Қабдеш Жұмаділов (24.04.1936 - 05.04.2021) — жазушы, Қазақстанның халық жазушысы.. Лақап аты – Қ. Күдерин.
Қабдеш Жұмаділов | |
Туған күні | |
---|---|
Туған жері | |
Қайтыс болған күні | |
Қайтыс болған жері | |
Азаматтығы | |
Ұлты | қазақ |
Қызметі | жазушы, қоғам, мемлекет қайраткері |
Өмірбаяны
Қабдеш Жұмаділов 1936 жылы 24 сәуірде Шыңжаң өлкесінің Тарбағатай аймағы, Малдыбай ауылында дүниеге келген. Найман тайпасы Төртуыл руынан шыққан. Ауылда бастауыш білім алып, кейін Шәуешек гимназиясын бітіреді. 1956 жылы Қытай үкіметінің жолдамасымен Алматыға келіп, Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетіне оқуға түсті. Алайда университеттің екінші курсынан кейін екі ел арасындағы саяси жағдайға байланысты кері шақырылып, 1958–1962 жылдар аралығында Қытайда қуғын-сүргінге ұшырады. 1962 жылы империя шекарасын бұзып өткен қазақ көшімен бірге атамекенге қайтып оралып, ҚазМУ-дегі аяқталмай қалған оқуын қайта жалғап, 1965 жылы бітіріп шықты. «Қазақ әдебиеті» газетінде (1965–1967), «Жазушы» баспасында (1967–1976), Мемлекеттік баспалар комитетінде (1976–1981) жауапты қызметтер атқарды. 1981 жылдан бірыңғай шығармашылық жұмыста.
Жазушының әдеби қызметі Шәуешек гимназиясында оқып жүргенде басталған. 1954 жылы «Шыңжаң газетінде» алғашқы өлеңдері жарық көрді. «Жамал» атты тырнақалды әңгімесі 1956 жылы «Шұғыла» журналында басылды.
Жастық шақта жазылған өлеңдері 1967 жылы «Жас дәурен» деген атпен жеке жинақ болып шықты. Осыдан кейін жазушы бірыңғай проза жазуға ойысқан. «Қаздар қайтып барады» атты алғашқы әңгімелер жинағы 1968 жылы, «Көкейкесті» романы 1969 жылы жарық көрді. Содан бері жазушы қаламынан көптеген әңгіме, хикаяттар, он шақты роман туды. Романдарының дені тарихи тақырыпқа арналған. Оның екі кітаптан тұратын «Соңғы көш» (1974–1981), «Атамекен» (1985), «Тағдыр» (1988) романдары Шыңжаң қазақтарының өмірінен жазылған. «Соңғы көш» дилогиясына 1983 жылы М.Әуезов атындағы әдеби сыйлық, «Тағдыр» романына 1990 жылы Абай атындағы Мемлекеттік сыйлық берілді.
Жазушы өмірінің елеулі кезеңдері
- 1936-жыл, 24-көкек. Жазушы Қабдеш Жұмаділов Тарбағатай тауының күнгей бетіндегі бойында дүниеге келді.
- 1944-1947 жылдар. Өз әкесі салдырған бастауыш мектепте оқыды.
- 1949-жыл. Шәуешектегі жеті жылдық қазақ мектебіне оқуға түсті.
- 1952-1956 жылдар. Шәуешек гимназиясында оқыды.
- 1954-жыл. Үрімшіде шығатын «Шыңжаң газетінде» алғашқы өлеңі жарық көрді.
- 1956-жыл. «Шұғыла» журналының бірінші нөмірінде «Жамал» атты тұңғыш әңгімесі басылды.
- 1956-1958 жылдар. Қытай үкіметінің жолдауымен Алматыға келіп, Қазақ ұлттық университетінің физика факультетінде оқыды.
- 1958-1962 жылдар. Қытайда саяси қуғын-сүргінге ұшырады.
- 1962-жыл. Шынжаңнан ауған қалың көштің бұйдасын ұстап, атажұрт Қазақстанға қайтып оралды.
- 1962-1965 жылдар. Алматыдағы оқуын қайта жалғастырып, Қазақ Мемлекеттік университетін бітіріп шықты.
- 1965-жыл. Өзімен тағдырлас Самал Әукенқызына үйленді.
