Құдай өлді Неміс ойшылы Фридрих Ницшенің аса даулы философиялық идеяларының бірі Ол Шаттық ілімінің үш жерінде сосын Зар

Құдай өлді — Неміс ойшылы Фридрих Ницшенің аса даулы философиялық идеяларының бірі. Ол Шаттық ілімінің үш жерінде, сосын, Заратуштра осылай деген кітабында, сондай-ақ кейінгі басқа да кітаптарында кездеседі.

Түсіндірілуі

"Құдай өлді" сөзі осы сөздің тіке мағынасында айтылмағаны Ф.Ницшенің идеяларынан хабары бар адам үшін бесенеден белгілі. Мұндағы "өлім" нақты әлемдегі бейне адам секілді өлу дегендікті көрсетпейді. Қайта, Құдай Тағала енді қайтып адамзат қоғамының этикалық өлшемі, ақырғы мақсаты болудан қалады деген мағынаны көрсетеді. Яғни, әңгіме Құдайға деген сенімнің өлуі. Құдайға сенімі таусылған адам үшін этикалық өлшем атаулы дағдарысқа ұшырайды, жақсылық жақсылық секілді адамды тамсандырмайды, жамандық жамандық ретінде адамды ызаландырмайды, "бір адам христиан діні сенімінен бас тартқан кезде ол христиандық этика атаулыдан да бас тартуға тиіс".

Ф.Ницшенің пікірінше, христиандық сенімнің күйреуіне ілесе оның бүкіл сенімі де күйрейді. Адам қолында ештеңе қалмауы мүмкін. Құдайға сенім ақырласқан кезде бүкіл сенімінің қалыбы, бүкіл абсолютті этикасы түгел ілесе құрдымға кетеді. Сөйтіп адам өз іс-әрекетінің дәстүрлі өлшемінен айырылады.

Құдайдың өлімі — адамзаттың бұрынғы ғарыш тәртібіне қатысты идеяға сенбеуі, өмірдің негізгі ұстанымдарымен бетпе-бет қарсы келуін көрсетеді. Ол тек ғарыштағы материалдық дүниеге ғана емес, қайта сол дүниенің діни мағынасына, объективті және жалпылық мағынадағы этикалық ереже-заңдар болады, сол бізді басқарып бақылап-бағалап тұрады дегенге қарсы шығу басталады.

Ф.Ницше көп санды адам бұл ұғымды (Құдай өлді) қабылдай алмайды деп есептейді. Өйткені олардың жан тереңінде жасырынған алапат үрей мен ыза бар. Сондықтан, бұл түрдегі Құдайдың өлімі баршаға белгілі болғанда, олар қатты қайғырады, түңіледі, сосын нигилизмге салынып құтырына бастайды, сөйтіп салыстырмалылық (релятивизм) адамзат қоғамының негізгі заңына айналады. Құдайға сенімнің өзі өмірді қаралау мен теріске шығарудың нәтижесі, өмірден биік өмір бар деп сену нигилизмі болса, ал Құдайға сенімнің өлуі де тағы бір түрлі нигилизмге (бекерлеу) алып барады. Ф,Ницшенің пікірінше, барша армандастырылған, болашақтан үміт күттіретін, идеал қоғам (адам) туралы идеологиялар түгелдей нигилизмге ұласады. (Бұл КСРО кезіндегі марксизм арқылы белгілі бір мағынада дәлелденді.) Өйткені олар мейлі христиан діні болсын, не басқасы болсын, шынайы негізі жоқ, осы өмірден жалыққан жеңілушілер мен әлжуаз бейшаралардың күштілерді күйретіп, аспаннан алма жауғызу фантазиясы. Нағыз жолды биікке қарай емес, жер астына қарай, адамзаттың өмір сүру негізіне қарай жасау керек.

Жаңа мүмкіндік

Ф.Ницшенің ойынша, адамзат Құдайға деген сенімсіз де жақсы, жағымды өмір құруға мүмкіндігі бар. Құдайға сенімнен бас тартқан адам баласы енді өзінің қабілетіне сене отырып, жаңа өмірді бастауға тиіс. Христиан діні Құдайы еркін бұйрық береді, не шектеулер салады, бірақ оған көніп солай істеп жатқан адамдар аз. Табиғаттан тысқары күштің шындығы да күмәнді. Сондықтан, адам табиғаттан тысқары тылсымнан үміт күтпей, осы дүниелік ҚҰНДЫЛЫҚТАРҒА басымдық беруге тиіс. "Құдай өлді" деген адам бейне алып мұхиттағы желкенді кемесі бос адам секілді. Онда оның еркіндігі кепілдендіріледі, артық жүктерді қажетсінбейді.

Дереккөздер

Heidegger, Martin. Nietzsches Wort 'Gott ist tot (1943) translated as "The Word of Nietzsche: 'God Is Dead,'" in Holzwege, edited and translated by Julian Young and Kenneth Haynes. Cambridge University Press, 2002.
Kaufmann, Walter. Nietzsche: Philosopher, Psychologist, Antichrist. Princeton: Princeton University Press, 1974.
Roberts, Tyler T. Contesting Spirit: Nietzsche, Affirmation, Religion. Princeton: Princeton University Press, 1998.
Thomas J. J. Altizer and William Hamilton, Radical Theology and the Death of God (Indianapolis: Bobbs-Merrill, 1966).
Thomas J. J. Altizer, The Gospel of Christian Atheism (Philadelphia: Westminster, 1966).
Bernard Murchland, ed., The Meaning of the Death of God (New York: Random House, 1967).
Gabriel Vahanian, The Death of God (New York: George Braziller, 1961).
John D. Caputo, Gianni Vattimo, After the Death of God, edited by (New York: Columbia University Press, 2007).

Сыртқы сілтеме

Теология: Құдай өлді

[1] Heidegger, Martin. Nietzsches Wort 'Gott ist tot (1943) translated as "The Word of Nietzsche: 'God Is Dead,'" in Holzwege, edited and translated by Julian Young and Kenneth Haynes. Cambridge University Press, 2002.

[2] Kaufmann, Walter. Nietzsche: Philosopher, Psychologist, Antichrist. Princeton: Princeton University Press, 1974.

[3] Roberts, Tyler T. Contesting Spirit: Nietzsche, Affirmation, Religion. Princeton: Princeton University Press, 1998.

[4] Thomas J. J. Altizer and William Hamilton, Radical Theology and the Death of God (Indianapolis: Bobbs-Merrill, 1966).

[5] Thomas J. J. Altizer, The Gospel of Christian Atheism (Philadelphia: Westminster, 1966).

[6] Bernard Murchland, ed., The Meaning of the Death of God (New York: Random House, 1967).

[7] Gabriel Vahanian, The Death of God (New York: George Braziller, 1961).

[8] John D. Caputo, Gianni Vattimo, After the Death of God, edited by (New York: Columbia University Press, 2007).