Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Аяққамыр күмбезі – Ұлытау облысының республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізіміне енген 12 ғасырдың соңындағы сәулет өнері ескерткіші.
| Аяққамыр күмбезі | |
 | |
| Жалпы мәлімет | |
|---|---|
| Статусы | Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші |
| Сәулет стилі | қала құрылысы және сәулет |
| Орналасуы | Ұлытау облысы, Жезді кентінің солтүстік-батысы |
| Биіктігі | 1 м (тас іргесі) |
| Техникалық сипаттамасы | |
| Басқа да өлшемдері | 8,10 м х 9,84 м (күмбез шаршысы) |
| Картада орналасуы | |
| | |
Координаттар: 48°06′49″ с. е. 66°59′22″ ш. б. / 48.11361° с. е. 66.98944° ш. б. (G) (O) (Я)
Орналасқан жері
Ұлытау облысы Жезді кентінен солтүстік-батысқа қарай 9 км жерде орналасқан. Орталық Қазақстанның көрнекті ескерткіштерінің бірі болып табылады. Биіктігі 1 м тас іргетастың үстіне 8,10 м х 9,84 м көлемде тік бұрышты жобамен порталды-күмбезді пішінде салынған. Алдыңғы беті П әрпі сияқты жиектеліп, монумент портал түрінде әшекейленген. Кіретін қуыс түзу аркамен жабылған. Күмбезі күйдірілген кірпіштен қаланып, жарты оюлармен әшекейленген тақталармен қапталған. Шаршы негізден бұрыштарын кеміте қалау арқылы күмбез шығарылған. Архитектура құрылымы мен безендірілуі 9 — 11 ғ-лардағы осындай құрылыстарға тән.
Аяққамыр мазары шамамен 14-ғасырдағы Құтлық Темір мазары деп аталған деген болжам бар. Аяққамыр мазары Жезді өзенінің оң жақ жағалауында орналасқан. Аяқамыр мазары жайлы Шоқан Уалиханов өз еңбектерінде атап кеткен болатын. Мазар портальды күмбезді күрделі құрылыстар қатарына жатады.
Кесенені алғаш рет 1946 жылы Қазақ ССР ғылым Академиясының Орталық Қазақстан археология экспедициясы зерттеді. /Ә.Х.Марғұлан/ 1973 жылы ҚазССР Мәдениет министрлігінің экспедициясы өлшеу мен фотофиксация жұмыстарын жүргізді. (М.А.Маманбаев, М.К.Сембин, М.С.Нұрқабаев). Тікбұрышты құрылыс жоспары үш көлемнен тұрады: ғимараттың текшесі, порталы және күмбезі. Құрылысқа 27х27х6см өлшеміндегі кірпіштер пайдаланылды. Сақталған портал бөлігінің биіктігі - 6,75м. Ішкі периметр бойынша жоспардағы өлшемдері: 5,75х5,75. Сыртқы периметр бойынша жоспардағы өлшемдері: 8,0х10,0. Архитектуралық және конструкциялық шешім, құрылыс жұмыстарының сапасы ескерткішті ортағасырдағы Қазақстан территориясындағы тамаша ғимараттардың қатарына жатқызады.
Дереккөздер
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
Библиография
- Ә.Х.Марғұлан. Археологические разведки в бассейне реки Сарысу. Вестник АН КазССР, 1947,№7.
- Г.Г.Герасимов,Памятник архитектуры долины реки Кара-Кенгир в Центральном Казахстане. Алма-Ата,1957.
- М.К.Сембин. Мавзолей Аяк-Камыр /историческая справка/, 1977. Архив НИПМ.
Сілтемелер
- Аяққамыр кесенесі(қолжетпейтін сілтеме) — Archaeology.kz сайтында
- Аяққамыр кесенесі YouTube сайтында
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ayakkamyr kүmbezi Ұlytau oblysynyn respublikalyk manyzy bar tarih zhәne mәdeniet eskertkishteri tizimine engen 12 gasyrdyn sonyndagy sәulet oneri eskertkishi Ayakkamyr kүmbeziZhalpy mәlimetStatusyRespublikalyk manyzy bar tarih zhәne mәdeniet eskertkishiSәulet stilikala kurylysy zhәne sәuletOrnalasuyҰlytau oblysy Zhezdi kentinin soltүstik batysyBiiktigi1 m tas irgesi Tehnikalyk sipattamasyBaska da olshemderi8 10 m h 9 84 m kүmbez sharshysy Kartada ornalasuyAyakkamyr kүmbezi Koordinattar 48 06 49 s e 66 59 22 sh b 48 11361 s e 66 98944 sh b 48 11361 66 98944 G O Ya Ornalaskan zheriҰlytau oblysy Zhezdi kentinen soltүstik batyska karaj 9 km zherde ornalaskan Ortalyk Қazakstannyn kornekti eskertkishterinin biri bolyp tabylady Biiktigi 1 m tas irgetastyn үstine 8 10 m h 9 84 m kolemde tik buryshty zhobamen portaldy kүmbezdi pishinde salyngan Aldyngy beti P әrpi siyakty zhiektelip monument portal tүrinde әshekejlengen Kiretin kuys tүzu arkamen zhabylgan Kүmbezi kүjdirilgen kirpishten kalanyp zharty oyularmen әshekejlengen taktalarmen kaptalgan Sharshy negizden buryshtaryn kemite kalau arkyly kүmbez shygarylgan Arhitektura kurylymy men bezendirilui 9 11 g lardagy osyndaj kurylystarga tәn Ayakkamyr mazary shamamen 14 gasyrdagy Қutlyk Temir mazary dep atalgan degen bolzham bar Ayakkamyr mazary Zhezdi ozeninin on zhak zhagalauynda ornalaskan Ayakamyr mazary zhajly Shokan Ualihanov oz enbekterinde atap ketken bolatyn Mazar portaldy kүmbezdi kүrdeli kurylystar kataryna zhatady Keseneni algash ret 1946 zhyly Қazak SSR gylym Akademiyasynyn Ortalyk Қazakstan arheologiya ekspediciyasy zerttedi Ә H Margulan 1973 zhyly ҚazSSR Mәdeniet ministrliginin ekspediciyasy olsheu men fotofiksaciya zhumystaryn zhүrgizdi M A Mamanbaev M K Sembin M S Nurkabaev Tikburyshty kurylys zhospary үsh kolemnen turady gimarattyn tekshesi portaly zhәne kүmbezi Қurylyska 27h27h6sm olshemindegi kirpishter pajdalanyldy Saktalgan portal boliginin biiktigi 6 75m Ishki perimetr bojynsha zhospardagy olshemderi 5 75h5 75 Syrtky perimetr bojynsha zhospardagy olshemderi 8 0h10 0 Arhitekturalyk zhәne konstrukciyalyk sheshim kurylys zhumystarynyn sapasy eskertkishti ortagasyrdagy Қazakstan territoriyasyndagy tamasha gimarattardyn kataryna zhatkyzady DerekkozderҚazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8BibliografiyaӘ H Margulan Arheologicheskie razvedki v bassejne reki Sarysu Vestnik AN KazSSR 1947 7 G G Gerasimov Pamyatnik arhitektury doliny reki Kara Kengir v Centralnom Kazahstane Alma Ata 1957 M K Sembin Mavzolej Ayak Kamyr istoricheskaya spravka 1977 Arhiv NIPM SiltemelerAyakkamyr kesenesi kolzhetpejtin silteme Archaeology kz sajtynda Ayakkamyr kesenesi YouTube sajtynda