997 zh Merke keshendi arheol ekspediciyasy zhetekshisi tapkan 1997 1998 zh kazba zhumystary zhүrgizilgen Ғuryptyk kurylystar eki zherde ornalaskan dep atalatyn birinshi kurylys tastan kalangan үsh korgannan turady Ort korgan tik tortburyshty aumagy 7 5x7 4 m biikt 1 3 m solt shygystan ont batyska karaj salyngan Қazba zhumystary kezinde bul korgannyn ortasynan tik tortbүryshty tas korshau tabyldy Onyn ishine balbal mүsin ornatylgan Қorshaudyn aumagy 2 8x1 8 m syrtky korganga uksas bagdarlangan Balbal mүsinnin dәl astynan 1 5 m terendikten kүl men otyn shalasy tabyldy Balbal granitten zhasalgan biikt 0 87 m er adamnyn mүsini bederlengen Zhүzi kashalyp keskindelgen aldyna ajkastyrylgan kolyndagy tostagan tәrizdi tүbi tegis ydys ta anyk bajkalady Tastan kalangan diam 4 m biikt 0 3 bolatyn ekinshi korganga bala mүrdesi otka zhagylyp zherlengen Belsaz 1 guryptyk kurylysynan shygyska karaj 0 5 km zherden tagy bir guryptyk keshen tabyldy dep atalgan bүl keshendegi 1 korgan dәl ortalykta ornalaskan en komakty kurylys Қorgan diam 9 5 m biikt 1 3 m korgannyn irgetasyn ajnaldyra eni 1 5 m terend 0 3 m or kazylgan Қazba zhumystary kezinde korgannyn ortasynda iri tastardan solt ten ont ke bagdarlaj kalangan tikburyshty aumagy 3 4x2 2 m bolme bolgany anyktaldy Munda erkek pen әjel mүsinderin guryptyk zherleu rәsimderi zhasalgan Er adam mүsini etbetinen zhatkyzylyp basy solt shygyska bagdarlana kojylgan Al әjel mүsini beti zhogary karatylyp basy solt batyska karatyla kojylgan Eki mүsin de granitten kashalgan әrkajsysynyn kolyna ustap turgan sharshy pishindi tүbi tegis ydysy bederlengen Er adam mүsinine karaganda әjel mүsininen shoshak tobeli bas kiimi mojnyndagy monshak keudesindegi kos alka anyk bajkalady Arheologiya zertteulerden son eskertkishter bastapky kalpyna keltirildi B eskertkishteri osy ajmakty konystangan ezhelgi tajpalardyn ata babalar aruagyna tabynu zherleu guryptaryn otkizetin kasietti kurylystary bolgan DerekkozderҚazak enciklopediyasy Қazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8Osy makala kazak mәdenieti turaly bastama bolyp tabylady Buny tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektesuinizdi surajmyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz