Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xарадж - жер салығы. Алғашында салық атаулының бәрі және бағыныштылардың беретін сыйы да бір ғана ұғымды білдіріп, ол джизиим деп аталды. Ол тек Халифат орталығынан алынатын салыққа ғана емес, шарт бойынша түсіп тұратын сыйлық пен вассал әкімдері жинайтын алымға да қатысты еді. Сондықтан да оны бір-бірінен ажыратыл жату мүмкін емес болды. Xарадж салық салу жүйесі көпшілік облыстарда византиялық үлгіден бастау алады. Алғашқы онжылдықта хараджды тек басқа дін өкілдері ғана төлеуге тиіс, ал мұсылман дар - ұшр деп қаралды. Бұл салық төлеушілер санының мүлде азайып кетуіне әкеліп соқтырды. Осыған орай харадж төлеу жер иесінің немесе жерді жалға алушының діни көзқарасын байланысты болмасын, жер салығын жаппай төлеу керектігін мақұлдаған жаңа заң дүниеге келді. Факихтер VIII ғасырдың аяғы - IX ғасырда Хараджыны жауланып алынған өңір халықтарының жер үшін мұсылман мемлекетіне төлейтін төлемі (фай) деп түсіндіріп келді.Тұңғыш жер кадастры Ирак пен Сирияда Муави тұсында, Мысырда - 724 - 25 жылы жүргізілді. Түпнұсқа құжаттарға қарағанда харадж Мысырда IX ғасырдың өзінде өз алдына жеке салық, ал Иракта, Хузистан мен Иранның көптеген басқа аудандарында әр-бір село дихандарына салынатын ұжымдық салық болып табылды. Xарадж нақты зат түрінде де, ақшалай түрде де (кейде аралас) алынады. Мысырда, мысалы, техникалық дақылдарға ақшалай салық салу тәртібі жүргізілді. Әбу Жүсіп салықты аралас төлеу тәртібін әділетті жол деп білді, өйткені азық-түлікке баға өзгере қалған жағдайда яки мемлекет, яки салық төлеуші зиянға ұшырауы мүмкін еді. Xалиф төлеудің - мисаха, муката және мукасама деп аталатын негізгі үш түрі болды. Оның біріншісінде - айналымға түсетін жер мөлшеріне тұрақты салық төленді, екіншісінде - бірнеше жылға алдын-ала нақты қаржы белгілейді, үшіншісінде -өнімнің белгілі бір үлесі алынып тырды.Алынатын салықтық үлестік мөлшері 1/3 ден 2/5-ге дейін өзгеріп тұрды.Моңғолдар тұсында Иранда әкімшілік тәжірибеде харадж термині қолданылмады, оның орнына мал, малийат-и арзи сөзі пайдаланылды. XV - XVII ғасырда Иран мен Орта Азияда негізінен мал-у джихат делінді. Осман империясында мұсылман еместердің жан басына, жеріне салынатын салық халиф деп аталды.
Дереккөздер
- Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Xaradzh zher salygy Algashynda salyk ataulynyn bәri zhәne bagynyshtylardyn beretin syjy da bir gana ugymdy bildirip ol dzhiziim dep ataldy Ol tek Halifat ortalygynan alynatyn salykka gana emes shart bojynsha tүsip turatyn syjlyk pen vassal әkimderi zhinajtyn alymga da katysty edi Sondyktan da ony bir birinen azhyratyl zhatu mүmkin emes boldy Xaradzh salyk salu zhүjesi kopshilik oblystarda vizantiyalyk үlgiden bastau alady Algashky onzhyldykta haradzhdy tek baska din okilderi gana toleuge tiis al musylman dar ushr dep karaldy Bul salyk toleushiler sanynyn mүlde azajyp ketuine әkelip soktyrdy Osygan oraj haradzh toleu zher iesinin nemese zherdi zhalga alushynyn dini kozkarasyn bajlanysty bolmasyn zher salygyn zhappaj toleu kerektigin makuldagan zhana zan dүniege keldi Fakihter VIII gasyrdyn ayagy IX gasyrda Haradzhyny zhaulanyp alyngan onir halyktarynyn zher үshin musylman memleketine tolejtin tolemi faj dep tүsindirip keldi Tungysh zher kadastry Irak pen Siriyada Muavi tusynda Mysyrda 724 25 zhyly zhүrgizildi Tүpnuska kuzhattarga karaganda haradzh Mysyrda IX gasyrdyn ozinde oz aldyna zheke salyk al Irakta Huzistan men Irannyn koptegen baska audandarynda әr bir selo dihandaryna salynatyn uzhymdyk salyk bolyp tabyldy Xaradzh nakty zat tүrinde de akshalaj tүrde de kejde aralas alynady Mysyrda mysaly tehnikalyk dakyldarga akshalaj salyk salu tәrtibi zhүrgizildi Әbu Zhүsip salykty aralas toleu tәrtibin әdiletti zhol dep bildi ojtkeni azyk tүlikke baga ozgere kalgan zhagdajda yaki memleket yaki salyk toleushi ziyanga ushyrauy mүmkin edi Xalif toleudin misaha mukata zhәne mukasama dep atalatyn negizgi үsh tүri boldy Onyn birinshisinde ajnalymga tүsetin zher molsherine turakty salyk tolendi ekinshisinde birneshe zhylga aldyn ala nakty karzhy belgilejdi үshinshisinde onimnin belgili bir үlesi alynyp tyrdy Alynatyn salyktyk үlestik molsheri 1 3 den 2 5 ge dejin ozgerip turdy Mongoldar tusynda Iranda әkimshilik tәzhiribede haradzh termini koldanylmady onyn ornyna mal malijat i arzi sozi pajdalanyldy XV XVII gasyrda Iran men Orta Aziyada negizinen mal u dzhihat delindi Osman imperiyasynda musylman emesterdin zhan basyna zherine salynatyn salyk halif dep ataldy DerekkozderIslam Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 ISBN 9965 26 322 1Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul Islam turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz