Үлкен құмды шөл Great Sandy Desert Австралияның солтүстік батысындағы ірі құмды алқап Батысында Үнді мұхиты жағалауынан

Үлкен құмды шөл (Great Sandy Desert) — Австралияның солтүстік-батысындағы ірі құмды алқап. Батысында Үнді мұхиты жағалауынан шығыста және жоталарына дейін 1300 км-ден астам аумаққа созыла орналасқан. Солтүстікте массивінің оңтүстік тарамдарынан оңтүстікте сілемдеріне және Гибсон шөліне дейінгі аралықты қамтиды. Ауданы 360 мың км². Батыс Австралия таулы үстіртіндегі орнына байланысты жер беті көтеріңкі, теңіз деңгейінен 500 — 700 м биіктікте. Жер бедерінде шығыс, оңтүстік-шығыстан батысқа қарай созылып жатқан құм қырқалар сипатты. Қырқалардың орташа биіктігі 12 — 15 м, ең биігі 40 метрге дейін барады. Ұзындығы 40 — 50 км. Қырқа аралықтарында сор басқан шағын ойыстар жиі кездеседі. Үлкен құмды шөлге тропиктік шөл климаты тән. Ауаның орташа температурасы жазда (желтоқсан — ақпан айларында) 35 С-ге дейін жетеді. Қыста 15 — 20 С-қа түседі. Жауын-шашын жазда экваторлық муссонға байланысты, бірақ өте сирек жауады (250 — 400 мм). Тұрақты ағысы жоқ, тек шеткі аймақтарда құм басқан ежелгі құрғақ арналар кездеседі. Құм қырқаларында биіктігі 1 м-ден асатын, өте қатқыл тікенекті астық тұқымдас спинифекс өседі. Қырқааралық ояңдарда қараған бұталары және аласа эвкалиптер таралған. Су тапшылығынан халық тұрақты мекендемейді.

Сілтемелер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том