- 1965-1967 жылдар. «Қазақ әдебиеті» газетінде қызмет істеді.
- 1967-1976 жылдар. «Жазушы» баспасының проза бөлімінде аға редактор болды.
- 1976-1981 жылдар. Мемлекетгік Баспасөз комитетінде қызмет атқарды.
- 1981-жыл. Кеңсе қызметін тастап, бірыңғай шығармашылық жұмысқа көшті.
- 1983-жыл. «Соңғы көш» романы үшін жазушыға М. Әуезов атындағы әдеби сыйлық берілді.
- 1989-жыл. Жазушы арада отыз жыл өткенде Шынжаңға сапар шегіп, ата қонысын аралап қайтты.
- 1990-жыл. Қ. Жұмаділовке «Тағдыр» романы үшін Абай атындағы Мемлекеттік сыйлық берілді.
- 1996-жыл. Жазушының 60 жасқа толған мерейтойын республика жұртшылығы салтанатпен атап өтті.
- 1998-жыл, 23-қазан. Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың жарлығымен Қабдеш Жұмаділовке «Қазақстанның халық жазушысы» деген құрметті атақ берілді.
Шығармалары
- «Жас дәурен». Өлеңдер жинағы: «Жазушы».— Алматы, 1966.
- «Қаздар қайтып барады». Әңгімелер жинағы: «Жазушы», 1968.
- «Көкейкесті». Роман. «Жазушы», 1969.
- «Зов» — «Көкейкесті» романының орысшасы: «Жазушы», 1972.
- «Соңғы көш». Роман, І-кітап: «Жазушы», 1974.
- «Бақыт жолында». Роман, әңгімелер: «Жазушы», 1976.
- «Саржайлау». Повестъ, әңгімелер: «Жазушы», 1978.
- «Последнее кочевье» — «Соңғы көштің» бірінші кітабы. Орыс тілінде: «Жазушы», 1980.
- «Соңғы көш». Роман-дилогияның екінші кітабы: «Жазушы», 1981.
- «Шарайна». Роман. повесть, әңгімелер: «Жалын», 1982.
- «Көштен соңыра» - «Соңғы көштің» бірінші кітабы. Түрік тілінде: Стамбул, 1983.
- «Сәйгүліктер». Повестер топтамасы. «Жазушы», 1984.
- «Атамекен». Роман. «Жалын», 1985.
- «Тағдыр». Роман. «Жазушы», 1988.
- «Екі томдық таңдамалы шығармалар». Повесть, әңгімелер: «Жазушы», 1989.
- «Последнее кочевье». Роман-дилогия. Орыс тілінде: «Жазушы», 1992.
- «Дарабоз». Тарихи романның бірінші кітабы: «Шабыт», 1994.
- «Земля отцов» — «Атамекен» романының орысша аудармасы; «Жалын», 1996.
- «Дарабоз». Тарихи романның екінші кітабы: «Жазушы», 1996.
- «Соңғы көш». Роман-дилогиясы көп жылдан кейін бірінші рет қайта басылды: «Жазушы», 1998.
- «Дарабоз». Тарихи роман-дилогия. Орыс тілінде: «Сөздік», 1999.
- «Қалың елім, қазағым». Пікірлер, ойлар, толғаныстар: «Қазақстан», 1999.
- «Таңғажайып дүние». Ғұмырнамалық роман: «Тамыр», 1999.
Жұмаділов шығармалары көптеген шет ел тілдерінде, соның ішінде орыс, украин, беларусь, өзбек, ұйғыр, қырғыз тілдерінде жарық көрген. Қазақстан Мемлекет сыйлығының лауреаты (1990).
Дереккөздер
- Жазушы Қабдеш Жұмаділов қайтыс болды
- Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
- Қазақстан жазушылары. Алматы, «Жазушы» баспасы, 1982, 93 бет
- https://adebiportal.kz/kz/news/view/19004
- Жұмаділов Қ. К. Таңғажайып дүние: ғұмырнамалық роман. — Алматы: Тамыр, 1999. — 624 бет. ISBN 5-7090-0046-9
- Дәуір және әдебиет, А., 1996
- Тарихи роман және көркемдік шешім, А., 1998.
Еренсілтемелер
- Қабдеш Жұмадiлов: Ынсап жоқ жерде ұят та болмайды Мұрағатталған 5 наурыздың 2016 жылы.
