Миелит

Миелит (Муеlіtіs - жұлынның қабынуы) — Жұлынның қабынуы. Ми мен жұлын бір мезгілде зақымданса, оны деп атайды. Ерекше вариант - жедел некрозды миелит. Терминологиялык тұрғыдан сүйек миының қабынуын күрделі сөздерден айыра білу үшін сүйек деген сөз қосып, остеомиелит деп атайды.

Этиология

• Адамның иммун тапшылығы вирусы (АИТВ)
• Адамның Т-лимфотропты вирусы I және II типтері (HTLV-I / II),
• Мерез
• Лайма ауруы
• Бактериялар және вирустар

Миелит механизмі

Аутоиммундық шабуыл теориясы нейроиммунологиялық бұзылулары бар адамның аутоиммундық бұзылуларға генетикалық бейімділігі бар және қоршаған орта факторлары, ауруды тудыруы мүмкін. Миелиттің нақты генетикасы толық түсіндірілмеген.  Иммундық жүйе вирустық, бактериялық, саңырауқұлақ немесе паразиттік инфекцияға жауап бере алады деп саналады; дегенмен, иммундық жүйенің өзіне неге шабуыл жасайтыны белгісіз. Атап айтқанда, иммундық жүйе орталық жүйке жүйесінің кез келген жерінде қабыну реакциясын тудыруы үшін иммундық жүйенің жасушалары қан-ми тосқауылынан өтуі керек . Миелит жағдайында иммундық жүйенің дисфункциясы ғана емес, сонымен қатар функцияның бұзылуы осы қорғаныс қан-ми тосқауылынан өтіп, жұлынға әсер етеді.

Миелит түрлері

Миелит аксонды қоршап тұрған миелин қабығын зақымдайды.

• Жедел летаргиялық миелит: бұлшықет әлсіздігі мен сал ауруын тудыратын полиомиелитке ұқсас синдром.
• Полиомиелит: паралич немесе бұлшықет әлсіздігі белгілері бар сұр заттағы вирустық инфекциядан туындаған ауру
• Көлденең миелит: Жұлынның екі жағын қамтитын аксональды демиелинизациядан туындаған
• Лейкомиелит: ақ заттағы зақымданулар
• Менингококкты миелит( немесе менингомиелит): ми қабықтары мен жұлын аймағында пайда болатын зақымданулар.

Жұлынды қоршап тұрған омыртқа сүйегінің остеомиелиті (яғни омыртқа остеомиелиті) - бұл бөлек жағдай, кейбір инфекциялар (мысалы, Staphylococcus aureus инфекциясы) кейде екеуін де бірден тудыруы мүмкін.

Инфекциялық  миелит

Вирустық миелиттердің көпшілігі жедел, бірақ ретровирустар (мысалы, АИТВ және HTLV) созылмалы миелит тудыруы мүмкін. Полиомиелит немесе сұр зат миелиті әдетте жұлынның алдыңғы мүйізінің энтеровирустармен (полиовирустар , энтеровирустар (EV) 70 және 71, эховирустар , Коксаки А және В вирустары) және флавивирустармен (Батыс Ніл, жапон энцефалиті , кене энцефалиті) инфекциясынан туындайды. Екінші жағынан, көлденең миелит немесе лейкомиелит немесе көбінесе герпес вирустары мен тұмау вирусынан туындайды . Бұл тікелей вирустық инвазиямен немесе иммундық механизмдер арқылы болуы мүмкін.

Бактериялық миелитке тыныс алу жолдарының кең таралған қоздырғышы болып табылатын Mycoplasma pneumoniae жатады. Зерттеулер көрсеткендей, тыныс алу жолдарының инфекциясы көлденең миелит басталғанға дейін 4-39 күн ішінде пайда болады. Немесе туберкулез, мерез және бруцеллез иммунитеті төмен адамдарда миелит тудыратыны белгілі. Миелит-бактериялық инфекцияның сирек көрінісі. Ал саңырауқұлақтар жұлын ауруын сүйек ішінде абсцесс түзу арқылы немесе гранулема арқылы тудырады . Жалпы, саңырауқұлақтардың екі тобы бар, олар ОЖЖ-ны жұқтырып, миелит тудыруы мүмкін-біріншілік және екіншілік қоздырғыштар. Бастапқы қоздырғыштарға мыналар жатады: Cryptococcus neoformans, Coccidioides immitis жәнеекінші реттік қоздырғыштар оппортунистік микроорганизмдер болып табылады, олар ең алдымен иммунитеті төмен иелерді жұқтырады , мысалы Candida, Aspergillus түрлері және зигомицеттер .

Паразиттік түрлер адам иесін теріге енетін личинкалар арқылы жұқтырады. Содан кейін олар лимфа және қанайналым жүйелеріне еніп, бауыр мен өкпеге ауысады. Кейбіреулер жұлынға жетеді. Schistosoma, toxocara canis , echinococcus түрлері , Taenia solium, Trichinella spiralis және Plasmodium түрлері.

