Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сүген қоңыздар, отынкескіш қоңыздар (ағылш. Cerambycidae) - қаттықанаттылар отрядына жататын қоңыздар. Жер шарында кең тараған, 25 мыңнан астам түрі белгілі. Орман ағаштарының қабығы мен сүрегіне жол салады және шөптесін өсімдіктердің сабағында, кейбір түрі топырақ арасында кездеседі. Денесінің ұзындығы 5-100 мм (реликт С.қ-ның ұз. 160 мм). Сопақ денелі, мұртшалар денесінің жартысынан ұзын (осыған байланысты кейде бұларды мұртты қоңыздар деп те атайды), реңі ашық түсті. Бұлар әр түрлі қоректі жануарлар, негізінен өсімдіктермен қоректенеді. С.қ-ы ағаштан жасалған бұйымдарды , ағаштан салынған үйлерді зақымдайды. Сондай-ақ (Monochamus galloprovincialis) және (Cerambux cerdo) жеміс ағаштарына; (Agapanthia dahlia) ауыл шаруашылық дақылдарына көп зиян келтіреді. Біздің елімізде сүген қоңыздарының 3 түрі қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген: Іле отынкескіш қоңызы (Turkaromia pruinosa) Іле, Қаратал өзендерінің жайылымдарындағы ормандарды мекендейді. Саны өте аз. Галузо отынкескіш қоңызы (Anoplistes galusoi) Ілде өзенінің аңғарларындағы Үлкен және Аяқты қалқан маңынан табылған. Қылшаны жөнсіз көп кесу қоңыздың санының азаюына әкелуде. Қазір олар «Алтынемел» табиғи саябағында қорғалады; (Hesperophanes heydeni) – үштік дәуірден қалған реликті түр. Сырдария, Шу, Іле, Қаратал, Қара Ертіс жайылымдарында таралған. Саны өте аз.
| Сүген қоңыздар | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Кіші тұқымдастары | ||||||||||||||
| 10 тұқымдасы белгілі |
Дереккөздер
«Қазақстан» Ұлттық энциклопедия. /Бас ред.Б.Аяған. 8 том. Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», Алматы, 2006.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sүgen konyzdar otynkeskish konyzdar agylsh Cerambycidae kattykanattylar otryadyna zhatatyn konyzdar Zher sharynda ken taragan 25 mynnan astam tүri belgili Orman agashtarynyn kabygy men sүregine zhol salady zhәne shoptesin osimdikterdin sabagynda kejbir tүri topyrak arasynda kezdesedi Denesinin uzyndygy 5 100 mm relikt S k nyn uz 160 mm Sopak deneli murtshalar denesinin zhartysynan uzyn osygan bajlanysty kejde bulardy murtty konyzdar dep te atajdy reni ashyk tүsti Bular әr tүrli korekti zhanuarlar negizinen osimdiktermen korektenedi S k y agashtan zhasalgan bujymdardy agashtan salyngan үjlerdi zakymdajdy Sondaj ak Monochamus galloprovincialis zhәne Cerambux cerdo zhemis agashtaryna Agapanthia dahlia auyl sharuashylyk dakyldaryna kop ziyan keltiredi Bizdin elimizde sүgen konyzdarynyn 3 tүri korgauga alynyp Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen Ile otynkeskish konyzy Turkaromia pruinosa Ile Қaratal ozenderinin zhajylymdaryndagy ormandardy mekendejdi Sany ote az Galuzo otynkeskish konyzy Anoplistes galusoi Ilde ozeninin angarlaryndagy Үlken zhәne Ayakty kalkan manynan tabylgan Қylshany zhonsiz kop kesu konyzdyn sanynyn azayuyna әkelude Қazir olar Altynemel tabigi sayabagynda korgalady Hesperophanes heydeni үshtik dәuirden kalgan relikti tүr Syrdariya Shu Ile Қaratal Қara Ertis zhajylymdarynda taralgan Sany ote az Sүgen konyzdarDүniesi Zhamagaty Taby Saby Kishi saby Ұly tukymdasy Tukymdasy Cerambycidae 1802Kishi tukymdastary10 tukymdasy belgiliDerekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas red B Ayagan 8 tom Almaty Қazak enciklopediyasy Almaty 2006