- Диктатордың ажалы. Әңгiме-эссе Мұрағатталған 5 наурыздың 2016 жылы.
- Жазушы туралы(қолжетпейтін сілтеме)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қabdesh Zhumadilov 24 04 1936 05 04 2021 zhazushy Қazakstannyn halyk zhazushysy Lakap aty Қ Kүderin Қabdesh ZhumadilovTugan kүni24 sәuir 1936 1936 04 24 Tugan zheriShynzhan Ұjgyr avtonomiyalyk audany ҚytajҚajtys bolgan kүni5 sәuir 2021 2021 04 05 84 zhas Қajtys bolgan zheriAlmaty ҚazakstanAzamattygy Қytaj KSRO ҚazakstanҰltykazakҚyzmetizhazushy kogam memleket kajratkeriӨmirbayanyҚabdesh Zhumadilov 1936 zhyly 24 sәuirde Shynzhan olkesinin Tarbagataj ajmagy Maldybaj auylynda dүniege kelgen Najman tajpasy Tortuyl ruynan shykkan Auylda bastauysh bilim alyp kejin Shәueshek gimnaziyasyn bitiredi 1956 zhyly Қytaj үkimetinin zholdamasymen Almatyga kelip Қazak memlekettik universitetinin filologiya fakultetine okuga tүsti Alajda universitettin ekinshi kursynan kejin eki el arasyndagy sayasi zhagdajga bajlanysty keri shakyrylyp 1958 1962 zhyldar aralygynda Қytajda kugyn sүrginge ushyrady 1962 zhyly imperiya shekarasyn buzyp otken kazak koshimen birge atamekenge kajtyp oralyp ҚazMU degi ayaktalmaj kalgan okuyn kajta zhalgap 1965 zhyly bitirip shykty Қazak әdebieti gazetinde 1965 1967 Zhazushy baspasynda 1967 1976 Memlekettik baspalar komitetinde 1976 1981 zhauapty kyzmetter atkardy 1981 zhyldan biryngaj shygarmashylyk zhumysta Zhazushynyn әdebi kyzmeti Shәueshek gimnaziyasynda okyp zhүrgende bastalgan 1954 zhyly Shynzhan gazetinde algashky olenderi zharyk kordi Zhamal atty tyrnakaldy әngimesi 1956 zhyly Shugyla zhurnalynda basyldy Zhastyk shakta zhazylgan olenderi 1967 zhyly Zhas dәuren degen atpen zheke zhinak bolyp shykty Osydan kejin zhazushy biryngaj proza zhazuga ojyskan Қazdar kajtyp barady atty algashky әngimeler zhinagy 1968 zhyly Kokejkesti romany 1969 zhyly zharyk kordi Sodan beri zhazushy kalamynan koptegen әngime hikayattar on shakty roman tudy Romandarynyn deni tarihi takyrypka arnalgan Onyn eki kitaptan turatyn Songy kosh 1974 1981 Atameken 1985 Tagdyr 1988 romandary Shynzhan kazaktarynyn omirinen zhazylgan Songy kosh dilogiyasyna 1983 zhyly M Әuezov atyndagy әdebi syjlyk Tagdyr romanyna 1990 zhyly Abaj atyndagy Memlekettik syjlyk berildi Zhazushy omirinin eleuli kezenderi1936 zhyl 24 kokek Zhazushy Қabdesh Zhumadilov Tarbagataj tauynyn kүngej betindegi bojynda dүniege keldi 1944 1947 zhyldar Өz әkesi saldyrgan bastauysh mektepte okydy 1949 zhyl Shәueshektegi zheti zhyldyk kazak mektebine okuga tүsti 1952 1956 zhyldar Shәueshek gimnaziyasynda okydy 1954 zhyl Үrimshide shygatyn Shynzhan gazetinde algashky oleni zharyk kordi 1956 zhyl Shugyla zhurnalynyn birinshi nomirinde Zhamal atty tungysh әngimesi basyldy 1956 1958 zhyldar Қytaj үkimetinin zholdauymen Almatyga kelip Қazak ulttyk universitetinin fizika fakultetinde okydy 1958 1962 zhyldar Қytajda sayasi kugyn sүrginge ushyrady 1962 zhyl Shynzhannan augan kalyn koshtin bujdasyn ustap atazhurt