Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ақбауыр бұлдырық (лат. Pterocles alchata) – бұлдырықтәрізділер отрядының бұлдырықтар тұқымдасына жататын құс.
| Ақбауыр бұлдырық | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
 (IUCN3.1) | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Pterocles alchata (Linnaeus, 1766) |
Қанатының ұзындығы 19 – 21 см, салмағы 225 – 290 г. Денесінің үстінде сары түсті сұр теңбілдері бар. Қара жолақпен көмкерілген жемсауы мен төсі қызғылт күрең түсті. Басқа бұлдырықтардан бауырының ақ болуымен ерекшеленеді. Ұшқанда көмекейден дыбыс шығарады. Құмды жерлер мен оған іргелес жатқан тақырларды ұялайды. Ұясын жерге кішкене шұңқыр жасап салады. Мамыр – шілдеде қоразы мен мекиені 2 – 3 жұмыртқаны кезектесіп басады. Балапандарын да ұядан бірлесіп ұшырады. Түрлі өсімдіктердің тұқымдарымен, жемістерімен, жәндіктермен қоректенеді. Тұщы, ащы суды да іше береді. Күніне 2 рет су іздеп 20 – 30 км жерге ұшып барады. Ақбауыр бұлдырық – жыл құсы. Тамыз айынан бастап үлкен топ құрайды. Қыркүйек – қарашада жылы жаққа ұшып кетеді. Көктемде қайта оралады. Ақбауыр бұлдырықтың тіршілігі толық зерттелмеген.
Таралған аймағы тарылып және саны кеміп бара жатқан тұр. Соңғы жылдары таралу аймағы тарылып, саны едәуір кеміді: 60-шы жылдары ондаған, тіпті жүздеген мың құстардың жиынтығы байқалса, ал қазір бірнеше жүздеген құстар тобы өте сирек кездеседі. Негізгі себептер - суат басында қасақылық (браконьерлік), және де ұя басу кезінде құстарды мазалау. Бетпақдала және Қызылқұм қорықтарын құру және суат басынан аулауға тыйым салу қажет. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
Таралуы
Жетісу өңірінің және Қазақстанның басқа аймақтарының шөл, шөлейт аудандарын мекендейді. Оңтүстік Францияда,Солтүстік Африкада,Кіші,Орта және Алдынғы Азияда өмір сүреді. .
Дауысы
Қарабауыр бұлдырықтан кіші,жіңішке,ұзын құйрықты құс. Дауысында да айырмашылық бар. Оның дауысы шауқарғаға ұқсас “га!..га!” деп қатты айғайлап естіледі. .
Дереккөздер
- Қазақ Энциклопедиясы
- Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2
- Жетісу. Энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, — 2004. 712 бет. ISBN 9965-17-134-3
- ҚҰСТАР ЭНЦКЛОПЕДИЯСЫ. - Алматы: “Атамұра” баспасы, 2010.-126бет.
- ҚҰСТАР ЭНЦКЛОПЕДИЯСЫ. - Алматы: “Атамұра” баспасы, 2010.-126бет.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Akbauyr buldyryk lat Pterocles alchata buldyryktәrizdiler otryadynyn buldyryktar tukymdasyna zhatatyn kus Akbauyr buldyryk IUCN3 1 Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby ҚustarSaby BuldyryktәrizdilerTukymdasy BuldyrykTegi Tүri P alchataPterocles alchata Linnaeus 1766 Pterocles alchata Қanatynyn uzyndygy 19 21 sm salmagy 225 290 g Denesinin үstinde sary tүsti sur tenbilderi bar Қara zholakpen komkerilgen zhemsauy men tosi kyzgylt kүren tүsti Baska buldyryktardan bauyrynyn ak boluymen erekshelenedi Ұshkanda komekejden dybys shygarady Қumdy zherler men ogan irgeles zhatkan takyrlardy uyalajdy Ұyasyn zherge kishkene shunkyr zhasap salady Mamyr shildede korazy men mekieni 2 3 zhumyrtkany kezektesip basady Balapandaryn da uyadan birlesip ushyrady Tүrli osimdikterdin tukymdarymen zhemisterimen zhәndiktermen korektenedi Tushy ashy sudy da ishe beredi Kүnine 2 ret su izdep 20 30 km zherge ushyp barady Akbauyr buldyryk zhyl kusy Tamyz ajynan bastap үlken top kurajdy Қyrkүjek karashada zhyly zhakka ushyp ketedi Koktemde kajta oralady Akbauyr buldyryktyn tirshiligi tolyk zerttelmegen Taralgan ajmagy tarylyp zhәne sany kemip bara zhatkan tur Songy zhyldary taralu ajmagy tarylyp sany edәuir kemidi 60 shy zhyldary ondagan tipti zhүzdegen myn kustardyn zhiyntygy bajkalsa al kazir birneshe zhүzdegen kustar toby ote sirek kezdesedi Negizgi sebepter suat basynda kasakylyk brakonerlik zhәne de uya basu kezinde kustardy mazalau Betpakdala zhәne Қyzylkum koryktaryn kuru zhәne suat basynan aulauga tyjym salu kazhet Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen TaraluyZhetisu onirinin zhәne Қazakstannyn baska ajmaktarynyn shol sholejt audandaryn mekendejdi Ontүstik Franciyada Soltүstik Afrikada Kishi Orta zhәne Aldyngy Aziyada omir sүredi DauysyҚarabauyr buldyryktan kishi zhinishke uzyn kujrykty kus Dauysynda da ajyrmashylyk bar Onyn dauysy shaukargaga uksas ga ga dep katty ajgajlap estiledi DerekkozderҚazak Enciklopediyasy Otyrar Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2005 ISBN 9965 17 272 2 Zhetisu Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2004 712 bet ISBN 9965 17 134 3 ҚҰSTAR ENCKLOPEDIYaSY Almaty Atamura baspasy 2010 126bet ҚҰSTAR ENCKLOPEDIYaSY Almaty Atamura baspasy 2010 126bet