Аутоиммунды миелит

2016 жылы Майо клиникасында gfap аутоантиденелерінің болуына байланысты миелиттің аутоиммунды түрі анықталды . Глиальды фибриллярлық қышқыл ақуызының (GFAP-IgG) α-изоформасына қарсы бағытталған иммуноглобулиндер аутоиммунды gfap астроцитопатиясы деп аталатын арнайы менингоэнцефаломиелитті болжайды , ол кейінірек анықталған.миелит ретінде де көрінуі мүмкін.

Белгілері

• Миастения
• Парестезия
• Арқа, аяқ-қол немесе іштің ауырсынуы
• Энурез
• Тыныс алу жеткіліксіздігі

Аурудың себебіне байланысты, мұндай клиникалық жағдайлар бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін симптомдардың дамуының әртүрлі жылдамдығымен көрінеді.

Диагноз

Миелиттің кең ажыратпалы диагностикасы  бар. Басталу түрі (жедел немесе жеделдеу / созылмалы) ауырсыну, дене қызуының көтерілуі, әлсіздік, салмақ жоғалту немесе тері бөртпесі сияқты ілеспе белгілері, миелиттің себебін анықтауға көмектеседі. Миелит диагнозын қою үшін жұлынның деңгейін локализациялау және церебральды және жүйке-бұлшықет ауруларын болдырмау қажет. Сондай-ақ ауру тарихын жинау, мұқият неврологиялық тексеру және магнитті-резонанстық томография (МРТ) көмегімен визуалды зерттеулер қажет. Процестің себебіне келетін болсақ, қосымша тексеру оның себебін анықтауға және емдеуді бағыттауға көмектеседі. Омыртқаның толық МРТ-сы, әсіресе жедел миелит кезінде, хирургиялық араласуды немесе таралған аурудың құрылымдық зақымдануларды бағалау үшін қажет. Гадолинийді қосу диагностикалық сезімталдықты одан әрі арттырады. Орталық жүйке жүйесінің (ОЖЖ) зақымдану дәрежесін анықтау үшін мидың МРТ қажет болуы мүмкін. Белдік пункция ісік процесіне, қабыну немесе инфекциялық себепке күдік туындаған кезде, қалыпты немесе спецификалық емес МРТ нәтижелері болған кезде жедел миелитті диагностикалау үшін маңызды. Нақты диагноз қою үшін қосымша қан анализі де маңызды. Сирек жағдайларда, себебі белгісіз болған жағдайда жаппай зақымдану биопсиясы қажет болуы мүмкін.

Емі

Миелитті емдеуде, әр жағдай әр түрлі болғандықтан, науқастар келесі емдеу әдістерін қолдана алады.

• Жедел миелитке күдік туындағанда, 3-5 күн ішінде науқастарға көктамыр ішіне жоғары дозалар енгізу, стандарты емдеу болып саналады. Стероидтерді қабылдауды жалғастыру немесе жаңа емдеуді қосу туралы шешім, көбінесе стероидтерді қабылдаудың бес күнінен кейін клиникалық ағымына және МРТ нәтижелеріне негізделіп тағайындалады.
• Плазмаалмасу (PLEX)

Тамырішілік және переоральді стероидтермен емдеуден кейін, айтарлықтай жақсармайтын аурудың орташа және агрессивті түрлері бар науқастарды Плазмаалмасумен емдейді. Көктамыр ішіне стероидтермен емделген пациенттерін, ретроспективті зерттеу, содан кейін PLEX енгізу оң нәтиже көрсетеді. Ол сондай-ақ орталық жүйке жүйесінің басқа аутоиммунды немесе қабыну ауруларында тиімді екендігі дәлелденді. МРТ-да белсенді қабынуы бар миелиттің, жедел немесе жеделдеу сатысындағы науқастарда, ерекше артықшылықтарын  көрсетті.  Алайда, белдік пункция процедурасының қауіптілігіне байланысты бұл шараны емдеуші дәрігер жеке анықтайды.

• Иммуносупрессанттар

Себебі белгісіз Миелит сирек қайталанады, бірақ басқаларында миелит жоғарыда айтылған басқа аурулардың көрінісі болуы мүмкін. Бұл жағдайларда иммундық жүйені модуляциялайтын немесе тежейтін дәрі-дәрмектермен үнемі емдеу қажет болуы мүмкін. Кейде нақты емдеу әдісі болмайды. Қалай болғанда да, агрессивті реабилитация  және симптомдарды ұзақ мерзімді емдеу, денсаулық сақтау жолында, ажырамас бөлігі болып табылады.

Әдебиет

1. Гусев Е.И. Неврология: национальное руководство / Под ред. Е.И. Гусева, А.Н. Коновалова, В.И. Скворцовой, А.Б. Гехт. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2016. – 1040 с.
2. Беденко А.С. Острый поперечный миелит: незнакомая маска системной красной волчанки // Современные научные исследования и инновации. 2015. № 5. Ч. 5 [Электронный ресурс].
3. Веселов А.М., Павлова Т.А., Чистякова А.О. Иммуноопосредованный продольно-распространенный поперечный миелит на фоне хронической токсокарозной инфекции // Современные проблемы науки и образования. – 2020. – № 4.
4. Левченко В.А., мануальный терапевт, невролог, вертебролог

1. Патологиялық анотомия терминдерінің орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. ISBN 9965-437-40-8