Қazakstanga kajtyp oraldy 1962 1965 zhyldar Almatydagy okuyn kajta zhalgastyryp Қazak Memlekettik universitetin bitirip shykty 1965 zhyl Өzimen tagdyrlas Samal Әukenkyzyna үjlendi 1965 1967 zhyldar Қazak әdebieti gazetinde kyzmet istedi 1967 1976 zhyldar Zhazushy baspasynyn proza boliminde aga redaktor boldy 1976 1981 zhyldar Memleketgik Baspasoz komitetinde kyzmet atkardy 1981 zhyl Kense kyzmetin tastap biryngaj shygarmashylyk zhumyska koshti 1983 zhyl Songy kosh romany үshin zhazushyga M Әuezov atyndagy әdebi syjlyk berildi 1989 zhyl Zhazushy arada otyz zhyl otkende Shynzhanga sapar shegip ata konysyn aralap kajtty 1990 zhyl Қ Zhumadilovke Tagdyr romany үshin Abaj atyndagy Memlekettik syjlyk berildi 1996 zhyl Zhazushynyn 60 zhaska tolgan merejtojyn respublika zhurtshylygy saltanatpen atap otti 1998 zhyl 23 kazan Prezident Nursultan Nazarbaevtyn zharlygymen Қabdesh Zhumadilovke Қazakstannyn halyk zhazushysy degen kurmetti atak berildi Shygarmalary Zhas dәuren Өlender zhinagy Zhazushy Almaty 1966 Қazdar kajtyp barady Әngimeler zhinagy Zhazushy 1968 Kokejkesti Roman Zhazushy 1969 Zov Kokejkesti romanynyn orysshasy Zhazushy 1972 Songy kosh Roman I kitap Zhazushy 1974 Bakyt zholynda Roman әngimeler Zhazushy 1976 Sarzhajlau Povest әngimeler Zhazushy 1978 Poslednee kocheve Songy koshtin birinshi kitaby Orys tilinde Zhazushy 1980 Songy kosh Roman dilogiyanyn ekinshi kitaby Zhazushy 1981 Sharajna Roman povest әngimeler Zhalyn 1982 Koshten sonyra Songy koshtin birinshi kitaby Tүrik tilinde Stambul 1983 Sәjgүlikter Povester toptamasy Zhazushy 1984 Atameken Roman Zhalyn 1985 Tagdyr Roman Zhazushy 1988 Eki tomdyk tandamaly shygarmalar Povest әngimeler Zhazushy 1989 Poslednee kocheve Roman dilogiya Orys tilinde Zhazushy 1992 Daraboz Tarihi romannyn birinshi kitaby Shabyt 1994 Zemlya otcov Atameken romanynyn oryssha audarmasy Zhalyn 1996 Daraboz Tarihi romannyn ekinshi kitaby Zhazushy 1996 Songy kosh Roman dilogiyasy kop zhyldan kejin birinshi ret kajta basyldy Zhazushy 1998 Daraboz Tarihi roman dilogiya Orys tilinde Sozdik 1999 Қalyn elim kazagym Pikirler ojlar tolganystar Қazakstan 1999 Tangazhajyp dүnie Ғumyrnamalyk roman Tamyr 1999 Zhumadilov shygarmalary koptegen shet el tilderinde sonyn ishinde orys ukrain belarus ozbek ujgyr kyrgyz tilderinde zharyk korgen Қazakstan Memleket syjlygynyn laureaty 1990 DerekkozderZhazushy Қabdesh Zhumadilov kajtys boldy Қazak әdebieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 zhyl ISBN 9965 26 096 6 Қazakstan zhazushylary Almaty Zhazushy baspasy 1982 93 bet https adebiportal kz kz news view 19004 Zhumadilov Қ K Tangazhajyp dүnie gumyrnamalyk roman Almaty Tamyr 1999 624 bet ISBN 5 7090 0046 9 Dәuir zhәne әdebiet A 1996 Tarihi roman zhәne korkemdik sheshim A 1998 ErensiltemelerҚabdesh Zhumadilov Ynsap zhok zherde uyat ta bolmajdy Muragattalgan 5 nauryzdyn 2016 zhyly Diktatordyn azhaly Әngime esse Muragattalgan 5 nauryzdyn 2016 zhyly Zhazushy turaly kolzhetpejtin silteme